آداب زیارت حضرت رضا - علیه السّلام چیست؟؟

آداب زیارت حضرت رضا - علیه السلام -

مرقد مطهر حضرت رضا ـ علیه السلام ـ کانون فراز و فرود آمدن فرشتگان الهی و محل عبادت و راز و نیاز بندگان شایسته خدا و عارفان و عالمان خداشناس است. این ها و جز این ها نشان گر آن است که هماره باید با ادب و فروتنانه وارد این بارگاه با عظمت شد و حرمت حریم علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ را به گونه ای شایسته پاس داشت. رساترین و زیباترین تعبیر در این باره در قرآن آمده است. خدای متعال می فرماید:

«فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح فیها بالغدو و الآصال....»

«نور خدا... در خانه هایی است که خدا اذن داده است که بلند مرتبه شوند و بزرگ داشته شوند و نام وی در آنها یاد شود و بامدادان و شامگاهان تسبیح می کنند خدا را در آن خانه ها مردانی که بازرگانی و خرید و فروش آنان را از یاد خدا باز نمی دارد....»

عالمان بزرگ شیعه برای زیارت آدابی آورده اند که رعایت آنها در همه حرمهای ائمه ـ علیهم السلام ـ مورد نظر است. افزون بر آنها، در خصوص آداب زیارت حضرت رضا ـ علیه السلام ـ در روایات نکته هایی آمده است که بدان ها اشاره خواهد شد.

آداب زیارت معصومان - علیهم السلام -

دانشور بزرگ شیعه، جناب محمد بن جمال مکی معروف به شهید اول، در این باره چنین نوشته است:

زیارت آدابی دارد که عبارت است از:

1ـ غسل. شیخ مفید آورده است: با غسل و طهارت وارد حرم شود؛

2ـ لباس های تمیز، پاک و نو بپوشد؛

3ـ با حالت خضوع و خشوع به سوی حرم حرکت کند؛

4ـ چون به درگاه حرم رسید، بایستد و دعا و اذن دخول بخواند و بکوشد تا حالت خشوع و خضوع و رقت قلب در خود پدید آورد و باید بداند که این حالت است که زمینه را برای فرود آمدن رحمت الهی فراهم می آورد؛

5ـ چون خواست وارد حرم شود، پای راست را جلو بگذارد، به همان سان که در هنگام خروج پای چپ را جلو گذاشته و خارج شود؛

6ـ در مقابل ضریح بایستد و خود را به ضریح بچسباند و آن را ببوسد؛

7ـ پشت به قبله و رو به ضریح بایستد و زیارت و دعا بخواند؛

8ـ پس از زیارت، گونه راست را بر ضریح بگذارد و از روی تضرع و خشوع دعا کند، آن گاه گونه چپ را بر ضریح بگذارد و خدای را به حق خودش و به حق صاحب قبر قسم دهد و بخواهد که خدای او را شفیع او قرار دهد. در دعا کردن اصرار ورزیده و پافشاری کند، آن گاه به بالای سر بیاید و دو باره دعا کند؛

9ـ تنها سلام و حضور در حرم کفایت می کند و زیارت به حساب می آید، ولی بهتر است با زیارت هایی که از ائمه ـ علیهم السلام ـ به ما رسیده، زیارت کند؛

10ـ پس از زیارت دو رکعت نماز بگذارد؛ اگر پیامبر اکرم را زیارت می کند این نماز را در «روضه» بخواند و اگر یکی دیگر از معصومان را زیارت می کند، در بالای سر نماز بخواند. اگر این نماز را در مسجدی که در مرقد است، بخواند کفایت می کند؛

11ـ پس از نماز زیارت، دعاهایی که نقل شده بخواند و اگر دعایی وارد نشده، برای امور دینی و دنیوی خود دعا کند و هر چه دعا را به دیگران تعمیم دهد، به اجابت نزدیک تر است؛

12ـ مقداری قرآن تلاوت کند و ثوابش را به صاحب قبر اهدا کند. این عمل به نفع زائر است و نوعی تعظیم و بزرگداشت صاحب قبر محسوب می شود؛

13ـ بکوشد در همه این مراحل حضور قلب داشته باشد؛

14ـ استغفار کرده و از گناهان خود توبه کند؛

15ـ خادمان، محافظان و دیگر دست اندرکاران حرم را بسیار احترام کند؛ چه این که در واقع نوعی احترام به صاحب قبر به شمار می آید. آنان نیز باید اهل خیر، شایسته، متدین، و دارای جوانمردی، تحمل، شکیبایی و خویشتن داری باشند و با زائران مهربانی کنند، به زایران نیازمند کمک کرده و گمشدگان را راهنمایی کنند و اگر خدای ناخواسته زایران مرتکب خطایی شوند، با توجه به شرایط و مراتب امر به معروف و نهی از منکر، آنان را از خطایشان باز دارند؛

