عامل بودن به قرآن چه ارزشی دارد؟
قرآن و عترت دو ثقل جدانشدنی از یکدیگر هستند که تا زمانی به این دو تمسک جوییم، گمراه نخواهیم شد.
تمسک به قرآن به معنای تلاوت، تدبر و عمل به آن است. در حقیقت رکن اصلی در مسیر تمسک به قرآن کریم، عمل به آن است.
لزوم عمل به قرآن و پیروی از اولیای دین
قرآن را که کتاب ما و شما است، کوشش کنیم که به حقیقت، کتاب باشد. کتاب ما به حقیقت باشد، نه فقط لفظاً بگوییم که «کتاب ما، قرآن است. نبی ما، رسول اکرم است. امام ما، علی بن ابیطالب است». لفظ، آسان است. آسان است که من بگویم: شیعۀ علی بن ابی طالبم، لکن شیعه چی است؟ آنی است که دنبال او باشید. تشییع جنازه در وقتی است که کسی جنازه که جلو است این همراهش برود. اگر او از آن راه برود، این از این راه برود، این تشییع جنازه نیست.
شیعه پیرو است. اگر بنا باشد که ما، هی دم بزنیم که شیعه ایم، لکن در عمل هیچ پیروی نداشته باشیم، یا پیرویمان بسیار ضعیف باشد، ما به حسب واقع، شیعه نیستیم، به حسب ادعا شیعه هستیم.
اگر ما ادعامان این باشد که قرآن، کتاب ماست، لکن هیچ صفحه ای از قرآن را به آن عمل نکرده باشیم، قرآن را ادعا داریم که کتاب ما است، اما به حسب واقع کتاب ما نیست. اگر ما بگوییم پیغمبر، پیغمبر ما هست، ادعایش آسان است، لکن تا پیروی ازش نکنیم، نمیتوانیم بگوییم پیام آوری است از خدا. اگر ما به حرف او اعتنا نکنیم، پیامبریش برای ما فایده ندارد. و اگر چنانچه به حرف اولیا عمل نکنیم، شیعه گریش برای ما فایده ندارد، فایده اش ضعیف است.
سعادتمندی در پرتو عمل به قرآن
قرآن، همه چیز است؛ قرآن هم بُعْد سیاست دارد و هم بُعْد سایر چیزها؛ هم علم است و هم راهنماست؛ و هم سیاست است و هم همه چیز است. قرآن، اگر کتاب یک ملتی باشد، آن ملت سعادتمند میشود.
چنانچه عامل باشیم و با هم مجتمع باشیم و اجتماع داشته باشیم و این آیۀ شریفۀ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمیعاً وَلا تَفَرَّقُوا (آل عمران، 103) را عمل کنیم، بر همه ی قدرت ها غلبه خواهیم کرد.
اگر همه «مُعْتَصِم» باشند به «حبلاللّه» ـ که قرآن کریم است، رسول اکرم است، همه مجتمع بر قرآن باشیم، تفرُّق از هم نداشته باشیم، جدایی از هم نداشته باشیم، غلبه می کنیم بر تمام قدرتهای بزرگ.
عمل به قرآن؛ بغیر از حرف زبانی باشد
مسلمانان بالاخص ما شیعیان باید در عمل «کونوا دُعاةَ النّاسِ بِغَیرِ اَلسِنَتِکُم» (کافی، کلینی، ج 2، ص 78) [باشیم]؛ نشان بدهیم که از لحاظ پایبندى به مقرّرات دینى، به ضوابط دینى جزو افراد برجسته هستیم؛ این را نشان بدهیم تا تأثیر قرآن در عمل ما خودش را نشان بدهد: در مشی عمومى، در سلوک، در بواطن، در ظواهر؛ ظواهر اسلامى؛ کیفیّت برخورد، کیفیّت اسلامى؛ اینها را مراعات کنیم. (بیانات مقام معظم رهبری/۱۳۹۳/۰۴/۰۸)
عمل خودمان را قرآنی کنیم، الهی کنیم. به گفتن نیست، به زبان نیست، به ادعا کردن نیست؛ باید در عمل، در این راه حرکت کنیم و قدم برداریم. (بیانات مقام معظم رهبری ۱۳۹۱/۰۴/۳۱)
حفظ قرآن با به همراه عمل به قرآن باشد
روایاتی در این باب را با هم مروری می کنیم...
