واقعاً اندکى از افراد آخرالزمان به بهشت مى روند؟
آیا واقعاً تعداد کمى از انسان هاى آخرالزمان به بهشت مى روند و تعداد بسیارى از انسان هاى قبل از پیامبر ما به بهشت مى روند؟
در برخی از آیات قرآن داریم که آمده است: "ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ قَلِیلٌ مِنَ الْآخِرِینَ".[ الواقعه، 15، "گروهى از پیشینیان، و اندکى از آنها که از پى آمده اند".] کلمه "ثلّة" به طورى که گفته اند [آلوسى، سید محمود، روح المعانى، ج 27، ص 134] به معناى جماعت بسیار انبوه است، و مراد از کلمه اولین امّت هاى گذشته انبیاى پیشین است، و مراد از کلمه "آخرین" امّت اسلام است؛ چرا که معهود از کلام خدا همین است که هر جا سخن از اولین و آخرین شده، منظورش از اولین، امت هاى گذشته، و از آخرین امت اسلام است، مانند آیه اى که در همین سوره مى آید: "أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ أَ وَ آباوُنَا الْأَوَّلُونَ قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ لَمَجْمُوعُونَ إِلى مِیقاتِ یَوْمٍ مَعْلُومٍ"،[واقعه، 48 - 50، "و مى گفتند: آیا زمانى که ما مُردیم و خاک و استخوان شدیم باز هم ما را زنده مى کنند، یا نیاکان ما را؟ بگو: همه را، آنان که از پیش به اند و آنها که از پى شان آمده بودند، همه در وعده گاه آن روز معین خواهند بود".] بنابر این معناى آیه مورد بحث این می شود که مقربین از امّت هاى گذشته جمعیت بسیارى بودند، و از این امت جمعیت کمترى.
از آیه ى 7 به بعد سوره واقعه مى فرماید: «شما در روز قیامت سه گروه خواهید بود، گروهى افراد با برکت هستند که مشهورند به اصحاب دست راست، و اصحاب با برکت که اعمال نیکشان بیشتر است و اهل بهشت هستند و گروه دیگر افراد شوم و افراد بدبختى هستند که اهل دوزخ مى باشند و گروه سوم «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ» (واقعه/ 10) هستند پیشگامانِ امت، و سابقین در ایمان و عمل، که اینها همان مقربان درگاه الهى هستند و در بهشت پر نعمت جاى دارند.
بعد مى فرماید: که اینها گروه زیادى از پیشینیان و گروه اندکى از امت هاى بعدى خواهند بود.
بنابراین آیات شریفه در مقام این است که ما را به سه گروه تقسیم کند یک گروه بهشتى و یک گروه جهنمى و گروه سوم پیشگامان در ایمان و عمل هستند که اندکى از آن ها، از امت هاى بعدى مثل امت اسلام مى باشد و بسیارى از آن ها از امت هاى پیشین هستند.
ظاهر آیات این سوره این است که تقسیم بندى آن مربوط به تمام بشر است، نه مخصوص به این امت، و شاید مراد این روایات این باشد که در این امت نیز از هر قسمى مصداقى هست، هر چند که این احتمال از ظاهر روایات بعید است، همچنان که مراد از روایاتى که وارد شده که اصحاب یمین اصحاب امیرالمومنین هستند، و در روایاتى آمده است که اصحاب شمال دشمنان آل محمد می باشند، خواسته اند بیان مصداق کنند. [طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی، محمد باقر، ج 19، ص 223]
با بیانى که گذشت روشن شد، کلام بعضى [روح المعانى، ج 27، ص 134 به نقل از ترجمه المیزان ص 208] از مفسران که گفته اند مراد از اولین، مسلمانان صدر اول اسلام، و مراد از آخرین، مسلمانان آخر این امت است، تفسیر صحیحى نیست. [ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی، محمد باقر، ص 208] البته برای این آیه تفاسیری دیگر هم وجود دارد.
در هر حال در یک جمع بندی کلی در باب تفسیر این آیات مفسرین مقصود از این پیشگامان، که گروه اندکى از آن ها، از امت پیغمبر اسلام هستند را این گونه بیان کرده اند:
تفسیر اول:
در برخى از روایات آمده که «سابقین» هابیل- مومن آل فرعون- حبیب نجار- و امیرالمومنین على علیه السلام هستند که از پیشگامان امت ها در ایمان آوردن به پیامبران الهى بودند.
در این روایت مى بینیم سه نفر از سابقین از امت هاى قبلى هستند و یکى از آن ها از امت اسلام، که حضرت امیر علیه السلام است، اگر اینگونه روایات و اینگونه تفسیر ملاک باشد افرادى که سابقه در نیکى و ایمان دارند یعنى آن اصحاب خاص مثل امیرالمومنین على علیه السلام در امت اسلام اندک بودند، و در امت هاى پیشین زیادتر بودند.
بنابراین مطلب که امیرالمومنین على علیه السلام و پیروان او سابقین باشند معنا چنین مى شود گروه زیادى پیشینیان شیعه و گروه اندکى از پیشینیان شیعه که از مقرّبین هستند.
چرا پیشگامان ایمان در امت هاى پیشین زیادتر بودند؟
چون تعداد پیامبران قبلى زیادتر بوده پیغمبر اسلام یک نفر است و یک صحابى خاص مثل امیرالمومنین على علیه السلام دارد یا تعداد اندکى صحابه ى پیشگام مثل امیرالمومنین على علیه السلام دارد، اما امت هاى پیشین، تعدادشان فراوان است، پیامبرانشان زیاد است و اصحاب سابقین آن ها، به صورت طبیعى نسبت به امت اسلام، زیادتر خواهد بود.
تفسیر دوم:
در روایت دیگرى حکایت شده که از پیغمبر صلى الله علیه و آله سوال شد: «مقصود از این سابقین چه کسانى هستند؟» حضرت پاسخ فرمودند: «على علیه السلام و پیروان او سابقون هستند!»
بنابراین مطلب که امیرالمومنین على علیه السلام و پیروان او سابقین باشند معنا چنین مى شود گروه زیادى پیشینیان شیعه و گروه اندکى از پیشینیان شیعه که از مقرّبین هستند.
این دو تفسیرى بود که در مورد این آیات مطرح است ولى آن چه که در پرسش عده ای می آورند که آیا واقعاً عده ى کمى از مردم آخرالزمان به بهشت مى روند این با هر دو تفسیر آیه ناسازگار است! زیرا معناى آیه این است که یک عده اى از سابقین در امت هاى پیشین نسبت به امت اسلام زیادتر بودند، یا در صدر اسلام نسبت به آخرالزمان زیادتر بودند؛ اما این بدین معنا نیست که افراد کمى از امت آخر الزمان به بهشت مى روند بلکه بدین معنا است که در آخر الزمان، افرادى که جزء سابقین باشند، یا در امت اسلام، افرادى که جزء سابقین باشند و به بهشت بروند کم خواهند بود، ولى مى توانند از اصحاب یمین باشند و به بهشت بروند زیرا دو گروه به بهشت مى روند: یکى «اصحاب المیمنة»، یکى «السابقون السابقون.»
کلام آخر
نکته ای که باید به آن توجه کرد آن است که در مورد سرانجام اخروی انسان قرآن مجید می فرماید: «و ما کنّا معذبین حتی نبعث رسولاً؛ هیچ طایفه ای را عذاب نمی کنیم. مگر حجت را بر آن ها تمام کرده باشیم.» (مائده (5) آیه 73)
منابع:
مجله ترنم مهر، ص: 194
سایت اسلام کوئیست
سایت پاسخگو
