روزه و بیماران مبتلا به سنگ کلیه

روزه گرفتن در بعضی از بیماران ممنوع است. در رشته اورولوژی، تمرکز بیشتر روی بیمارانی است که دچار سنگ کلیوی هستند. سنگ‌های ادراری ممکن است در کلیه‌ها، حالب، مثانه یا مجرای ادرار باشد. کلیه‌ها نقش تنظیم آب و املاح بدن را برعهده دارند و این کار خیلی به دقت انجام می‌شود و بی‌آبی زیاد ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشد. روزه گرفتن در افرادی که کلیه‌های سنگ‌ساز دارند مانند این است که داخل یک لیوان به‌طور مدام شکر اضافه کنیم. ابتدا شکر در آب محلول است ولی بعد از مدتی شکر دیگر حل نمی‌شود و به شکل کریستال یا جامد درمی‌آید. در این مرحله می‌گوییم که آب از شکر اشباع شده است. این مکانیسم در کلیه‌های سنگ‌ساز نیز صادق است. وقتی املاح به صورت اشباع دربیایند کریستالیزه و به سنگ تبدیل می‌شوند. شایع‌ترین نوع سنگ ادراری، اگزالات و فسفات کلسیم است. اگزالات محلول در ادرار دفع می‌شود ولی اگر مقدار آب موجود در کلیه کم باشد اگزالات به سنگ تبدیل می‌شود. به‌طور کلی سنگ‌ها در ابتدا بسیار ریز هستند و حجم ادرار زیاد می‌تواند به راحتی این سنگ‌ها را دفع کند ولی رسوب سنگ‌های ریز در کلیه باعث بزرگ‌تر شدن آنها می‌شود.
 برخلاف تصور عموم کلسیم نقش چندانی در تشکیل سنگ‌های ادراری ندارد و افرادی که سنگ‌های کلسیمی سیستم ادراری دارند محدودیتی در مصرف لبنیات ندارند و فقط باید از مواد غذایی حاوی اگزالات کمتر استفاده کنند. روزه‌داری در ماه رمضان برای افرادی که سابقه سنگ ادراری دارند دارای چند اصل مهم است:

- سابقه سنگ کلیه مانعی برای روزه گرفتن محسوب نمی‌شود اما افرادی هستند که سنگ‌سازی فعال دارند. یعنی در عرض هر 6 ماه، 2 بار سنگ دفع می‌کنند. چنین افرادی اگر مایعات کافی مصرف نکنند به سرعت کلیه‌هایشان سنگ می‌سازد پس نباید در فصل گرما دچار کم‌آبی شوند. سنگ حالب یک مشکل اورژانسی است و اگر در حالب بماند کلیه را از بین می‌برد. روزه گرفتن تا درمان کامل و خروج سنگ باید به تاخیر افتد. اگر سنگ بزرگ باشد و کل حالب را مسدود کند کلیه در عرض 8 هفته از بین می‌رود. در افرادی که سنگ کلیه از نوع عفونی دارند، افرادی که جنس سنگ‌شان از نوع سیستئین است (این نوع از سنگ‌ها با کم‌آبی به سرعت تشکیل می‌شوند)، بیمارانی که تازگی دچار سنگ کلیه شدند و درمان هم صورت گرفته است و کلیه سنگ ندارد افرادی که یک کلیه را به دلیل سنگ کلیه از دست داده‌اند، افرادی که به علت وجود سنگ کلیه بیش از 50 درصد از عملکرد کلیه‌های خود را از دست داده‌اند و بیمارانی که برای بار اول در ماه رمضان دچار سنگ کلیه شده‌اند روزه گرفتن ممنوع است.
اما افرادی که سنگ منفرد به مدت چند سال در کلیه‌شان دارند می‌توانند روزه بگیرند مشروط بر اینکه مابین افطار و سحر حداقل 8 لیوان آب بنوشند. بیمارانی که سابقه یک بار سنگ کلیه دارند هم می‌توانند روزه بگیرند ولی آن گروه نیز باید بین افطار و سحر به میزان کافی مایعات دریافت کنند. البته تاکنون ثابت نشده که روزه‌داری فرد را مستعد سنگ کلیه کند. چون سنگ کلیه یک بیماری ژنی است و افرادی که سنگ دارند ژن معیوب را دارند.

- روزه گرفتن بستگی به شرایط کاری، فعالیت روزانه و میزان دفع مایعات نیز دارد. میزان دفع آب بدن یک کارگر ساختمانی چندین برابر یک کارمند اداری است که جلوی کولر نشسته است.
- نوع عملکرد کلیه و سالم بودن آنها بسیار مهم است افرادی که به بیماری‌های کلیوی مبتلا هستند حتما باید قبل از روزه‌داری با پزشک معالج مشورت کنند. مثل افرادی که دچار نارسایی کلیه هستند.

- سن، جنس، چگونگی سابقه سنگ سیستم ادراری، نوع درمان (جراحی، لیزر، دفع خودبه‌خود)، شغل بیمار، بیماری‌های همراه با سنگ ادرار مثل دیابت و...، چگونگی عملکرد کلیه، میزان آسیب به کلیه، تک‌کلیه بودن بیمار، محل سنگ، اندازه، تعداد، محل و جنس سنگ‌ها، میزان فعالیت روزانه، نوع رژیم غذایی، مایعات مصرفی، داروهای مصرفی بیمار و ... از موارد مهمی هستند که پزشکان باید نسبت به آن توجه داشته باشند.

منبع: هفته نامه سلامت