آنچه که از جمع بندی اخبار قلّت و کثرت روزی بدست می آید، این است که اعمال نیک فی الجمله موجب افزایش روزی و گناه به هر شکلی که باشد می تواند عامل کاهش روزی می گردد.

البته این سخن اطلاق ندارد و چه بسا گناه نه تنها روزی را نکاهد بلکه بر آن بیفزاید و یا کار نیک موجب کاهش روزی گردد. زیرا گاهی انسان بار گناهانش از حد فزون شده است و دیگر راه بازگشت برای وی متصور نیست، خداوند گاهی به چنین شخصی از باب استدراج چنان نعمت می دهد که بیشتر غرقاب گناهان خود گردد و نیز ممکن است عبد صالح خداوند نیز در تنگنای معیشت قرار گیرد تا بدین وسیله خطاها و لغزش های وی زدوده شود و از سوی دیگر بر صبر و شکیبایی او مزدی مضاعف عطا گردد.

در این قسمت از بحث نمونه هایی از اعمال صالحه که نقش مستقیم در افزایش روزی دارند، اجمالًا بیان می گردد.

1- اخلاق خوش

قال الصادق علیه السلام: حُسْنُ الْخُلْقِ یزیدُ فِی الرِّزْقِ.[1]

خوش خلقی روزی را افزایش می دهد.

2- رعایت حقوق اخوان

قال علی علیه السلام: مُواساةُ الْاخِ فِی اللَّهِ یزیدُ فِی الرِّزْقِ.[2]

همراهی با برادر دینی روزی را می افزاید.

3- دعا برای برادران

قال الباقر علیه السلام: عَلَیک بِالدُّعاءِ لِاخْوانِک بِظَهْرِ الْغَیبِ فَانَّهُ یهیلُ الرِّزْقَ.[3]

بر تو باد دعاء برای برادران دینی خود از پشت سر، که همان روزی را فرو می ریزد.

4- کثرت صدقه

قال علی علیه السلام: اکثِرُوا مِنَ الصَّدَقَةِ تُرْزِقُوا.[4]

زیاد صدقه دهید، روزی شما زیاد می شود.

5- اعطاء زکات

قال الباقر علیه السلام: الزَّکاةُ تَزیدُ فِی الرِّزْقِ.[5]

زکات بر روزی می افزاید.

6- نیت صالح

قال علی علیه السلام: مَنْ حُسنَتْ نِیتُهُ، زیدَ فی رِزْقِهِ.[6]

کسی که نیت خود را اصلاح کند، روزی وی افزایش می یابد.

7- کثرت استغفار

قال علی علیه السلام: اکثِرُوا الْاسْتَغْفارَ تَجْلِبُوا الرِّزْقَ.[7]

بسیار استغفار گویید، روزی شما افزایش می یابد.

8- نماز شب

قال الصادق علیه السلام: انَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ضَمِنَ بِصَلوةِ اللَّیلِ قُوتُ النَّهارِ.[8]

خداوند در عوض نماز شب، روزی روز را ضامن شده است.

در روایات از عناوین دیگری که موجب افزایش روزی می شوند، سخن به میان آمده است که برخی از آنها عبارتند از: دائم الوضو بودن، حضور در مسجد قبل از اذان، خشوع در نماز، تعقیبات نماز، نماز جماعت، نیکی با همسایگان، صله ارحام، ترک سوگند، امانت داری، سحرخیزی، نیکویی خط، نظافت محل کار و منزل، شانه زدن موها، ناخن گرفتن در پنجشنبه ها، شستن دست ها قبل و بعد از طعام، قرائت سوره «یس» هر صبح، قرائت سوره «واقعه» هر شب، ذکر

لااله الاالله الملک الحق المبین

هر روز صد بار، ذکر

لاحول و لا قوّة الا بالله العلی العظیم

را بسیار گفتن، ذکر

یا خَیرَ الْمَسْؤلینَ، یا خَیرَ المُعطینَ، ارْزُقْنی وَ ارْزُقْ عِیالی مِنْ فَضْلِک انَّک ذوُالفَضْلِ العَظیمِ

در سجده آخر نماز، قرائت سوره «توحید» هنگام ورود به منزل و انجام هر عمل نیکی به همان نیت.

همه گناهان نیز در کاهش روزی مؤثرند، توجه فرمایید:

قال الباقر علیه السلام: انَّ الْعَبْدَ لَیذْنِبُ الذَّنْبَ فَیزْوی عَنْهُ الرِّزْقُ.[9]

همانا بنده گناهی را مرتکب می شود و همان موجب منع روزی از وی می گردد.

پی نوشت ها

[1] بحارالأنوار، ج 71، ص 396.

[2] همان، ج 74، ص 395.

[3] همان، ج 76، ص 60.

[4] همان، ج 77، ص 176.

[5] همان، ج 66، ص 15.

[6] همان، ج 103، ص 21.

[7] همان، ج 93، ص 278.

[8] همان، ج 87، ص 153.

[9] همان، ج 73، ص 318.