قال علی علیه السّلام: «الله الله بالقرآن لا یسبقکم بالعمل به غیرکم»؛ امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: توصیه می کنم شما را به قرآن نباید دیگران بر شما در عمل به قرآن پیشی گیرند. (نهج البلاغه، نامه 47)
قال الصادق علیه السّلام: «الحافظ للقرآن العاملُ به مع السَّفَرةِ الکرامِ البَرَرَةَ»؛ امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: کسی که قرآن را حفظ کند و به آن عمل نماید با پیامبران بزرگوار و نیکو خواهد بود. (اصول کافی، ج 2، ص 603)
هشدار، هشدار؛ نتیجه عمل نکردن به قرآن
قال رسول الله صلّی الله علیه و آله : «من تعلم القرآن فلم یعمل به و اثر علیه حب الدنیا و زینتها استوجب سخط الله و کان فی الدّرجة مع الیهود و النصاری الذی ینبذون کِتاب الله وراء ظهورهم»؛ پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: کسی که قرآن را بیاموزد و به آن عمل نکند و دنیا و زینت آن را بر قرآن ترجیح دهد، سزاوار خشم خدا است و در ردیف یهود و نصاری قرار خواهد داشت که کتاب خدا را پشت سر انداختند. (وسائلالشیعة ج : 6 ص184)
من کلام رسول الله صلّی الله علیه و آله: «من تعلم القرآن و لم یعمل به حشره الله یوم القیامة اعمی فیقول یا رب لم حشرتنی اَعمی و قد کنت بصیراً قال کذلک اتتک آیاتک فنسیتها»؛ پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: کسی که قرآن را بیاموزد و به آن عمل نکند، خدا او را در روز قیامت کور محشور می کند، می گوید خدایا به خاطر چه مرا کور محشور کردی در حالی که من بینا بودم. می فرماید چگونه تو آیات ما را خواندید و آنها را به فراموشی سپردید و به آن عمل نکردید. (عقاب الاعمال، ص 286)
فرشتگانی که حافظ و عامل به قرآن را همراهی می کنند
فضیل از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: «الحافظ للقرآن، العامل به، مع السفرة الکرام البررة.» (الحیاه، ج 2، ص ص 152)؛ حافظ قرآن که بدان عمل کند همراه فرشتگانی ارجمند و نیکوکار است.
«سَفَره» و «کرام برره» فرشتگانی هستند که ذکر آنها به این وصف در قرآن مجید آمده است:
«بأیدی سفره کرام برره» (عبس/15 و 16) آنان فرشتگان حامل کتاب‌های الهی از جانب خداوند متعال به سوی انبیااند. حاملان قرآن مانند فرشتگان حامل وحی از جانب پروردگار به سوی انبیاء هستند.
حامل قرآن غیر از عامل به قرآن است
حامل بودن قرآن و به کار بستن قرآن غیر از عمل به قرآن است؛ زیرا عمل به قرآن یک کار اختصاصی و فردی است و از دایره ی فرد تجاوز نمی کند و انسان با عمل به قرآن سعادت و خوشبختی را برایش کسب می کند و با دوری از قرآن شقاوت و بدبختی نصیب انسان می شود؛ ولی در هر حال این کار فردی و شخصی است.
و اما به کار بستن قرآن حرکت در جامعه براساس رسالت قرآنی است و تحمّل انجام رسالت قرآنی و حرکت براساس این رسالت است.
دایره به کارگیری قرآن، جامعه است و دایره ی عمل به قرآن خود فرد است. برترین چیزی که توده‌ی مردم به آن می رسند عمل به قرآن است و اینکه با این عمل خود را از سقوط و هلاکت نجات دهند. اما حاملان قرآن تلاش شان نجات دیگران به وسیله قرآن است. افراد صالح همت شان این است که خود را از غرق شدن در امان نگهدارند و حاملان قرآن و آنانی که قرآن را به کار می بندند می کوشند دیگران نیز هدایت شوند. بین این دو گروه از نظر رتبه و درجه فرق فراوان است. حاملان قرآن دانشمندان و آگاهان به قرآنند که نورانیت آن را بین مردم گسترش می‌دهند.
ابوسعید خدری از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نقل کرده که آن حضرت فرمود: «حملة القرآن عرفاء اهل الجنة.» حاملان قرآن برترین های اهل بهشتند.
آگاهی به قرآن در دنیا آگاهی به بهشت در آخرت است. برای عارفان به وحی الهی جایگاهی در بهشت است که برای غیر آنان نیست.
برترین های امت پیامبرصلی الله و علیه وآله
پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله فرمود: «اشرف امتی حملة القرآن و اصحاب اللیل»، برترین امت من به کارگیران قرآن و شب زنده دارانند.
کسی که در روز قرآن را به کار گیرد و حامل قرآن باشد، علاقه به شب زنده داری خواهد داشت؛ زیرا حاملان قرآن در روز مواجه با مشکلات و سختی ها می شوند که مقاومت در برابر آنها امکان پذیر نیست. مگر اینکه با شب زنده داری ها، صبر و مقاومت خود را افزایش دهند. وقتی انسان شب زنده دار شد توفیق حامل قرآن بودن در روز را پیدا می کند. این جمع اصحاب شب و روزند که در شب ها به راز و نیاز و مناجات با پروردگارشان می پردازند و در مقابل پروردگارشان به سجده می افتند و قرآن را با تأنّی و تأمل می خوانند. وقتی روز شد آنچه را شب خوانده اند به کار می گیرند و خداوند متعال عزم، صبر، علم و توان آنان را افزایش می دهد تا سختی های انجام کار در راه خدا را تحمّل کنند که دیگران قادر به آن نیستند.
منابع:
صفیر هدایت؛ آیت الله ضیاء آبادی
