بهشت و جهنم کجاست ؟
آیا بهشت و جهنمى که قرآن مطرح مى کند، اکنون موجود است یا به تدریج با اعمال انسان آفریده مى شود؟ اگر آفریده شده، مکان آن دو کجاست؟
قرآن کریم دو نوع بهشت و جهنّم را مطرح مى کند; یکى بهشت و جهنّم برزخى، که در آیه هاى 26 و 27 سوره یس; 169 سوره آل عمران; 46 سوره مۆمن و 25 سوره نوح، مطرح شده است. این نوع بهشت و جهنّم هم اکنون موجود است، ولى موقتى مى باشد و با برپایى قیامت پایان مى یابد.[1]
دیگرى بهشت و جهنّم در قیامت است که در آیه هاى فراوانى مطرح شده است.
از آیات قرآن و روایات اسلامى استفاده مى شود که این نوع بهشت و جهنّم هم اکنون موجود است.
بسیارى از مفسران در ذیل آیاتى که براى بهشت و جهنّم کلمه «اعدّت» (مهیا شده) به کار رفته، گفته اند، از این کلمه استفاده مى شود که بهشت و جهنّم، هم اکنون موجود است; مانند این آیات:
(وَجَنَّة عَرْضُهَا السَّمَـوَ تُ وَالاَْرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِین)[2]; و بهشتى که پهنایش [به قدر] آسمان ها و زمین است[و] براى پرهیزگاران آماده شده است.
(وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِى أُعِدَّتْ لِلْکَـفِرِین)[3]; و از آتشى که براى کافران آماده شده است بترسید. و آیه 21 سوره حدید، 24 سوره بقره و ... .
«هروى» به امام رضا(علیه السلام) عرض مى کند: یابن رسول اللّه، آیا بهشت و جهنّم هم اکنون آفریده شده اند؟ امام فرمود:
نَعَمْ وَ اِنَّ رَسُولَ اللّهِ(صلی الله علیه و آله) قَدْ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ رَأَى النّارَ لَمّا عُرِجَ بِه اِلَى السَّماءِ; بلى، هنگامى که رسول خدا به آسمان عروج کرد، وارد بهشت شد و جهنّم را دید.[4]
در روایت دیگرى پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) مى فرماید:
مَکْتُوبٌ عَلى بابِ الْجَنَّةِ، لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ، عَلىٌّ اَخُو رَسُولِ اللّهِ قَبْلَ اَنْ یَخْلُقَ اللّهُ السَّموتِ وَ الاَرْضَ بِاَلْفَىْ عام; بر در بهشت، دو هزار سال قبل از این که خداوند آسمان ها و زمین را بیافریند، نوشته شده، لااله الاّ اللّه محمد رسول اللّه، علىّ اخو رسول اللّه.[5]
مکان بهشت و جهنّم برزخى در درون و باطن این جهان است. در مورد مکان بهشت و جهنّم قیامت اختلاف نظر است
گرچه بهشت و جهنّم هم اکنون موجود است، ولى اعمال آدمیان در شکل دهى به برخى از خصوصیات و ویژگى هاى آنها نقش دارند.
در روایتى مى خوانیم هر بار که مۆمن ذکر «لاحول و لاقوة الاّ باللّه» مى گوید، یک درخت در بهشت غرس مى شود.[6]
مکان بهشت و جهنّم برزخى در درون و باطن این جهان است.
در مورد مکان بهشت و جهنّم قیامت اختلاف نظر است:
1. در آسمان ها است، چون قرآن خبر از معراج پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) به آسمان ها مى دهد و مى فرماید:(عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى);[7] بهشت جاویدان نزد سدرة المنتهى است، همان نقطه اى که برترین مکان آسمان است.
در آیه دیگرى مى فرماید: (وَ فِى السَّمَآءِ رِزْقُکُمْ وَ مَا تُوعَدُون)[8; روزى شما و آن چه به شما وعده داده مى شود، در آسمان است.
2. بهشت و جهنّم مادى نیست تا نیازى به مکان داشته باشد. لذا با برپایى قیامت، طومار زمین و کرات آسمانى در هم پیچیده مى شود، ولى بهشت و جهنّم موجود بوده و به حال خود باقى است.
3. بهشت و جهنّم در درون و باطن این جهان قرار دارد.[9]
پی نوشت:
[1] ر.ک: ناصر مکارم شیرازى و همکاران، پیام قرآن، ج 5، ص 443 ـ 456.
[2] آل عمران، آیه 133.
[3] همان، آیه 131.
[4] بحارالأنوار، ج 8، ص 119.
[5] همان، ص 131.
[6] همان، ص 149.
[7] نجم، آیه 15.
[8] ذاریات، آیه 22.
[9] ر.ک: ناصر مکارم شیرازى و همکاران، پیام قرآن، ج 6، ص 323 ـ 344.
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منبع: پرسمان قرآنی
