چرا صلوات را به صورت های مختلف می فرستند؟؟؟

می‌دانیم که بسیاری از اهل تسنن وقتی که نام علی (علیه‌السلام) را می‌برند به جای (علیه السلام) می‌گویند :

«کرم الهه وجهه؛ خداوند مقامش را ارجمند کند.»

در حالی که در مورد سایر صحابه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می‌گویند:

«رضی الله عنه؛ خدا از او راضی شود.»

زیرا خود آن‌ها معتقدند که امام علی(علیه‌السلام) گناهی نکرده است تا درباره‌اش «رضی الله عنه» گفته شود،

بلکه باید درباره علی(علیه‌السلام) گفت:

«خدا بر مقامش بیافزاید»

اینک این سؤال پیش می‌آید که چرا با ذکر نام علی(علیه‌السلام) جمله «علیه‌السلام» نمی‌گویند؟

برای پاسخ به این سؤال به مناظره زیر توجه کنید:

دکتر تیجانی، در مسیر خود از قاهره به عراق، در میان کشتی، دوستی دانشمند پیدا کرد به نام «استاد منعم» که از استادان دانشگاه و دانشمندان شیعه از اهالی عراق بود.

آن دو در کشتی با هم گفت و گو می‌کردند. و سپس در عراق به گفت و گو و مناظرات خود ادامه دادند.

یکی از مناظرات این بود که روزی در خانه «استاد منعم» در بغداد، چنین مناظره شد:


دکتر سماوی:

شما شیعیان مقام علی (علیه‌السلام) را به قدری بالا می‌برید که او را در ردیف پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) قرار می‌دهید،

یرا بعد از نام او به جای «کرم الله وجهه» و... جمله «علیه السلام» یا «علیه الصلاة و السلام» می‌گویید،

با اینکه سلام و صلوات مخصوص پیامبر(صلی الله علیه و آله) است. چنان که در قرآن می‌خوانیم:


«إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا؛

همانا خداوند و فرشتگان بر پیامبر درود می‌فرستند. ای کسانی که ایمان آورده‌اید بر او درود بفرستید و سلام دهید و تسلیم فرمانش باشید.»


استاد منعم:

آری، دست گفتی! ما هنگامی که نام امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) و سایر امامان معصوم(علیهم‌السلام) را می‌بریم، «علیه‌السلام) می‌گوییم،

 

ولی این به آن معنی نیست که ما آن‌ها را پیامبر و یا در درجه پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) می‌دانیم.

دکتر سماوی:

 

پس به چه دلیل بر آن‌ها سلام و صلوات می‌فرستید؟

استاد منعم:

 

به دلیل همین آیه‌ای که خوانده شد:
«ان الله و ملائکته یصلون علی النبی...»

آیا تفسیر این آیه را خوانده‌ای؟

 

مفسران شیعه و سنی به اتفاق نقل می‌کنند:
هنگامی که این آیه نازل شد، جمعی از اصحاب از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسیدند:

 

 

« ای رسول خدا، اصل چگونگی صلوات و سلام بر تو را فهمیدیم، ولی نفهمیدیم چگونه بر تو درود و صلوات بفرستیم؟»

پیامبر(صلی الله علیه و آله) در پاسخ فرمود: بگویید :

«اللهم صل علی محمد و آل محمد، کما صلیت علی ابراهیم و آل ابراهیم فی العالمین انک حمید مجید؛

خدایا! درود و رحمت بفرست بر محمد و آل محمد، همان گونه که بر ابراهیم و آل ابراهیم در میان جهانیان درود و رحمت فرستادی، تو ستوده والا هستی.»[19]

نیز فرمود:

«لا تصلوا علی الصلاة التبراء؛

هرگز بر من صلوات ناقص نفرستید.»

پرسیدند:

«صلوات ناقص چیست؟»

فرمود: اینکه فقط بگویید :

‌«اللهم صل علی محمد» (بدون دنباله آن) ناقص است،

بلکه بگویید:

«اللهم صل علی محمد و آل محمد» ، که صلوات کامل است [20]


در روایات متعدد آمده است که صلوات کامل بفرستید، و جمله «آل محمد» را در آخر آن حذف نکنید،

 

و حتی در تشهد نماز ، تمام فقهای اهل بیت (علیهم‌السلام) آن را واجب می‌دانند، و از فقهای اهل تسنن ،


امام شافعی آن را در تشهد دوم نماز‌های واجب، واجب می‌داند. [21]

 

جالب اینکه شافعی بر اساس همین فتوا، در شعر معروف خود چنین تصریح می‌کند:

 

« یا اهل بیت رسول الله حبکم فرض من الله فی القرآن انزله


کفـاکم من عـظـیم الـقدر انکم من لم یصل علیکم لا صلاة له [22]


ترجمه :

ای اهل بیت رسول خدا! دوستی شما فریضه و واجبی است که خداوند در قرآن، آن را نازل کرده است،

در مقام و عظمت شما همین بس که هر کس در نماز بر شما صلوات نفرستد، نمازش باطل است.»

