چرا امام رضا(ع) کریم‌ترین است؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد صادق یوسفی مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم ، به تشریح مفهوم کریم و کرامت از منظر قرآن پرداخت و اظهار کرد: کرامت در لغت به معنای بزرگی، جوانمردی و بخشودگی است. «کرم» در قرآن کریم اگر وصف خدا باشد، به معنای احسان و نعمت‌های ظاهری خداوند است یعنی ما به نعمت‌های ظاهری خداوند توجه می‌کنیم و خدا را متصف می‌کنیم به صفت کریم و می‌گوییم خدای کریم.

بروز کرامت در احساس، اخلاق و افعال انسان

وی ادامه داد: اما اگر کرم در خصوص انسان به کار رفته باشد، برای اخلاق و کارهای پسندیده‌ای است که از انسان ظاهر می‌شود. یک نکته دقیق در مسئله کرامت این است که یک نوع برتری در وجود انسان است که آثار آن برتری در احساس، اخلاق و در افعال پسندیده انسان بروز می‌کند.

حجت‌الاسلام یوسفی مقدم با متذکر شدن این نکته که، ما باید فرق بین کرامت و برتری طلبی را بدانیم، گفت: فرد در برتری طلبی ادعای برتری می‌کند ولی ممکن است برتری نداشته باشد اما در کرامت، برتری مبتنی بر خصوصیات ذاتی فرد است یعنی این افعال و اخلاق پسندیده از درون این انسان می‌جوشد و برتری در نفس او پدید آمده است که در سخاوت، جود و کارهای پسنیده و اهداف پسنیده بروز و ظهور می‌کند.

صفت کرم را ما نمی‌دهیم، افراد خود کسب می‌کنند

وی تصریح کرد: به عبارت دیگر صفت کرم را ما به کسی نمی‌دهیم بلکه آن فرد در ذات خودش صفت کرم را برای خودش پدید می‌آورد و ما هر آنچه در ذات اوست را بیان می‌کنیم. بر همین اساس عواملی در قرآن کریم برای کرامت بیان شده که اگر این عوامل در فردی وجود داشت ما می‌توانیم وی را متصف به صفت کرامت بنامیم.

۱۰ آیه‌ای که از کرامت می‌گوید/ ویژگی‌های کریمان واقعی را بشناسیم

رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم با اشاره به مفهوم آیات ۲۶ تا ۳۵ سوره معارج، به بیان ویژگی‌های افراد کریم از منظر قرآن کریم پرداخت و اظهار کرد: در این آیات خداوند کسانی که اهل تصدیق قیامت هستند، از گناه پرهیز می‌کنند، اهل معصیت و دروغ، تهمت، رفتارها و گفتارهای معصیت آلود و ... نیستند را متصف به صف کرامت می‌شمارد.

وی ادامه داد: همچنین خداوند در سوره نساء آیه ۳۱ می‌فرماید: «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَنُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیمًا؛ اگر از گناهان بزرگى که از آن[ها] نهى شده‏‌اید دورى گزینید بدی‌هاى شما را از شما مى‌زداییم و شما را در جایگاهى ارجمند درمى ‏آوریم» یعنی انسان وقتی متصف به صفت کرامت می‌شود و در بارگاه کرامت وارد می‌شود که از گناهان کبیره و آنچه خداوند از انجام آن ناراضی است پرهیز کند.

رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم در ادامه خصلت‌ها و صفات انسان‌های کریم در جامعه را تشریح و عنوان کرد: یکی از ویژگی‌های ارتباطی فرد کریم با جامعه امانت‌داری است یعنی انسانی که امانت‌دار باشد متصف به کرامت می‌شود. قرآن می‌فرماید «انسان‌هایی که امانت‌دار هستند و به پیمان‌هایی که بسته‌اند وفا می‌کنند اینها اهل کرامت هستند و در بهشت از نعمت‌های خدا بهره‌مند می‌شوند».

وی انفاق و پرداختن حق فقرا را از دیگر ویژگی‌های اهل کرم برشمرد و گفت: برخورد اهل کرامت نیکویی است و از گفتار و کردار بیهوده دیگران که با کرامت سازگاری ندارد، با کرامت عبور می‌کنند و اگر ما رفتارهای انبیا و تمام صالحان را بررسی کنیم می‌بینیم که همه کریم بوده‌ از این ویژگی‌ها برخوردار بوده‌اند.

حجت‌الاسلام یوسفی‌مقدم با تأکید بر اینکه کرامت صفتی الهی است که خداوند در وجود و سرشت انسان قرار داده است که انسان‌ها می‌توانند آن را بپروراند و متصف به این صفت بشود یا به آن توجه نکرده و از این خصلت‌ها دور شوند، گفت: خداوند در آیه ۷۰ سوره اسراء می‌فرماید: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا؛ و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتیم و آنان را در خشکى و دریا [بر مرکب‌ها] برنشاندیم و از چیزهاى پاکیزه به ایشان روزى دادیم و آنها را بر بسیارى از آفریده‌هاى خود برترى آشکار دادیم» و بیانگر این است که منشأ پیدایش کرامت لطف و بزرگی خداوند است که به کل انسان‌ها این صفت را عنایت فرموده است.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا در میان ائمه اطهار(ع) امام رضا(ع) و حضرت معصومه(ع) به صورت خاص به ویژگی‌ کرامت متصف هستند؟ گفت: برخی انسان‌ها در ویژگی کرامت الگو، اسوه و پیشتاز هستند. امامان معصوم (ع) ما نیز همگی پیشتاز این صفت هستند یعنی همه امامان معصوم(ع) متصف به صفت کرامت و در قله کرامت قرار دارند اما در وجود امام رضا(ع) و حضرت فاطمه معصومه(ع) بیشتر این صفت تجلی کرده و بیشتر مردم آنها را به صفت کرامت می‌شناسند.

یوسفی‌مقدم افزود: هر یک از ائمه به صفاتی متصف هستند این به این معنی نیست که سایر ائمه(ع) آن صفت را ندارند بلکه به این معنی است که شرایط و جریانات در دوران زندگی آن امام به نحوی پیشرفته که این صفت بیشتر در ایشان جلوه‌گر شده‌است.