مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت خادم الرضا ( علیه السّلام )کوثر

مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت
بایگانی
سه شنبه, ۵ تیر ۱۳۹۷، ۰۵:۱۲ ب.ظ

سوء ظن

سوء ظن

«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ...»[1]

ای مؤمنان از بسیاری از گمانها بپرهیزید چرا که برخی از آنها گناه است.

شخصیت هر انسانی همانند مال و جان او محترم است و هتک حرمت اشخاص کمتر از قتل آنها نیست و چه بسا تبعات منفی بیشتری داشته باشد.

قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله:

«انَّ اللَّهَ حَرَّمَ عَلَی المُسْلِمِ دَمَهُ وَمالَهُ وَعِرْضَهُ وَانْ یظُنَّ بِهِ سُوءُ الظَّنِ»[2]

خداوند خون و مال و آبروی مسلمان را محترم و نیز سوء گمان به وی را تحریم نموده است.

نفی و اثبات تطابق ذهن با عالَم خارج، چهار حالت می تواند داشته باشد. گاهی هر آنچه به ذهن آمده دقیقاً مطابق خارج بوده و همان چیز ذهنی واقع شده است. و گاهی تطابق خارج و ذهن احتمالی می باشد. اگر تطابق حتمی باشد، به آن یقین و علم اطلاق می شود و اگر تطابق احتمالی باشد چنانچه احتمال تطابق و عدم آن تقریباً مساوی باشد شک گویند و اگر احتمال تطابق بیشتر باشد (حدود 75%) ظن و اگر امکان تطابق کمتر باشد (حدود 25%) وهم اطلاق می گردد.

بر این اساس غیر از مورد تطابق حتمی، بقیه موارد (وهم، شک، ظن) مشکوک بوده و طبعاً نسبت هر صفت مذمومی به کسی بدون علم و قطع و تنها با ظن و گمان مذموم است. بدیهی است وقتی سوءظن مذموم باشد سوء شک و سوء وهم نیز بطریق اولویت قطعی ناپسند شمرده می شوند.

در مقابل صفت سوءظن، حسن ظن قرار می گیرد و آن حالتی ممدوح بوده و حکایت از سعه صدر و حلم وسیع صاحب آن صفت می کند.

حسن ظن و سوءظن بستگی به میزان عقل آدمی دارد. بر این اساس آن کس که افعال دیگران را حمل بر صحت می نماید و با دیدن و یا شنیدن عمل خیری حسن ظن می یابد و اشکالات احتمالی آن را پی گیری نمی کند و یا آن کس که با دیدن و شنیدن عملی زشت در پی امکان حملی صحیح می شود، عقلی کاملتر دارد نسبت به کسی که دائما در پی فاسد نمودن اعمال خیر دیگران و توجه به زشتیها و یا پیداکردن توجیهات نادرست است.

قال علی علیه السلام:

«ظَنُّ الرَّجُلِ عَلی قَدْرِ عَقْلِهِ»[3]

گمان انسان به اندازه عقل اوست.

پی نوشت ها

[1] حجرات- 12.

[2] محجّة البیضاء- جلد 5- صفحه 268.

[3] غرر الحکم.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۷/۰۴/۰۵
khademoreza kusar

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی