آثار و شخصیت استاد شهید مرتضی مطهری

مرتضی مطهری
زادروز	۱۳ بهمن، ۱۲۹۸ فریمان ، اصالت سیستانی
درگذشت	۱۱ اردیبهشت، ۱۳۵۸ (۵۹ سال) تهران
محل زندگی	فریمان ، مشهد ، قم و تهران
ملیت	ایرانی
پیشه	استادی دانشگاه تهران
نقش‌های برجسته	نظریه‌پردازی جمهوری اسلامی
لقب	آیت الله - استاد - معلم شهید
مذهب	شیعه
آثار	متعدد
فرزندان	علی، محمد، مجتبی، فریده، وحیده، حمیده، سعیده
والدین	شیخ محمدحسین فریمانی
گفتاورد	گفتاوردهای مرتضی مطهری

 

 

آیت الله مرتضی مطهری (۱۳ بهمن، ۱۲۹۸ - ۱۱ اردیبهشت۱۳۵۸) [تفسیر قرآن|مفسر]]، متکلم[۱] عضو هیات موتلفه اسلامی و از تئوریسین‌های جمهوری اسلامی ایران بود که با عنوان معلم شهید هم مشهور گردید.

 

دوران کودکی و نوجوانی

              

او در فریمان واقع در ۷۵ کیلومتری شهر مشهد در یک خانواده اصیل روحانی چشم به جهان می‌گشاید. پس از طی دوران طفولیت به مکتبخانه رفته و به فراگیری دروس ابتدایی می‌پردازد. در سن دوازده سالگی به حوزه علمیه مشهد عزیمت نموده و به تحصیل مقدمات علوم اسلامی اشتغال می‌ورزد. در سال ۱۳۱۶ علیرغم مبارزه شدید رضاخان با روحانیت و علیرغم مخالفت دوستان و نزدیکان، برای تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیه قم می‌شود در حالی که به تازگی موسس آن آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی دیده از جهان فروبسته و ریاست حوزه را سه تن از مدرسان بزرگ آن آیات عظام سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر و سید محمد تقی خوانساری به عهد گرفته‌اند.

 

 

دوران جوانی

در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از آیت الله العظمی بروجردی(در فقه و اصول) و امام خمینی(به مدت ۱۲ سال در فلسفه ملاصدراو عرفان و اخلاق و اصول) و علامه سید محمد حسین طباطبائی(در فلسفه : الهیات شفای بوعلی و دروس دیگر) بهره می‌گیرد. قبل از هجرت آیت الله العظمی بروجردی به قم نیز استاد مطهری گاهی به بروجرد می‌رفته و از محضر ایشان استفاده می‌کرده‌است. وی مدتی نیز از آیت الله حاج میرزا علی آقا شیرازی در اخلاق و عرفان بهره‌های معنوی فراوان برده‌است. از اساتید دیگر استاد مطهری می‌توان از آیت الله سید محمد حجت (در اصول) و آیت الله سید محمد محقق داماد (در فقه) نام برد. وی در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصیل علم، در امور اجتماعی و سیاسی نیز مشارکت داشته و از جمله با فدائیان اسلام در ارتباط بوده‌است. در سال ۱۳۳۱ در حالی که از مدرسین معروف و از امیدهای آینده حوزه به شمار می‌رود به تهران مهاجرت می‌کند. در تهران به تدریس در مدرسه مروی و تألیف و سخنرانی‌های تحقیقی می‌پردازد. در سال ۱۳۳۴ اولین جلسه تفسیر انجمن اسلامی دانشجویانوسط استاد مطهری تشکیل می‌گردد. در همان سال تدریس خود در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران را آغاز می‌کند. در سالهای ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ که انجمن اسلامی پزشکان تشکیل می‌شود. استاد مطهری از سخنرانان اصلی این انجمن است و در طول سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ سخنران منحصر به فرد این انجمن می‌باشد که بحثهای مهمی از ایشان به یادگار مانده‌است.

فعالیت‌های سیاسی

او کنار امام بوده‌است به طوری که می‌توان سازماندهی قیام پانزده خرداد در تهران و هماهنگی آن با رهبری امام را مرهون تلاش‌های او و یارانش دانست. در ساعت ۱ بعد از نیمه شب روز چهارشنبه پانزده خرداد ۱۳۴۲ به دنبال یک سخنرانی مهیج علیه شخص شاه به وسیله پلیس دستگیر شده و به زندان موقت شهربانی منتقل می‌شود و به همراه تعدادی از روحانیون تهران زندانی می‌گردد. پس از ۴۳ روز به دنبال مهاجرت علمای شهرستانها به تهران و فشار مردم، به همراه سایر روحانیون از زندان آزاد می‌شود.

