به عمل کار برآید به سخندانی نیست

دانشمندان یهود، قبل از بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، مردم را به ایمان آوردن به آن حضرت دعوت می کردند و بشارت ظهور حضرت را می دادند، امّا هنگام ظهور، خودشان ایمان نیاوردند و حتّی بعضی از آنان به بستگان خود که اسلام آورده بودند، توصیه می کردند که مسلمان بمانند، ولی خودشان اسلام نمی آوردند. در روایات آمده است: دانشمندی که دیگران را به بهشت دعوت کند، ولی خودش اهل جهنّم باشد، بزرگترین وسخت ترین حسرت ها را خواهد داشت.

آیه

أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ [1]

ترجمه

آیا مردم را به نیکی دعوت کرده و خودتان را فراموش می نمایید؟ با اینکه شما کتاب(آسمانی) را می خوانید، آیا هیچ فکر نمی کنید؟

نکته ها

دانشمندان یهود، قبل از بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، مردم را به ایمان آوردن به آن حضرت دعوت می کردند و بشارت ظهور حضرت را می دادند، امّا هنگام ظهور، خودشان ایمان نیاوردند و حتّی بعضی از آنان به بستگان خود که اسلام آورده بودند، توصیه می کردند که مسلمان بمانند، ولی خودشان اسلام نمی آوردند.[2]

در روایات آمده است: دانشمندی که دیگران را به بهشت دعوت کند، ولی خودش اهل جهنّم باشد، بزرگترین وسخت ترین حسرت ها را خواهد داشت.[3]حقّ تلاوت، عمل است. امام صادق علیه السلام فرمود: «کونوا دعاة النّاس باعمالکم و لاتکونوا دعاةً بالسنتکم»[4] با اعمال خودتان مردم را دعوت کنید، نه تنها با گفتار.

از حضرت علی علیه السلام نقل شده است که فرمود: سوگند که من شما را به کاری دعوت نمی کنم، مگر آنکه خودم پیشگام باشم و از کاری نهی نمی کنم مگر آنکه خودم قبل از شما آن را ترک کرده باشم.[5]

همچنین آن حضرت فرمود: هر کس خود را امام دیگران قرار داد، ابتدا باید به تعلیم خود بپردازد.[6]امام کاظم علیه السلام فرموده اند: «طوبی للعلماء بالفعل و ویل للعلماء بالقول»[7] درود بر عالمانی که به گفته خود عمل می کنند و وای بر عالمانی که فقط حرف می زنند.

عالم بی عمل در قالب تمثیل

الف: در قرآن

 عالم بی عمل، به الاغی تشبیه شده است که بار کتاب حمل می کند، ولی خود از آن بهره ای نمی برد.[8]

ب: در روایات

* رسول خدا صلی الله علیه و آله: عالم بی عمل، مثل چراغی است که خودش می سوزد، ولی نورش به مردم می رسد.[9]

* رسول خدا صلی الله علیه و آله: عالم بی عمل، چون تیرانداز بدون کمان است.[10]

* عیسی علیه السلام: عالم بی عمل، مثل چراغی است بر پشت بام که اتاق ها تاریک اند.[11]

* علی علیه السلام: عالم بی عمل، چون درخت بی ثمر وگنجی است که انفاق نشود.[12]

* امام صادق علیه السلام: موعظه ی عالم بی عمل، چون باران بر روی سنگ است که در دلها نفوذ نمی کند.[13]

ج: عالم بی عمل، در کلام اندیشمندان

گرسنه ای است روی گنج خوابیده./تشنه ای است بر کنار آب و دریا.

طبیبی است که خود از درد می نالد./بیماری است که دائماً نسخه درمان را می خواند، ولی عمل نمی کند.

/منافقی است که سخن و عملش یکی نیست./پیکری است بی روح.

پیام ها

1-آمران به معروف، باید خود عامل به معروف باشند. «تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکمْ»

2-اگر مقدّمات فراموشی را خودمان فراهم کرده باشیم، معذور نیستیم. عذر فراموشکاری پذیرفته است که بی تقصیر باشد. «تَنْسَوْنَ، تَتْلُونَ»

3-تلاوت کتاب آسمانی کافی نیست، تعقّل لازم است. «تَتْلُونَ الْکتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ»

4-خود فراموشی، نشانه ی بی خردی است. «أَ فَلا تَعْقِلُونَ»

مقالات مرتبط

سفارش به تقوا

هم بگوئیم و هم عمل کنیم

نشانه های عالمان دنیا

پی نوشت ها

[1] سوره بقرة، آیه 44

[2] نمونه، ج 1، ص 214.

[3] بحارالانوار، ج 2، ص 37.

[4]  نورالثقلین، ج 1، ص 57.

[5]  نهج ‏البلاغه، خطبه 175.

[6] نهج ‏البلاغه، حکمت 73.

[7] بحارالانوار، ج 78، ص 299.

[8] جمعه، 5.

[9]  کنزالعمّال، ح 29109.

[10]  بحارالانوار، ج 10، ص 100.

[11]  بحارالانوار، ج 14، ص 309.

[12]  غررالحکم.

[13]  بحارالانوار، ج 2، ص 39.

منبع : تفسیر نور، ج 1، ص105-تفسیر نمونه، ج 1، ص 214.