متن حدیث:

حقّ المؤمن علی أخیه

عَنِ الْمُعَلَّی بْنِ خُنَیسٍ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیهِ السَّلَامُ: مَا حَقُّ الْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ؟

قَالَ: إِنِّی عَلَیک شَفِیقٌ، إِنِّی أَخَافُ أَنْ تَعْلَمَ وَ لَا تَعْمَلَ، وَ تُضَیعَ وَ لَا تَحْفَظَ.

قَالَ: فَقُلْتُ لَهُ: لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ.

قَالَ: لِلْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ سَبْعَةُ حُقُوقٍ وَاجِبَةٍ وَ لَیسَ مِنْهَا حَقٌّ إِلَّا وَ هُوَ وَاجِبٌ عَلَی أَخِیهِ إِنْ ضَیعَ مِنْهَا حَقّاً خَرَجَ مِنْ وَلَایةِ اللَّهِ وَ تَرَک طَاعَتَهُ وَ لَمْ یکنْ لِلَّهِ فِیهَا نَصِیبٌ:

قَالَ: أَیسَرُ حَقٍّ مِنْهَا أَنْ تُحِبَّ لَهُ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِک، وَ أَنْ تَکرَهَ لَهُ مَا تَکرَهُهُ لِنَفْسِک وَ الثَّانِی أَنْ تُعِینَهُ بِنَفْسِک وَ مَالِک وَ لِسَانِک وَ یدِک وَ رِجْلِک.

وَ الثَّالِثُ أَنْ تَتَّبِعَ رِضَاهُ وَ تَجْتَنِبَ سَخَطَهُ وَ تُطِیعَ أَمْرَهُ.

وَ الرَّابِعُ أَنْ تَکونَ عَینَهُ وَ دَلِیلَهُ وَ مِرْآتَهُ.

وَ الحَقُّ الْخَامِسُ أَنْ لَا تَشْبَعَ وَ یجُوعُ وَ تَرْوَی وَ یظْمَأُ وَ تَکتَسِی وَ یعْرَی.

وَ السَّادِسُ أَنْ یکونَ لَک خَادِمٌ [وَ لَیسَ لَهُ خَادِمٌ ] وَ لَک امْرَأَةٌ تَقُومُ عَلَیک وَ لَیسَ لَهُ امْرَأَةٌ تَقُومُ عَلَیهِ أَنْ تَبْعَثَ خَادِمَک یغْسِلُ ثِیابَهُ، وَ یصْنَعُ طَعَامَهُ، وَ یهَیئُ فِرَاشَهُ.

وَ السَّابِعُ أَنْ تُبِرَّ قَسَمَهُ وَ تُجِیبَ دَعْوَتَهُ وَ تَعُودَ مَرْضَتَهُ وَ تَشْهَدَ جَنَازَتَهُ وَ إِنْ کانَتْ لَهُ حَاجَةٌ تُبَادِرُ مُبَادَرَةً إِلَی قَضَائِهَا وَ لَا تُکلِّفْهُ أَنْ یسْأَلَکهَا.

فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِک وَصَلْتَ وَلَایتَک بِوَلَایتِهِ وَ وَلَایتَهُ بِوَلَایتِک.

وَ عَنِ المُعَلَّی مِثْلُهُ، وَ قَالَ فِی حَدِیثِهِ: فَإِذَا جَعَلْتَ [فَعَلْتَ ذَلِک، وَصَلْتَ وَلَایتَک بِوَلَایتِهِ ]، وَ وَلَایتَهُ بِوَلَایةِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ . [1]

 

ترجمه:

حقّ مؤمن بر برادرش

از معلّی بن خنیس نقل شده است که گفت:

در محضر امام صادق عَلَیهِ السَّلَامُ عرضه داشتم: حق مؤمن بر مؤمن چیست؟

حضرت فرمود: همانا من نسبت به تو دلسوزم، می ترسم فراگیری و عمل نکنی و بدون آن که حفظ و رعایت نمایی از دست بدهی. اظهار داشتم: تحولی و نیرویی نیست مگر به وسیله خداوند متعال.

فرمود: مؤمن هفت نوع حق بر مؤمن دارد که واجب و حتمی می باشد. چنانچه یکی از آنها پایمال گردد از ولایت خداوند خارج گشته و ترک طاعت او کرده است و و هیچ حظ و بهره ای از آن نمی برد.

(اولین: و) و ساده ترین حقوق این است که آن چه را برای خود دوست داری برای او دوست داشته باشی و آنچه برای خود ناپسند و زشت می دانی برای او هم ناپسند دانی.

دوم: او را (با تمام وجود اعم از) جسم مال و ثروت، زبان، دست و پا کمک نموده و دریغ نورزی.

سوم: در خوشنود شدن او گام برداری و از هر گونه ایجاد ناراحتی برایش اجتناب نموده و فرمانبر خواسته های (مشروع) او باشی.

چهارم: چشم بینا راهنمای آشنا و آئینه (روشن و بیانگر عیب ها و زشتی های او) باشی.

پنجم: مبادا تو سیر باشی و او گرسنه، تو سیر آب و او تشنه، تو پوشیده از لباس و او برهنه باشد!

ششم: تو دارای خدمتکار و او بدون خادم، تو دارای همسر باشی که در امور زندگی تو را کمک و یار باشد ولی او بدون همسر و بدون یار باشد، (پس اگر چنین حالتی باشد) خادم خود را نزد او فرست تا لباس هایش را بشئید، خوراکش را آماده سازد، فرش و رختخواب او را مهیا نماید.

هفتم: سوگند او را تصدیق، دعوتش را اجابت، در مریضی و ناراحتیش عیادت و دلجویی در تجهیز و تشییع جنازه اش همکاری و مشایعت نمایی، و چنانچه خواسته ای داشته باشد بر انجام آن مبادرت نموده، و مبادا کاری کنی که مجبور شود رو بیندازد و تقاضای کمک نماید. اگر چنین حقوقی را رعایت نمایی ولایت تو با او و او با تو پیوسته و محکم گشته است.

همچنین از معلی به این مضمون روایت شده و در آن آمده است: پس اگر چنین کاری را انجام دهی پیوند ولایت و محبت تو به ولایت خداوند تحقق یافته است.

پی نوشت

 

[1] عنه مستدرک الوسائل: 9/ 42 ح 10155، و 14/ 65 ح 16112، و 16/ 236 ح 19710 قطعتان منه.

الکافی: 2/ 169 ح 2 بتفاوت یسیر، عنه وسائل الشیعة: 12/ 205 ح 16097، و البحار: 71/ 238 ح 40. الخصال: 350 ح 26، عنه البحار: 71/ 224 ح 12- الاختصاص: 28 س 12- الأمالی للطوسی: 98 ح 149- الدعوات للراوندی: 226 ح 625- روضة الواعظین: 2/ 291 س 19 مرسلًا. أعلام الدین: 254 س 16- کشف الریبة: 120 ذیل ح 7- منیة المرید: 332 س 14- مشکاة الأنوار: 147 ح 350. مصادقة الإخوان: 40 ح 4 نحو روضة الواعظین.

 کوفی اهوازی، حسین بن سعید، مومن کیست؟ وظیفه اش چیست؟: ترجمه کتاب شریف «المومن»، 1جلد، سازمان تبلیغات اسلامی، پژوهشکده باقر العلوم (ع)، انتشارات نورالسجاد - قم (ایران)، چاپ: 1، 1386 ه. ش.