پس از تشکیل هیئت‌های مؤتلفه اسلامی، استاد مطهری از سوی امام خمینی همراه چند تن دیگر از شخصیت‌های روحانی عهده دار رهبری این هیئت‌ها می‌گردد. پس از ترور حسنعلی منصور نخست وزیر وقت توسط محمد بخارایی کادر رهبری هیئت‌های موتلفه شناسایی و دستگیر می‌شود، ولی از آنجا که قاضی ای که پرونده این گروه تحت نظر او بود مدتی در قم نزد استاد تحصیل کرده بود به ایشان پیغام می‌فرستد که حق استادی را به جا آوردم و بدین ترتیب استاد مطهری از مهلکه جان سالم بدر می‌برد.

فعالیت‌های علمی-فرهنگی

کارت شناسایی مرتضی مطهری به عنوان استاد دانشگاه تهران

در این زمان وی به تألیف کتاب در موضوعات مورد نیاز جامعه و ایراد سخنرانی در دانشگاه‌ها، انجمن اسلامی، نهضت اسلامی پزشکان، مسجد هدایت، مسجد جامع نارمک و غیره ادامه می‌دهد. به طور کلی او که به یک نهضت اسلامی معتقد بود نه به هر نهضتی، برای اسلامی کردن محتوای نهضت تلاشهای ایدئولوژیک بسیاری نمود، و با اقدام به تأسیس حسینیه ارشاد نمود و با کجروی‌ها و انحرافات مبارزه سرسختانه کرد. در سال ۱۳۴۶ به کمک چند تن از دوستان اقدام به تأسیس حسینیه ارشاد نمود به طوری که می‌توان او را بنیانگذار آن مؤسسه دانست. ولی پس از مدتی به علت تک‌روی و کارهای خودسرانه و بدون مشورت یکی از اعضای هیئت مدیره و ممانعت او از اجرای طرح‌های استاد و از جمله ایجاد یک شورای روحانی که کارهای علمی و تبلیغی حسینیه زیر نظر آن شورا باشد، سرانجام در سال ۱۳۴۹ علیرغم زحمات زیادی که برای آن موسسه کشیده بود و علیرغم امید زیادی که به آینده آن بسته بود در حالی که در آن چند سال خون دل زیادی خورده بود از عضویت هیئت مدیره آن موسسه استعفا داد و آن را ترک گفت.

اقدام علیه اسرائیل

در سال ۱۳۴۸ به خاطر صدور اعلامیه‌ای با امضای ایشان و حضرت علامه طباطبایی و آِیت الله حاج سید ابوالفضل مجتهد زنجانی مبنی بر جمع اعانه برای کمک به آوارگان فلسطینی و اعلام آن طی یک سخنرانی در حسینیه ارشاد دستگیر شد و مدت کوتاهی در زندان تک سلولی به سربرد. از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۱ برنامه‌های تبلیغی مسجدالجواد را زیر نظر داشت و غالباً خود سخنران اصلی بود تا اینکه آن مسجد و به دنبال آن حسینیه ارشاد تعطیل گردید و بار دیگر استاد مطهری دستگیر و مدتی در بازداشت قرار گرفت. پس از آن استاد شهید سخنرانیهای خود را در مسجد جاویدو مسجد ارک و غیره ایراد می‌کرد. بعد از مدتی مسجد جاوید نیز تعطیل گردید. در حدود سال ۱۳۵۳ ممنوع المنبر گردید و این ممنوعیت تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.