16ـ تا زمانی که در آن شهر اقامت دارد، مستحب است پس از خروج از حرم و استراحت در محل اقامت خود، مکرر به حرم باز گردد؛

17ـ در آخرین زیارت خود، زیارت وداع بخواند و از خدای متعال بخواهد دوباره زیارت آن معصوم را روزی او کند؛

18ـ بکوشد به گونه ای معصوم ـ علیه السلام ـ را زیارت کند که پس از هر زیارت به لحاظ معنوی و روحی بهتر از گذشته باشد؛ چون زیارت گناه را می ریزد و آدمی را سبک می کند، اگر زیارت او قبول شده باشد؛

19ـ برای احترام به امام معصوم و باقی ماندن شدت شوق به زیارت، چون از زیارت فارغ شد و بهره خود را از آن برد، در خارج شدن از حرم عجله نکند؛

20ـ در هنگام خروج به حالت قهقهرا راه برود؛ یعنی پشت به قبر حرکت نکند؛

21ـ بر نیازمندانی که در بقعه مبارک و یا مجاور آن هستند، صدقه داده و انفاق کند، به ویژه اگر از سادات باشند؛

22ـ سعی کند در زمان هایی که زیارت در آنها مستحب مؤکد است، زیارت کند [به عنوان مثال] در ماه رجب به زیارت حضرت رضا رود که از افضل اعمال است؛

23ـ همان طور که اشاره شد، بوسیدن ضریح هیچ کراهتی ندارد، بلکه فقهای شیعه آن را مستحب می دانند و اگر بوسیدن و دست مالیدن مشکلی ایجاد می کند، تقیه کند بهتر است و اگر زائر برای شکرگزاری نعمت توفیق زیارت سجده شکر کند، بهتر است؛

24ـ اگر روز جمعه را درک کرد قبل از نماز ظهر از سفر برنگردد و پس از نماز خارج شود؛

25ـ کسی که به حرم مشرف می شود و وقت نماز فرا می رسد، یا امام جماعت نماز جماعت می خواند، اول نماز بخواند و بعد زیارت کند و هر گاه در وسط زیارت وقت نماز می رسد، مستحب است زیارت را قطع کرده و نماز بخواند؛

26ـ وقتی جمعیت زائران زیاد است، مستحب است آنان که در کنار ضریح یا مکان های با فضیلت و مورد توجه زائران قرار دارند، زودتر عمل خود را تمام کنند تا نوبت به دیگران هم برسد؛

27ـ زنان باید جدای از مردان زیارت کنند و با حجاب کامل به گونه ای که شناخته نشوند به زیارت روند، و از آرایش بپرهیزند و اگر با مردان زیارت کنند، جایز ولی مکروه است؛

28ـ مستحب است کسی که به زیارت می رود به نیابت از پدر و مادر و دوستان بلکه همه مؤمنان زیارت کند.

آدابی که برای زیارت آورده شد، عام است و شامل همه مرقدهای شریف معصومان ـ علیهم السلام ـ می شود، اما بر طبق روایات، زیارت امام رضا ـ علیه السلام ـ نیز آدابی دارد که به آن ها اشاره می شود.

نکته هایی در باره آداب زیارت حضرت رضا ـ علیه السلام ـ

دراین جا به چند نکته در باره زیارت حضرت رضا ـ علیه السلام ـ اشاره می شود:

1ـ غسل، چون خواستی به زیارت حضرت رضا روی پیش از آن که از خانه خارج شوی غسل کن و در هنگام غسل این دعا را بخوان؛

2ـ دعای بر در خانه. هنگامی که از خانه خارج شدی، در خانه خود بایست و بگو؛

3ـ هنگامی که به مشهد رسیدی وقتی خاستی به زیارت روی، غسل کن و در هنگام غسل این دعا را بخوان ؛

شیخ صدوق از ابی صلت هروی روایت کرده است که حضرت رضا ـ علیه السلام ـ فرمود:

«هر کس مرابا حالت غسل زیارت کند، از گناهان خود پاک می شود، مانند روزی که از مادر متولد شده است .»

امام هادی ـ علیه السلام ـ فرمود:

«هر کس حاجتی از خدا می خواهد به زیارت قبر جدم علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ بشتابد، در حالی که غسل کرده باشد و نزد سر آن حضرت دو رکعت نماز بخواند و در قنوت از خدا حاجت خود را بطلبد، دعایش مستجاب خواهد شد.»

4ـ پوشیدن پاک ترین و بهترین لباسها. چون خواستی به زیارت روی، پاکیزه ترین و بهترین لباس هایت را بپوش؛

5ـ با آرامش و قار و پای برهنه به سوی مرقد مطهر حرکت کن و گامها را آهسته و کوتاه بردار و در مسیر «سبحان الله و الحمد الله ولا إله إلا الله والله اکبر» بگو.