دکتر سماوی در حالی که سخت تحت تأثیر قرار گرفته بود، و این گفتار مستدل بر قلبش نشسته بود

گفت:

در این جهت می‌پذیرم که آل محمد(صلی الله علیه و آله) شریک در صلوات پیامبر(صلی الله علیه و آله) هستند،

و ما هم وقتی که صلوات بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) می‌فرستیم، اصحاب و آل آن حضرت را نیز شریک در صلوات می‌سازیم،


ولی این را قبول نداریم که اگر تنها نام علی ذکر شد، بگوییم«علیه‌السلام» یا «سلام خدا بر او».[23]

استاد منعم:

آیا کتاب صحیح بخاری را قبول دارید؟

دکتر سماوی:

آری، این کتاب را امامی عالی مقام از امامان مورد قبول اهل تسنن، تألیف کرده، و صحیح‌ترین کتاب بعد از قرآن است.

استاد منعم کتاب صحیح بخاری را از کتابخانه‌اش آورد و صفحه‌ای از آن را گشود و به من داد تا بخوانم.

دیدم در آن صفحه نوشته است:

فلان شخص ما را حدیث کرد، از فلان شخص دیگر و او از علی(علیه‌السلام) ، من تا جمله «علیه السلام» را دیدم تعجب کردم، باور نمی‌کردم که حقیقت داشته باشد،

با خود می‌گفتم نکند این کتاب صحیح بخاری نباشد، سراسیمه بار دیگر آن را گرفتم و دقیق خواندم، دیدم همان است که دیده بودم، شک و تردیدم برطرف شد.

استاد منعم صفحه دیگری از کتاب صحیح بخاری را گشود که در آن نوشته بود:

«علی بن الحسین(علیه‌السلام) ما را حدیث کرد.»

دیگر هیچ جوابی نداشتم جز این که شگفت زده بگویم: سبحان الله!

بعدا من بار دیگر با ناباوری کتاب صحیح بخاری را ورق زدم. دیدم در مصر توسط «انتشارات شرکت حلبی و فرزندان» چاپ شده است...

به هر حال راهی جز پذیرفتن حقیقت نداشتم. [24]




پی نوشتها :

---------------------

[19]- صحیح بخاری: ج 6، ص 51 ؛ صحیح مسلم: ج 1، ص 305.

[20] - الصواعق المحرقه: ص 144.

[21] - شرح نهج البلاغه: ابن ابی الحدید: ج 6، ص 144.

[22] - المواهب زرقانی: ج 7، ص 7 ؛ تذکره علامه: ج 1، ص 126.

[23] - مترجم گوید: در قرآن در آیه 130 سوره صافات می‌خوانیم: «سلام علی آل یاسین؛ سلام بر آل یاسین»

از ابن عباس نقل شده است که منظور از آل یاسین آل محمد(صلی الله علیه و آله) هستند. بنابراین مطابق قرآن،

رواست که با ذکر هر یک از امامان آل محمد(صلی الله علیه و آله) بگوییم: «علیه‌السلام».

حتی افرادی که از علمای متعصب اهل تسنن مثل «ابن روزبهان» که به اشکال تراشی معروف است، قبول دارد که منظور از «آل یاسین» آل محمد(صلی الله علیه و آله) هستند.

جالب اینکه در سوره صافات بر افرادی مانند نوح، (آیه 79)و ابراهیم(آیه 109) و موسی و هارون(آیه 120) و همه مرسلین (آیه 182) سلام شده است.

از این مطالب می‌توان فهمید که آل محمد(صلی الله علیه و آله) در ردیف پیامبران هستند.

و آیه مذکور با توجه به برتری محمد بر سایر پیامبران دلیل بر افضلیت و امامت آل محمد(صلی الله علیه و آله) است. (دلایل الصدق: ج 2، ص 398).

[24] - «آنگاه.... هدایت شدم»: ص 67-65 (با تلخیص و اقتباس).