مبارزه با التقاط

اما مهم‌ترین خدمات استاد مطهری در طول حیات پر برکتش ارائه ایدئولوژی اصیل اسلامی از طریق درس و سخنرانی و تألیف کتاب است. این امر خصوصاً در سالهای ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ به خاطر افزایش تبلیغات گروههای چپ و پدید آمدن گروههای مسلمان چپ زده و ظهور پدیده التقاط به اوج خود می‌رسد. گذشته از امام خمینی، استاد مطهری اولین شخصیتی است که به خطر سران سازمان موسوم به «مجاهدین خلق ایران » پی می‌برد و دیگران را از همکاری با این سازمان باز می‌دارد و حتی تغییر ایدئولوژی آنها را پیش بینی می‌نماید. در این سالها استاد شهید به توصیه امام خمینی مبنی بر تدریس در حوزه علمی قم هفته‌ای دو روز به قم عزیمت نموده و درسهای مهمی در آن حوزه القا می‌نماید و هم‌زمان در تهران نیز درسهایی در منزل و غیره تدریس می‌کند. در سال ۱۳۵۵ به دنبال یک درگیری با یک استاد کمونیست دانشکده الهیات زودتر از موعد مقرر بازنشسته می‌شود. همچنین در این سال‌ها استاد شهید با همکاری تنی چند از شخصیت‌های روحانی، «جامعه روحانیت مبارز تهران » را بنیان می‌گذارد بدان امید که روحانیت شهرستان‌ها نیز به تدریج چنین سازمانی پیدا کند.

ارتباط با امام و انقلاب

گرچه ارتباط استاد مطهری با امام خمینی پس از تبعید ایشان از ایران به وسیله نامه و غیره استمرار داشته‌است ولی در سال ۱۳۵۵ موفق گردید مسافرتی به نجف اشرف نموده و ضمن دیدار با امام خمینی درباره مسائل مهم نهضت و حوزه‌های علمیه با ایشان مشورت نماید. پس از شهادت آیت الله سید مصطفی خمینی و آغاز دوره جدید نهضت اسلامی، استاد مطهری به طور تمام‌وقت درخدمت نهضت قرار می‌گیرد و در تمام مراحل آن نقشی اساسی ایفا می‌نماید. در دوران اقامت حضرت امام در پاریس، سفری به آن دیار نموده و در مورد مسائل مهم انقلاب با ایشان گفتگو می‌کند و در همین سفر امام خمینی ایشان را مسؤول تشکیل شورای انقلاب اسلامی می‌نماید. هنگام بازگشت امام خمینی به ایران مسؤولیت کمیته استقبال از امام را شخصاً به عهده می‌گیرد و تا پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن همواره در کنار رهبر انقلاب اسلامی و مشاوری دلسوز و مورد اعتماد برای ایشان بود.

 

                            

شهادت

 

وی در «ساعت بیست و دو و بیست دقیقه سه شنبه یازدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸» در تاریکی شب -در حالی که از یکی از جلسات فکری سیاسی بیرون آمده بود- با گلوله گروه فرقان که به مغزش اصابت نمود به شهادت می‌رسد.

آثار (به ترتیب حروف الفبا)

· آیینه جام · اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب · آزادی معنوی · اسلام و مقتضیات زمان (۲ جلد) · آشنایی با علوم اسلامی (۳ جلد: منطق  و فلسفه، کلام و عرفان و حکمت عملی، اصول فقه و فقه) · آشنایی با قرآن (فعلا ۱۱ جلد) · شرح اصول فلسفه و روش رئالیسم علامه طباطبایی(۵ جلد) · امامت و رهبری · امدادهای غیبی در زندگی بشر · انسان در قرآن · انسان کامل · انسان و ایمان · انسان و سرنوشت · بیست گفتار · پاسخهای استاد به نقدهای کتاب مساله حجاب · پیامبر امی · پیرامون انقلاب اسلامی · پیرامون جمهوری اسلامی · تعلیم و تربیت در اسلام · تکامل اجتماعی انسان · توحید · جاذبه و دافعه علی · جامعه و تاریخ · جهاد · جهان‌بینی توحیدی · حرکت و زمان در فلسفه اسلامی (۲ جلد) · حق و باطل · حکمت‌ها و اندرزها · حماسه حسینی (۲ جلد) · خاتمیت · ختم نبوت · خدمات متقابل اسلام و ایران    منابع:ویکی پدیا

