سال روز اعتراض حضرت امام خمینی(ره) نسبت به قانون کاپیتولاسیون در سال 1343 شمسی
سال 1343 دولت منصور، لایحه مصونیت قضایی مستشاران و شهروندان امریکا راتصویب کرد. امام خمینی (ره) درسخنرانی، رژیم را مورد انتقاد قرار داد. رژیم نیز امام را دستگیر و به ترکیه تبعید و به خیال خود ریشه امواج را قطع کرد ولی حوادثی که بدنبال آن اتفاق افتاد نشان داد که این خیال تا حد زیادی خام بوده است.
ماهیت و تاریخچه کاپیتولاسیون
کاپیتولاسیون (Capitulation) امتیاز قضایی یا حق قضاوت خارجیان در کشور دیگر است.
کاپیتولاسیون عبارت است از قراردادهایی که دولت های زورمند و استعمارگر به دولت های ضعیف تحمیل می کردند. به موجب آن قراردادها، اتباع دولت های استعماری پس از ورود به قلمرو دولت ناتوان، تحت حاکمیت دادگاه های دولت متبوع خود باقی می ماندند و محاکم دولت ضعیف، حق محاکمه آنها را نداشتند. (دیدار آشنا، شماره 115)
یک بار در سال 1207 ش پس از شکست ایران در جنگهای طولانی با دولت روسیه در عهدنامه «ترکمان چای»، حق «کاپیتولاسیون» از جانب دولت روسیه به ایران تحمیل شد؛ امّا پس از پیروزی انقلاب اکتبر 1917 در روسیه، پیمان دوستی بین دولت شوروی و ایران بسته شد و در این پیمان، ماده مربوط به کاپیتولاسیون لغو گردید.
سفارت آمریکا در تهران در تاریخ 25 اسفند 1340 ش (19 مارس 1962م) یاد داشتی از طرف وزارت خارجه آن کشور به دولت ایران فرستاد و از ایران خواست مستشاران آمریکایی در ایران از حقوق پیش بینی شده در قرار داد «وین» (مصوب 18 آوریل 1961 م) ـ یعنی همان کاپیتولاسیون ـ برخوردار شوند.
دولت ایران در جلسه 12 مهر 1342 ش که با حضور اسد اللّه علم، نخست وزیر، تشکیل شد، اعطای حق کاپیتولاسیون به آمریکا را تصویب کرد. همچنین در تاریخ 3/ 5/ 1343 در مجلس سنا و در تاریخ 21/7 / 1343 با اکثریت 62 رأی از 70 رأی، «مجلس شورای ملی»، «کاپیتولاسیون برای آمریکاییها» را به تصویب رسانید.(مبلغان - دی و بهمن 1386، شماره 99)
و سرانجام در ادامه مبارزات امام خمینی(ره) سه ماه پس از پیروزی انقلاب (23 اردیبهشت 1358) به پیشنهاد هیئت وزیران و تصویب شورای انقلاب اسلامی، حق کاپیتولاسیون و امتیازات و ملحقات آن برای همیشه لغو شد.
بازخوانی پرونده کاپیتولاسیون در ایران
احیا و الغای کاپیتولاسیون در ایران(از سیزده آبان 1343 تا سیزده آبان 1358)
گامی دیگر به سوی انقلاب اسلامی(تاملی در کاپیتولاسیون دوم 1343 ش)
افشاگری امام خمینی رحمه الله درباره پذیرش قانون کاپیتولاسیون
امام خمینی و خروش علیه سلطه بیگانه
خروش امام
امام خمینی به محض اطلاع از این خیانت، تلاش گسترده ای را آغاز و پیکهایی به مناطق مختلف ایران گسیل داشته و تصمیم خود را به سخنرانی افشاگرانه در روز بیستم جمادی الاخر1383 آبان 1343 به اطلاع مردم ایران رساندند. شاه وحشت زده نماینده ای را به قم گسیل می دارد. امام از پذیرش وی امتناع می ورزد. سرانجام نماینده اعزامی پیغام رژیم را به فرزند ارشد امام (شهید آقا مصطفی خمینی) به این مضمون ابلاغ می کند: «آمریکا از نظر قدرت در موقعیتی است که هرگونه حمله به آن به مراتب خطرناکتر از حمله به شخص اول مملکت است. آیت الله خمینی اگر این روزها بنا دارد نطقی ایراد کنند باید خیلی مواظب باشند که به دولت آمریکا برخوردی نداشته باشد که خیلی خطرناک است، و با عکس العمل تند و شدید آنان مواجه خواهد شد».
