آیا شمر ملعون جانباز جنگ صفین بود؟
بحث جانبازی شمر در صفین بحثی است که این روزها زیاد می شنویم. بحثی که به دنبال خود این هشدار را هم دارد که آنچه شمر را شمر کرد اخللقش بود و بپرهیزید ای شیعیان که مبادا شما هم شمر بشوید!
پیرامون این بحث نکاتی رو عرض می کنم.
حقیر به صورت جزم عنوان مقدس جانبازی را از شمر نفی کرده و می کنم.
البته مشارکت او در جنگ صفین قابل کتمان نیست.
برخی روایتی را گواه می آورند که شمر در جنگ صفین ضربه ای به صورتش خورده است و جانباز (با همان تقدسی که این واژه دارد) شده است.
نکاتی به ذهنم می آید تقدیم دوستان می کنم.
نکته اول:
سرگذشت شمر پس از جنگ صفین تا پایان عمرش تقریبا روشن و خالی از ابهام است و کسی در دشمنی اش با خدا و اهل بیت(علیهم السلام) تردیدی ندارد.
نکته دوم :
سرگذشت شمر از ابتدای ولادت تا قبل از جنگ صفین نیز روشن است. اینکه او از قبیله هوازن بود که پدرش و قبیله اش تا به جنگ با مسلمانان و تحمل شکست در آن نرسیدند مسلمان نشدند. نسب او و حرام زادگی اش هم که در تاریخ و در کلام امام حسین علیه السلام آمده است.
نکته سوم :
نقش او در جنگ صفین است.
قطعا او در جنگ صفین حضور داشته است. همراه با قبیله اش هوازن و تیره اش بنی ضباب.
اما مورخین علت حضورش را نه نصرت امام که پیروی از سنت قبیله گرایی دانسته اند. چرا که او در آن هنگام از بزرگان قبیله نبوده و تاریخ می گوید وی به دنبال تصمیم بزرگان قبیله مبنی بر حضور در جنگ صفین ، مانند سایر مردان قبیله این کار را ولو قلبا دوست نمی داشت ، پذیرفت.
البته از کلام خود شمر و عملکردش بعد از عاشورا نیز می توان فهمید حضورش در صفین از باب قاعده ” الأمر لمن غلب” بوده است که اتفاقا قاعده ایست اموی.
شمر در توجیه کشتن امام حسین علیه السلام می گوید: ” طاعت امیر بر ما واجب است و اگر اطاعت نمی کردیم از شتر آب کش پست تر بودیم.”
شاهد دیگر اعتقاد وی به قاعده الأمر لمن غلب ، نامه ایست که وی پس از حاکمیت بنی زبیر به مصعب بن زبیر می نویسد که در آن خطاب نامه را به امیر مصعب بن زبیر قرار می دهد و مفادش آمادگی برای خدمت در رکاب امیر است.
هم چنین شاهد دیگر بیعت وی پس از جنگ صفین با معاویه است. حال آنکه سپاه مولا بعد از صفین دو گروه شدند گروهی وفادار به مولا و گروهی خوارج که هم زمان به مولا و معاویه معترض بودند اما شمر راه سومی را در پیش گرفت و با معاویه بیعت کرد و همواره هم به این بیعت با ” امیر غالب ” باقی ماند. تا جایی که وقتی زیاد بن ابیه از جانب معاویه مامور شد تا شیعیان مولا را بکشد شمر در کوفه علیه شیعیان استشهاد جمع می کرد و برای وی می فرستاد. مشهورترین استشهاد وی که در کتب تاریخی به استشهاد امویین کوفه مشهور است استشهاد شمر و عمر سعد و شبث بن ربعی و محمد ابن اشعث علیه حجر بن عدی است.
پس وی در زمره امویان کوفه است و روشن است که امویان از لحاظ اعتقادی عثمانی بوده اند و عثمانی ها نه تنها اعتقادی به ولایت مولا ندارند بلکه مولا را مسلمان نیز نمی دانستند.
حجت الاسلام معماریان