· داستان راستان (۲ جلد) · درسهای الهیات شفا (۲ جلد) · ده گفتار · زندگی جاوید یا حیات اخروی · سیری در سیره ائمه اطهار · سیری در سیره نبوی · سیری در نهج‌البلاغه · شرح مبسوط منظومه (۴ جلد) · شرح منظومه (۲ جلد) · شش مقاله (الغدیر و وحدت اسلامی) · شش مقاله (جهان بینی الهی و جهان بینی مادی) · عدل الهی · عرفان حافظ (تماشاگه راز) · علل گرایش به مادیگری(به ضمیمه ماتریالیسم در ایران) · فطرت · فلسفه اخلاق · فلسفه تاریخ (۲ جلد) · قیام و انقلاب مهدی (به ضمیمه شهید) · لمعاتی از شیخ شهید · مساله حجاب · مساله ربا(به ضمیمه بانک و بیمه) · مساله شناخت · معاد · مقالات فلسفی (۳ جلد) · نبوت · نظام حقوق زن در اسلام · نظری به نظام اقتصادی اسلام · نقدی بر مارکسیسم · نهضت‌های اسلام صد ساله اخیر · وحی و نبوت · ولا‌ها و ولایت‌ها

نگاهی به شخصیت شهید مطهری و مقام معلم

دوازده اردیبهشت، سالروز شهادت علامه فقید، استاد شهید مرتضی مطهری(ره) و روز «معلم» است. شهید مطهری(ره) دلی داشت دلباخته به قرآن، مغزی داشت سر سپرده به عرفان، جانی داشت وابسته به برهان. متفکر بود، اهل دل بود، اهل معنی بود. به تعبیر بزرگی، او دارای دلی بود آزاد و دارای مغزی بود آزاد و قهرا دارای زبان و قلمی آزاد بود. او استاد حریت و آزادی بود. 30 سال از شهادت فیلسوف مشرق زمین و معلم عالی‌قدر، حکیم و متفکر و استاد فرزانه، شهید مرتضی مطهری(ره) به دست راهزنان دین و اندیشه و کژاندیشان بدسگال و بدطینت می‌گذرد. با این وجود یاد و خاطره آن عزیز سفر کرده هنوز هم در فراخنای اندیشه‌ها و زمان تازه می‌‌نماید. چنانچه بیان شد، سالروز شهادت آن فرزانه یگانه و تاثیر شگرفی که بر گستره علم و ژرفنای اندیشه‌های صاحبان علم و معرفت و خصوصا نسل جوان جویای حقیقت که به دنبال اکسیر معرفت می‌گردند، به نام روز معلم که سنگ زیرین و اساسی‌ترین فرایند تعالی و توسعه در امر آموزش و پرورش استعدادهای بشری است، نامگذاری شده است، لذا نگارنده فرصت را مغتنم شمرده و در دو بحث فشرده و مختصر نکاتی را پیرامون شخصیت والای شهید مطهری (ره) و سپس اهمیت علم و معلم بیان خواهد نمود؛

بحث اول- معرفی شخصیت والای شهید مطهری (ره)
استاد شهیدمرتضی مطهری (ره) یکی از بارزترین، موفق‌ترین و پیشروترین متفکران اسلامی در عصر جدید است که در گستردگی فکر، درک زمان، شناخت مسائل فکری، توجه به واقعیات و آشنایی با مبانی دینی سرآمد هم عصران خویش بود. او توانست عمر پر برکت خود را در راه شناخت عمیق اسلام و شناساندن این مکتب حیات‌بخش از زوایای مختلف به شیفتگان علوم و معارف اسلامی و مبارزه سرسختانه با کجروی‌ها و انحرافات صرف نماید. بدین جهت حق عظیمی بر مسلمانان بویژه نسل انقلاب دارد و به حقیقت، الگویی وارسته و موفق برای نسل جستجوگر عصر ماست.
بدون شک استاد مطهری (ره) جایگاه ویژه‌ای در تاریخ معاصر ایران دارد، از آن جهت که با اشراف خاصی که بر شریعت اسلامی و اصول حاکم بر آن داشت، توانست ایمان دینی را به گونه‌ای ارائه کند که از هر جهت پاسخگوی معضلات بشر عصر کنونی باشد. گرچه جامعیت شخصیت استاد مطهری (ره) فراتر از آن است که بتوان او را به راحتی شناخت و شناساندن او نیز آسان نخواهد بود، ولی چه باید کرد که دم فرو بستن و لب تشنه از کنار اقیانوس شخصیت او گذشتن نیز کاری خردمندانه نیست، چرا که روزگار ما به شناخت اسوه‌های چون شهیدمطهری(ره) به شدت نیازمند است.

