سه شنبه, ۱۲ مرداد ۱۳۹۵، ۰۷:۳۹ ق.ظ
چگونه می توان امر به معروف کرد؟؟
آیا امر به معروف و نهی از منکر والدین و بزرگترها صحیح است؟ به‌طورکلی تذکر دادن به افراد درصورتی‌که احتمال دلخوری می‌رود چگونه است؟
در امر به معروف و نهی از منکر فرقی بین افراد نیست ولی به هرحال راه درست این است که نسبت به بزرگترها به یک نوع شیوه باید برخورد کرد و نسبت به کوچک‌ترها به شیوه‌ای دیگر. در امر و نهی پدر و مادر، چون هرگونه بی‌احترامی حرام است خیلی باید مراعات کرد. نکته‌ی بعدی این است که احتمال تأثیر بدهیم، ممکن است پسر یا دختری به پدر یا مادر خودشان تذکر بدهد و آن‌ها گوش ندهند؛ خب یک شیوه‌ی دیگری باید در پیش گرفت؛ مثلاً روش غیرمستقیمی که آن‌ها متوجه کار خطایشان بشوند و دیگر مرتکب منکر نشوند و به وظیفه و معروف عمل کنند. امر به معروف و نهی از منکر، قوم و قبیله، مقام بالاتر، مقام پایین‌تر، پدر و مادر و امثال این‌ها را نمی‌شناسد، ولی شیوه‌هایش ممکن است متفاوت باشد.
پرسیده‌اند اگر این کار موجب دلخوری شود، تکلیف چیست؟ حال باید ببینیم این دلخوری به چه معناست؟ اگر دلخوری به این معناست که از ما دلخور می‌شوند، ولی دیگر گناه نمی‌کنند، خب دلخور بشوند، مسأله‌ای نیست. مثل اینکه بعضی می‌پرسند که اقوام و بستگان، مراسم جشن دارند و در آن جشن موسیقی حرام و بزن‌وبرقص دارند؛ ما شرکت کنیم چطور است؟ اگر شرکت نکنیم ناراحت می‌شوند، خب دلخور بشوند، فردا پس‌فردا می‌روید با آن‌ها صحبت می‌کنید ان‌شاءالله دلخوری‌شان مرتفع می‌شود؛ این که دلیل نمی‌شود که آدم مرتکب گناه شود، به خاطر اینکه دیگران دلخور نشوند. این دلیل یا مجوزی نمی‌شود برای ترک امر به معروف و نهی از منکر. اما یک‌وقت است که آن‌ها دلخور می‌شوند و گوش هم نمی‌دهند، یعنی امر به معروف هم اثری در آن‌ها ندارد و فرد آمر هم احتمال تأثیر نمی‌دهد، خب در اینجا امر به معروف واجب نیست.
پرسیده‌اند اگر این کار موجب دلخوری شود، تکلیف چیست؟ حال باید ببینیم این دلخوری به چه معناست؟ اگر دلخوری به این معناست که از ما دلخور می‌شوند، ولی دیگر گناه نمی‌کنند، خب دلخور بشوند، مسأله‌ای نیست. مثل اینکه بعضی می‌پرسند که اقوام و بستگان، مراسم جشن دارند و در آن جشن موسیقی حرام و بزن‌وبرقص دارند؛ ما شرکت کنیم چطور است؟ اگر شرکت نکنیم ناراحت می‌شوند، خب دلخور بشوند، فردا پس‌فردا می‌روید با آن‌ها صحبت می‌کنید ان‌شاءالله دلخوری‌شان مرتفع می‌شود؛ این که دلیل نمی‌شود که آدم مرتکب گناه شود، به خاطر اینکه دیگران دلخور نشوند. این دلیل یا مجوزی نمی‌شود برای ترک امر به معروف و نهی از منکر. اما یک‌وقت است که آن‌ها دلخور می‌شوند و گوش هم نمی‌دهند، یعنی امر به معروف هم اثری در آن‌ها ندارد و فرد آمر هم احتمال تأثیر نمی‌دهد، خب در اینجا امر به معروف واجب نیست.
