ارزش دعا
دعا کردن نوعی ارتباط روحی و معنوی با کانون قدرت مطلق، یعنی حضرت پروردگار است. اگر دعا نباشد، انسان هیچ ارزشی ندارد؛ تمام کارهای نیک در پرتو دعا و اظهار بندگی در برابر حق ارزش پیدا می کند.
قرآن کریم به حضرت رسول صلی الله علیه و آله می فرماید:
(قُلْ ما یعْبَؤُا بِکمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکمْ؛)[1]
بگو: پروردگارم برای شما هیچ ارزشی قائل نیست، اگر دعای شما نباشد.
دعا یک نیاز روحی و اساسی در زندگی هر انسان است. آن لحظه ای که بشر خود را از همه جا درمانده، خسته و دل شکسته می بیند، چاره ای ندارد جز اینکه با مبدأ هستی و آفریدگار عالم، لحظاتی راز و نیاز کند، دردهای پنهانی اش را به زبان آورد و به آغوش پر مهر حضرت حق پناه برد و بگوید:
سینه مالامال درد است، ای دریغا مرهمی
دل ز تنهایی به جان آمد، خدایا همدمی
دعا و عبادت در قرآن
دعا و استغاثه به درگاه پروردگار احدیت نقش به سزایی در زندگی انسان ها دارد؛ احساس تعادل و آرامش، اعتماد به نفس، فاصله گرفتن از صفات رذیله همچون کبر و غرور و خودخواهی، تمایل به سوی فضائل و کمالات، ایستادگی در مقابل هجوم طوفان های ناملایمات و گرفتاری های زندگی، تبلور عشق و نشاط و امیدواری و بالآخره رهایی از علایق مادّی و دنیوی و نزدیک شدن به سوی حق، از جمله آثار دعاها و استغاثه های ما به سوی حضرت ربوبی می باشد.
قرآن کریم با اشاره به تأثیر دعا و نتایج سودمند آن در لحظات سخت زندگی می فرماید:
(إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکمْ فَاسْتَجابَ لَکمْ أَنِّی مُمِدُّکمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکةِ مُرْدِفِینَ وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْری وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکمْ وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکیمٌ؛)[2]
به یاد آورید آن زمانی را که (از شدّت ترس و ناراحتی در صحرای بدر) به پروردگارتان استغاثه می کردید و او دعای شما را پذیرفت (و اعلان کرد که) من شما را با یک هزار تن از فرشتگان که به ردیف فرود می آیند، شما را یاری خواهم کرد. این کار فقط برای خوشحالی و اطمینان قلب شما بود (وگرنه ملائکه عامل پیروزی نبودند) چرا که نصرت و یاری نیست جز از طرف خداوند و مطمئناً پروردگار متعال عزیز و حکیم است.
مناجات و راز و نیاز پیامبر صلی الله علیه و آله از درخشندگی خاصی برخوردار بود.
آن حضرت در لحظات سرنوشت ساز چنین دعا کرد:
«الَّلهُمَّ انْجِزْلی ما وَعَدْتَنی الَّلهُمَّ انْ تَهْلِک هذِهِ الْعِصابَةُ لا تُعبدُ فی الْارْضِ؛»
پروردگارا! وعده ای را که به من داده ای محقّق کن. معبودا! اگر این گروه مسلمانان هلاک شوند، عبادت تو از روی زمین برچیده خواهد شد.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله همچنان دست های خود را باز کرده و به مناجات و استغاثه به درگاه خداوند متعال ادامه داد تا اینکه عبا از دوش مبارکش افتاد.[3]
دعا در جنگ احزاب
حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در جنگ احزاب افزون بر تدابیر نظامی و نقشه های سیاسی به دعا و استمداد از درگاه الهی می پرداخت. روزهای دوشنبه، سه شنبه و چهارشنبه بر دشمنان نفرین کرد که بین ظهر و عصر چهارشنبه دعای پیامبر صلی الله علیه و آله مستجاب شد و مسلمانان نشاط و سرور را در سیمای حضرت مشاهده کردند.[4]
تربیت مسلمانان نیایشگر
مسلمانان عصر حضرت خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله که در مکتب نبوی آموزش دیده و در کانون وحی و عبادت رشد کرده بودند، در انجام تکالیف شرعی و وظایف دینی خود با تمام وجود تلاش می کردند. آنان از همان دوران نوجوانی که به اسلام گرویده بودند، به عبادت و نیایش درگاه الهی روی آورده و تا آخر عمرشان سحرخیزی را رها نکردند. آنان از پیامبر آموخته بود که مادر حضرت سلیمان به او گفته است: فرزندم! شب ها زیاد نخواب، زیرا بسیار خوابیدن در شب انسان را در روز قیامت فقیر و تهی دست می گرداند.[5]
شب تاریک دوستان خدای
می بتابد چو روز رخشنده
وین سعادت به زور بازو نیست
تا نبخشد خدای بخشنده
پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است:
هرکس در ماه رمضان روزها روزه بدارد و بخشی از شب را به نماز و عبادت بپردازد و شکم خود را از حرام و دامنش را از آلودگی حفظ کند و زبانش را از گناه باز بدارد، از تمام گناهانش خارج خواهد شد.
به پیامبر صلی الله علیه و آله گفتند: چه حدیث زیبایی! پیامبر نیز فرمود: و چه شرائط سختی![6] آری، آنان در سایه تعلیمات حضرت محمد صلی الله علیه و آله در عرصه عبادت و دعا و عرفان پیشتاز بودند و اندیشه هایشان همه جلوه هایی از کلام وحی و گفتارهای ارزنده رسول خدا صلی الله علیه و آله است.
خاقانی شروانی می گوید:
هرکس که ز ارباب عبادت باشد
بر چهره او نور سعادت باشد
پی نوشت ها