بیان فهرستی از خصایص اخلاقی شهید مطهری (ره)
-1 عمیقا به پدرشان ارادت می‌ورزیدند -2 در تمام طول شبانه روز، نیم ساعت هم بی‌وضو نبود -3 از حوادث پروایی نداشت -4 در کارها به خدا توکل می‌کرد -5 از غیبت و دروغ شدیدا احتراز می‌نمود -6 در نظافت دقت کافی داشت -7 خدا را ناظر برا عمال خود می‌دانست -8 در مسائلی که مربوط به بانوان بود با همسرش مشورت می‌کرد -9 بسیار مودب و فروتن بود -10 همسری مهربان و پدری فداکار بود -11 با خوشرویی و چهره‌ای بشاش به سخنان و گفته‌های همسر و فرزندانش گوش جان می‌سپرد -12 نسبت به همسرش تواضع داشت و با آرامش با او رفتار می‌کرد -13 در برابر مشکلات، سخت بردبار بود -14 اهل عبادت، تزکیه اخلاق و روح بود -15 از ریا دور بود و خلوص نیت داشت -16 به اهل بیت علیهم السلام عشق می‌ورزید و به آنان توسل می‌جست -17 با دعا و نیایش مانوس بود -18 مقید به نماز اول وقت بود -19 عزت نفس و مناعت طبع داشت -20 در جمع مال و ثروت دنیا حریص نبود -21 در امور فردی و اجتماعی نظم ویژه‌ای داشت -22 انس و الفت خاصی با قرآن داشت -23 در برابر دفاع از حریم اسلام و قرآن سخت تعصب و قاطعیت داشت -24 حقگو بود و برای حفظ حق و حقیقت با هیچکس نساخت و وارد هیچ زد و بند سیاسی نشد و خود را تسلیم هیچ جریانی نکرد -25 مریدی برای خود نساخت و با مرید پروری مبارزه کرد -26 صبور، پر کار و مقاوم بود -27 از جامعیت علمی برخوردار بود -28 آینده‌نگر بود -29 اندیشمندی بود که سه عنصر دین، درد و دانایی را صاحب بود -30 مدبر و دوراندیش بود -31 تواضع علمی داشت -32 لحظات عمرش را صرف تعلیم و تعلم می‌کرد -33 همیشه تشنه علم بود -34 اعتقاد عمیق به آزادی فکر، بیان و قلم داشت -35 روشنفکر دینی بود -36 عاشق علم و فکر وهنر بود -37 درد دین داشت -38 جامع علم و اخلاق بود -39 مداومت بر نماز شب داشت -40 تدریس را عبادت می‌دانست -41 هیچ گاه از زی طلبگی خارج نشد -42 متعهد و مسئولیت پذیر بود -43 اهتمام جدی برای پاسخگویی به شبهات داشت.

           
شهید مطهری (ره)، شخصیتی جامع و کامل
فهرست مذکور که بخشی از ویژگی‌های شخصیتی شهید بزرگوار استاد مطهری (ره) را بیان می‌نماید مبین آن است که ایشان شخصیت جامع و کاملی بود و جزء نادرترین شخصیت‌هایی بود که همه ابعاد مختلف در وجود ایشان جمع بود. اگر ایشان بودند، کلیدی برای گنجینه‌های فرهنگ اسلامی بودند و می‌توانستند سیاستگذار و خط دهنده و مسئول بخش عظیمی از فرهنگ اسلامی این جامعه باشند. شهید مطهری (ره) یک مرزبان هوشیار و بیدار بود که از سال‌ها قبل متوجه برنامه‌ریزی دشمنان اسلام در زمینه تهاجم فرهنگی به کشور شده بود. به تعبیر امام راحل (ره)، مرحوم مطهری در اسلام شناسی و فنون مختلف اسلام و قرآن کریم کم نظیر بود. در طهارت روح و قوت ایمان و قدرت بیان کم نظیر بود. قلمی روان و فکری توانا در تحلیل مسائل اسلامی و توضیح حقایق فلسفی با زبان مردم داشت. آثار قلم و زبان او بی‌استثنا آموزنده و روان بخش است. آثاری که از اوست، بی‌استثنا همه آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگوییم بی‌استثنا آثارش خوب است. او پاسدار اسلام بود.