آیا یک پسر جوان می‌تواند یک زن جوان را امر به معروف و نهی از منکر کند؟ به‌ویژه در مورد موضوع حجاب این مسأله چگونه است؟ به‌طور کلی وظیفه‌ی ما در قبال امر به معروف و نهی از منکر بدحجابی چیست؟
حجاب یک واجب الهی است و از ضروریات دین است. همه‌ی مسلمان‌ها قبول دارند که حجاب لازم و واجب است و اگر کسی حجاب را مراعات نکرد، یعنی ترک واجب کرده است. خب اگر زنی این کار را ادامه می‌دهد، یعنی با بدحجابی در خیابان ظاهر می‌شود، امر کردن او به حجاب و نهی کردن او از این بدحجابی واجب است، اما با وجود شرایطی. در اسلام نفرموده‌اند اگر شخص، جوان است یا مخاطبش، زن جوان است، امر و نهی واجب نیست؛ یعنی جوان بودن شرط نیست؛ ولی فرموده‌اند اولاً احتمال تأثیر بدهد و ثانیاً نباید در امر و نهی‌اش گناه کند. یعنی ممکن است گاهی امر به این معروف، لازمه‌اش این باشد که به زن بی‌حجاب نگاه کند، این جایز نیست، یا اینکه مفسده‌ای به همراه دارد؛ مثلاً ممکن است او در انظار عمومی جواب بدهد و موجب آبروریزی شود یا دیگران بگویند تو چه کاری به دختر مردم داری؟ یا اینکه آبروی آن جوان در خطر باشد، این یعنی مفسده وجود دارد و در این موارد جایز نیست. بنابراین اگر مفسده‌ای نبود و احتمال می‌دهد که امر کردن او تأثیر دارد، در این صورت با مراعات مسائل شرعیِ نگاه و عفاف، امر کردن و نهی کردن واجب است. آیا امر به معروف و نهی از منکر باید در ملاء عام باشد یا در خفا؟
مهم این است که تأثیر بگذارد. زیرا امر و نهی برای محقق شدن غرضی است؛ بنابراین اگر جری شده است و چنانچه در خفا بگوییم اثر ندارد و در ملأ عام امر کنیم اثر می‌کند، باید در ملأ عام (با حفظ شرایط و مراحل) باشد. اگر هم در خفا امر کنیم اثر می‌گذارد، فقط به خودش بگوییم.
در مسئله‌ی برهنه شدن در عزاداری، آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب است؟
پیش‌تر در احکام عزاداری که اوایل محرم امسال اجمالاً گفتیم که این توصیه‌ی حضرت آقا بوده است به برخی از مداحان که به‌هرحال افراد در عزاداری لخت نشوند یا امر به لخت شدن نکنند و توصیه نکنند که لخت شوند. گفتیم این فتوای فقهی نیست و معنای حرمت هم ندارد و حال اگر در هیئتی مفسده‌ای هم نداشت، حرام نیست؛ بنابراین اگر شما تشخیص می‌دهید که بله این مفسده دارد، خب نهی از آن واجب است؛ اما اگر وقتی گفتیم فی‌نفسه حرام نیست و توصیه‌ی حضرت آقا است؛ حال اگر افرادی لخت شدند در عزاداری و مفسده‌ای هم نداشت، اینجا نهی از آن واجب نیست، چون منکر حساب نمی‌شود.
بنده یک توضیحی در این‌باره عرض بکنم که دیگر بحث فقهی نیست. این مسئله که بیان شد، بسیاری از مسئولین هیئت‌ها، مرثیه‌سرایان و واعظان و مداحان، این‌ها نه‌تنها توصیه به برهنه شدن نکردند، بلکه گفتند چون شنیده‌ایم توصیه‌ی رهبر معظم انقلاب این بوده است، ما به جان دل می‌شنویم و بر دیده می‌نهیم و این کار را ترک کردند و این اثر را داشت؛ بعضی هم به‌هرحال رعایت نکردند؛ حالا آن‌هایی که رعایت نکردند با توضیحی که عرض کردم، اگر مفسده‌ای بر این کارشان مترتب نبوده، نمی‌توانیم بگوییم مرتکب گناه و حرام شده‌اند. باید دقت کنیم یک‌جوری نباشد که خدای ناکرده یک مسئله‌ای که بیان می‌شود، یا یک حکم فقهی است یا توصیه‌ای است که در اینجا عرض کردیم، موجب اختلاف بشود و افراد این هیئت به افراد آن هیئت بد بگویند، یا این مداح به مداح دیگری بد بگوید، این‌ها که خواسته‌ی رهبری نیست.
