آیا همه روزه بگیرند؟

آیه:

أَیاماً مَعْدُودتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِیضاً أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیامٍ أُخَرَ وَ عَلَی الَّذِینَ یطِیقُونَهُ فِدْیةٌ طَعَامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیراً فَهُوَ خَیرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ [1]

ترجمه:

چند روز معدودی را (روزه بدارید.) و هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد پس تعدادی از روزهای دیگر را (روزه بدارد). و بر کسانی که آن [روزه برای آنها] طاقت فرساست، تاوانی [است، که همان ] غذا دادن به بینواست، و کسی که [فرمان خدا را در انجام کارِ] نیک بپذیرد، پس آن برایش بهتر است. و روزه داشتن برای شما بهتر است، اگر بدانید.

نکته ها و اشاره ها:

1.این آیه موارد استثنای قانون روزه را برمی شمارد؛ یعنی حکم افرادی را که روزه بر آنها واجب نیست بیان می کند که عبارت اند از:

بیماران، مسافران، کسانی که با روزه گرفتن به مشقت و زحمت بی اندازه دچار می شوند، مانند کهنسالان.

البته بیماران و مسافران باید بعد از بهبودی یا مراجعت از سفر قضای روزه را بگیرند. اما گروه سوم به جای قضای روزه باید فدیه و تاوان بپردازند، یعنی فقیری را غذا دهند.

2.اسلام برای هر فرد، در هر شرایطی، قانون مناسب خودش را قرار داده و برای روزه ی مسافران، بیماران و سالمندان احکام خاصی دارد. آنچه واقعاً مهم و ارزشمند است، تسلیم بودن در برابر فرمان خدا است که ممکن است دستور به روزه گرفتن باشد و یا افطار کردن.

3.در این آیه بیان شده که افراد ناتوان[2] به یک فقیر غذا بدهند و اگر بیش تر غذا دهند بهتر است، چون امدادرسانی به بینوایان کار شایسته ای است.

و یا این که اگر کسی با میل و رغبت روزه بگیرد، یا علاوه بر روزه ی واجب، روزه ی مستحبی بگیرد، برای او بهتر است [3]زیرا فواید معنوی و بهداشتی روزه به او می رسد و ثواب آن را می برد.

4.در این آیه به فواید و اسرار و فلسفه ی روزه نیز اشاره شده است. روزه برای انسان بهتر است، ولی برخی افراد از این اسرار و فواید معنوی و بهداشتی آگاه نیستند.[4] و آن را محدودیت نامطلوب می پندارند.

آموزه ها و پیام ها:

1.قانون روزه طوری وضع شده که موجب زحمت افراد نشود؛ از این رو مسافران، بیماران و افراد ناتوان استثنا شده اند.

2.کار نیک اضافی (مثل روزه ی مستحبی یا کمک به بینوایان) مطلوب است و سودش به خود انسان می رسد.

3.اگر (از اسرار و فواید روزه) آگاه باشید، متوجه می شوید که روزه داری برای شما بهتر است.

4.روزه بر بیماران و مسافران واجب نیست، ولی قضای روزه بر آنان واجب است.

5.روزه و قضای آن بر افراد ناتوان (هم چون کهنسالان) واجب نیست و فقط تاوان و فدیه ی آن لازم است.

پی نوشت:

[1] سوره بقره، آیه 184

[2] واژه‏ى« یطیقونه» از ماده‏ى« طوق»، در اصل به معناى« حلقه‏اى است که در گردن‏است.» سپس به معناى نهایت ناتوانى به کار رفته است. مثل افراد پیر و بیماران غیرقابل علاج که نمى‏توانند روزه بگیرند.

[3] در مورد جمله‏ى« فمن تطوع خیراً» سه تفسیر شده است( تفسیر نمونه، ج 1، ص 625).

[4] در این مورد ذیل آیه‏ى قبل مطالبى بیان شد و نیز ر. ک: روزه درمان بیمارى‏هاى روح و جسم.