بحث دوم- اهمیت علم و معلم
معلم به یادگار ماندنی‌ترین واژه علم آموزی است که نام او برای همیشه با دیروز و امروز و فردای اهل خرد و اندیشه همراه است، چرا که اساس عالم هستی بر تربیت انسان قرار دارد و معلم استوارترین مربی برای هدایت انسان‌هاست. معلمی هنر است و هنر نیز تنها به سراغ معدودی از افراد شیفته می‌رود تا آنها را جذب خود سازد. ولی متاسفانه امروزه در معرفی صحیح ارزش و مقام معلم مشکلات فراوانی ایجاد شده و به نوعی باید اذعان کرد که واژه مقدس معلم چند سالی است که اسیر تحریف شده است.
در جامعه امروز، مطبوعات و رسانه‌ها به عنوان ترجمان جامعه، هرگاه قصد حمایت از معلم را داشته باشند، او را موجود فقیر و ضعیف و نیازمند معرفی می‌کنند! که نه تنها چیزی بر مقام معلم نمی‌افزایند و سودی عاید آنها نمی‌سازند که از مقام معنوی و ارزش معلم بخصوص نزد دانش‌آموزان نیز می‌کاهند. در چنین حالتی، تبلیغات غلط در راستای حمایت ناآگاهانه، باعث شده است که امروزه کمتر دانش‌آموزی چون گذشته آرزوی شغل معلمی کند و در رده‌بندی مشاغل ایده‌آل دانش‌آموزان به عنوان آموزگاران نسل آینده، متاسفانه معلمی رده‌های بسیار پایین را به خود اختصاص داده است.
به هر حال امروز نیز همانند هر دوازده اردیبهشت، روز معلم خوانده و همچون گذشته، در مکتوبات ما ارزش معنوی معلم بیشتر از سطح آن در جامعه بوده است! اینک با عنایت به چنین روزی مطالبی را با یکدیگر مرور می‌کنیم؛
-1 انسان به علم و عمل صالح زنده می‌شود، علم و تربیت نیاز به معلم دارد، معلمان دل‌ها را جان می‌دهند و جان‌ها را طراوت می‌بخشند، نفوس را آمادگی می‌دهندو بذر معارف را بر مزارع جان‌ها می‌افشانند و نهال وجود انسان‌ها را به عنوان باغبانی شایسته به جایی می‌رسانند که هر یک شجره طوبایی می‌شود.
-2 اهمیت علم و معلم در اسلام به‌ قدری است که خداوند زمانی که دریچه روح حضرت محمد (ص) را اولین بار به جهان بی‌پایان علم ابدی باز کرد و او را به کسوت نبوت مفتخر ساخت و رهبری بشر را برای همیشه به عهده ایشان گذاشت، برنامه اجتماعی او را به طور آشکار قرائت و خواندن و علم و دانش تشکیل داد. این حقیقت نشان اولویت دانش و معرفت و معرفی خداوند به عنوان اولین معلم برای بشر است. در جای دیگر شهادت «صاحبان علم» را به عنوان تالی شهادت خدا و ملائکه خوانده است که این سخن به قول امام غزالی در فضیلت و برتری علم کفایت داشت.
-3 نگارنده معتقد است، دو نوع معلم داریم که عبارتند از:
- معلم گفتار و بیان که از طریق آموزش، درهای معرفت و دانش را به روی انسان بگشاید.
- معلم الگو و اسوه که رفتار و کردار او راه و رسم زندگی را ترسیم کند و دست انسان را گرفته به مراحل کمال برساند. قرآن مجید نام این نوع معلم را اسوه و الگو می‌نهد و پیامبر (ص) را نیز برای افراد باایمان، بهترین الگو معرفی می‌کند (لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه...)
-4 معلمین مهمترین عنصر نهاد آموزش و پرورش هستند و توجه همه جانبه مسئولان به آنان می‌تواند کارایی این نهاد را تضمین نماید. از نگرش دیگر، نقش معلمین در مواجهه با هجوم بدون وقفه فرهنگی دشمن (تهاجم فرهنگی) اهمیت بسزایی دارد و اصولا در چنین تهاجمی جز از سربازان فرهنگی جبهه خود نمی‌توان نظر به جای دیگری دوخت.
در خاتمه امیدواریم که صداقت و صمیمیتی که لازمه نگاه جامعه به معلمان می‌باشد ترمیم گردد تا باعث تضعیف ارزش معنوی آنان نشود، زیرا معلم از ژرفای آسمان آمده است و درس عشق می‌دهد