خواسته‌ی حضرت آقا این است که همه زیر یک بیرق باشند. در عزاداری همه زیر علم امام حسین علیه‌السلام باشند و برای او عزاداری کنند؛ عزاداری مطلوب و عزاداری که موجب تقرب است؛ عزاداری که هرچه باشکوه‌تر باشد؛ کسی به دنبال این نیست که خدای ناکرده، عزاداری سید و سالار شهیدان کم‌رنگ بشود و شکوه و عظمتش کاسته بشود. هیچ‌گاه کسی دنبال این نیست و اگر کسی دنبال این باشد خطا می‌کند. عزاداری حضرت سیدالشهدا باید با همان شکوه و عظمتی که در طول تاریخ بوده است محفوظ بماند، اما از یک‌سری کارهای خرافی، کارهایی که دشمنان از آن کارها سوءاستفاده می‌کنند، از آن کارها باید دوری کرد. بنابراین چنین مسئله‌ای که مطرح‌شده نباید خدای ناکرده موجب تفرقه و دودستگی باشد. ان‌شاءالله که همه عزادار واقعی حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام باشند و امیدواریم که این عزاداری‌ها مورد قبول حق‌تعالی قرار بگیرد و موجب تقرب الهی هم باشد.
بنده یک توضیحی در این‌باره عرض بکنم که دیگر بحث فقهی نیست. این مسئله که بیان شد، بسیاری از مسئولین هیئت‌ها، مرثیه‌سرایان و واعظان و مداحان، این‌ها نه‌تنها توصیه به برهنه شدن نکردند، بلکه گفتند چون شنیده‌ایم توصیه‌ی رهبر معظم انقلاب این بوده است، ما به جان دل می‌شنویم و بر دیده می‌نهیم و این کار را ترک کردند و این اثر را داشت؛ بعضی هم به‌هرحال رعایت نکردند؛ حالا آن‌هایی که رعایت نکردند با توضیحی که عرض کردم، اگر مفسده‌ای بر این کارشان مترتب نبوده، نمی‌توانیم بگوییم مرتکب گناه و حرام شده‌اند. باید دقت کنیم یک‌جوری نباشد که خدای ناکرده یک مسئله‌ای که بیان می‌شود، یا یک حکم فقهی است یا توصیه‌ای است که در اینجا عرض کردیم، موجب اختلاف بشود و افراد این هیئت به افراد آن هیئت بد بگویند، یا این مداح به مداح دیگری بد بگوید، این‌ها که خواسته‌ی رهبری نیست.
خواسته‌ی حضرت آقا این است که همه زیر یک بیرق باشند. در عزاداری همه زیر علم امام حسین علیه‌السلام باشند و برای او عزاداری کنند؛ عزاداری مطلوب و عزاداری که موجب تقرب است؛ عزاداری که هرچه باشکوه‌تر باشد؛ کسی به دنبال این نیست که خدای ناکرده، عزاداری سید و سالار شهیدان کم‌رنگ بشود و شکوه و عظمتش کاسته بشود. هیچ‌گاه کسی دنبال این نیست و اگر کسی دنبال این باشد خطا می‌کند. عزاداری حضرت سیدالشهدا باید با همان شکوه و عظمتی که در طول تاریخ بوده است محفوظ بماند، اما از یک‌سری کارهای خرافی، کارهایی که دشمنان از آن کارها سوءاستفاده می‌کنند، از آن کارها باید دوری کرد. بنابراین چنین مسئله‌ای که مطرح‌شده نباید خدای ناکرده موجب تفرقه و دودستگی باشد. ان‌شاءالله که همه عزادار واقعی حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام باشند و امیدواریم که این عزاداری‌ها مورد قبول حق‌تعالی قرار بگیرد و موجب تقرب الهی هم باشد.