علیرغم تهدید جدی رژیم، حضرت امام نطق معروف خود را در روز موعود علیه کاپیتولاسیون ایراد می کنند و در آن ضمن حملات شدید به طرحهای اسارتبار و ضد اسلامی رژیم و اعلام خطر به علما و مراجع و حوزه های علمیه و ارتش و ملت ایران، با صراحت فریاد می زنند «رئیس جمهور آمریکا بداند که امروز در پیش ملت ما از منفورترین افراد بشر است... امروز تما گرفتاری ما از آمریکاست».(حضور، شماره 5 و 6)
در بخشی از بیانات امام که با آیه شریفه «انا لله و انا الیه راجعون» آغاز می شود، و همراه با تأثر و گریه شدید حضار است، آمده است: «من تأثرات قلبی خودم را نمی توانم اظهار کنم. قلب من در فشار است. این چند روزی که مسایل اخیر ایران را شنیده ام، خوابم کم شده است. ناراحت هستم. قلبم در فشار است. با تأثرات قلبی روزشماری می کنم که چه وقت مرگ پیش بیاید. ایران دیگر عید ندارد. عید ایران را عزا کرده اند. عزا کردند و چراغانی کردند. عزا کردند و دسته جمعی رقصیدند. ما را فروختند. استقلال ما را فروختند... قانونی در مجلس بردند؛ در آن قانون اولا ما را ملحق کردند به پیمان وین، و ثانیا الحاق کردند به پیمان وین. مستشاران نظامی، تمام مستشاران نظامی آمریکا با خانواده هایشان، با کارمندهای فنی شان، با کارمندان اداریشان، با خدمه شان، با هر کس که بستگی به آنها دارد، اینها از هر جنایتی که در ایران بکنند، مصون هستند. اگر یک خادم آمریکایی، اگر یک آشپز آمریکایی، مرجع تقلید شما را در وسط بازار ترور کند، زیر پا منکوب کند، پلیس ایران حق ندارد جلوی او را بگیرد. دادگاههای ایران حق ندارند محاکمه کنند، بازپرسی کنند، باید برود آمریکا آنجا در آمریکا اربابها تکلیف را معین کنند!». (پیام زن، شماره 91)
قیام علیه تصویب لایحه کاپیتولاسیون و اعلام عزاى عمومى
پیام امام خمینی(ره) به روحانیون و ملت ایران در مخالفت با لایحه کاپیتولاسیون
کاپیتولاسیون و شدیدترین موضعگیری امام علیه آمریکا
اعتراض و افشاگری حضرت امام خمینی(ره) علیه پذیرش کاپیتولاسیون
اعتراض و افشاگری امام خمینی علیه پذیرش کاپیتولاسیون
احیاء کاپیتولاسیون در سال 1343 و موضع گیری امام خمینی
پیامدهای کاپیتولاسیون
امام خمینی علاوه بر سخنرانی، بیانه های کوبنده ای علیه لایحه صادر کردند. موج جدیدی از اعتراض و مخالفت سراسر ایران را فرا گرفت. رژیم شاه چاره کار را در تبعید امام از ایران دید. منزل امام مجدداً در سحرگاه 13 آبان 1343 به محاصره صدها کماندو و چترباز درآمد. حضرت امام را دستگیر و مستقیماً به فرودگاه مهرآباد تهران و از آن جا بر اساس توافقات قبلی ابتدا به استانبول و سپس شهر بورسای ترکیه تبعید کردند و تحت مراقبت نیروهای امنیتی دو کشور از هر گونه فعالیت سیاسی و اجتماعی ممنوع شدند.
در اول بهمن ماه 1343 محمد بخارائی و یاران وی- از اعضای هیئتهای موتلفه اسلامی و مقلدین و معتقدین به راه امام- حسنعلی منصور را به سزای خیانت خود رساندند، اما همه اعضای گروه دستگیر و چهار تن از آنان اعدام و بقیه به حبسهای طویل المدت محکوم شدند.
با دور نگهداشتن امام از کانون انقلاب و دستگیری وسیع یاران آن حضرت، نهضت 15 خرداد کنترل شد. آمریکا به وسیله رژیم پهلوی، تغییرات دلخواه خویش را در بخشهای مختلف صنعت و اقتصاد و فرهنگ و ارتش ایران به سرعت دنبال می کند. (حضور، شماره 5 و 6)
تبعید حضرت امام خمینی رحمه الله به ترکیه
سیزدهم آبان تجلی خشم مردم علیه آمریکا
چه عاملی به تبعید امام خمینی(رحمه الله) انجامید و چه پی آمدهایی به دنبال داشت؟
عاملان اعدام انقلابی حسنعلی منصور
کاپیتولاسیون در کلام اندیشمندان
آمریکاییها قانون کاپیتولاسیون را در ایران به کرسی نشاندند. معنای کاپیتولاسیون این است که آمریکاییها با افراد وابسته به هر قدرت بیگانه ی مسلطی در هر کشور دیگر اگر جنایتی کردند دستگاه قضایی آن کشور حق نداردجنایت آنها را رسیدگی کند و محاکمه نماید و حکم صادر کند! آن روز بیش ازدویست هزار نفر آمریکایی در مشاغل مختلف در ایران حضور داشتند معنای این قانون - که در مجلس وابسته ی فاسد آن روز به دستور دربار وابسته ی فاسدتصویب شده بود این بود که اگر از این دویست هزار یا سیصد هزار نفرآمریکایی ساکن ایران که حقوقهای کلانی می گرفتند و در همه ی امور کشوردخالت می کردند یک نفر آنها جنایتی مرتکب شد - قتلی کرد دزدی یی، کرد هرکاری کرد - دادگستری و دستگاه قضایی ایران حق ندارد به آنها بگوید بالای چشمتان آبروست، بایستی قضاوت درباره ی آنها زیر نظر آمریکاییها انجام بشود! این یکی از قوانین ذلت بار برای همه ی ملتهایی بود که به آن تن دادند اما امام تسلیم نشدند و مقاومت کردند فریاد امام در قم در میان طلاب علوم دینی بلند شد و این قانون را تقبیح کردند رژیم وابسته هم عکس العمل نشان داد امام را گرفت و به ترکیه تبعید کرد این مربوط به چه شرایطی است؟ این مربوط به آن شرایطی است که دولت آمریکا با دولت ایران کمال دوستی و همبستگی را دارد با هم منافع مشترک دارند و آمریکا در ایران حضور دارد حضور قدرت آمریکا در کشور ما یکی از نشانه ها و ثمراتش همین قضیه است. (بیانات مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در دیداربا دانشجویان و دانش آموزان 12 / 8 / 1378)
کاپیتولاسیون در نگاه مقام معظم رهبری
تنها کسی که در برابر کاپیتولاسیون غیرتمندانه و دلسوزانه ایستاد امام خمینی بود
رشحاتی از قلم
هنوز طنین داغ صدایت، در انعکاس قلّه های زمان می وزد؛ تازه و عطرآگین.
هنوز موج نفس های سوزناکت که از ذبح اسلام به دست عیّاشان پهلوی توفان داشت، در ساحل انقلاب دیده می شود.
طلوع تو، مسیح ایرانِ مُرده بود و مرگِ درخت، خواب را به سخره گرفت.
مثل یاس، بر بومِ تشنه رنگ، دمیدی و عطر کلامِ حماسی ات، شامّه عدالت خواه مردم آفتاب را زنده کرد؛ آن گاه که فرمودی: «بیرق سیاه، بر بالای سر بازارها و خانه ها بزنیم و خیمه سیاه به پا کنیم و به سوگ اسلام، گریبان چاک کنیم که عزت مسلمین پای کوب شد و عظمت ایران از بین رفت».
آه! از آن حماسه سرخِ سخن سرایی تو که اشتهای ما را به حکومت «اللّه » تحریک کرد: «این ها که در مجلس شورا، به نام وکلای ملّت، چنین لایحه ننگینی را به تصویب رساندند، وکیل ملّت نیستند؛ وکیل آمریکایند، و اگر وکیل ملّت هم بودند، من عزلشان کردم».
زیر آبشار کلمات آتشین تو، آتش گرفتیم و غسل آفتاب کردیم، تا اسلام، از خونِ گرم مان آبیاری شود و قلب تو تا انقلاب بتپد؛ تو گفتی و ما گرم، گریستیم؛ گفتی و داغ گفتی: «قانونی به مجلس بردند که آمریکایی ها با کارمندان و خانواده های آنان و خدمه شان، ار هر جنایتی که در ایران مرتکب شوند، مصون باشند، اگر یک خادم آمریکایی مرجع تقلید شما را وسط بازار ترور کند، زیرا پای خود منکوب کند، پلیس ایران حق ندارد جلو او را بگیرد، دادگاه های ایران حق محاکمه ندارند، باید پرونده به آمریکا برود و در آن جا، ارباب ها تکلیف را معین کنند.»
