بهوش باشیم ! امتحان سختی پیش رو داریم!

در روایات امتحان شدن انسان ها در زمان غیبت به غربال شدن تشبیه شده است یعنی در اثر غیبت امام درجه ایمان انسان ها سنجیده می شود و همان طور که با غربال کردن ناخالصی های مواد از آن جدا می شود، با طول غیبت امام افراد سست ایمان و دنیا طلب از مومنین خالص جدا می شوند.

منتظران بهوش باشید! امتحان سختی پیش رو داریم. امام باقر علیه السلام فرمودند: به خدا قسم حتماً باید تمییز یابید، به خدا قسم حتماً باید پاک شوید به خدا قسم حتماً باید غربال شوید همانطور که گندم را از زوان [علف هرزی شبیه گندم] غربال می کنند.

یکی از بحث های مهم در موضوع مهدویت، بحث غیبت است. پرسش پیرامون علت غیبت، نه تنها پس از وقوع غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بلکه حتی قبل از پیدایش ظاهری آن حضرت، در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان پس از ایشان مطرح می شده، به گونه ای که روایات زیادی درباره این موضوع از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار وارد شده است که برخی از آنان به وقوع غیبت و در برخی به طولانی شدن زمان غیبت و نیز روایاتی علت غیبت امام را بیان نموده اند، به طور حتم علت حکیمانه ای برای غیبت وجود دارد، ما ایمان داریم که خداوند عالم هیچ کاری را جز بر اساس حکمت و مصلحت انجام نمی دهد خواه این مصلحت را بشناسیم یا خیر! امام صادق علیه السلام در جواب فردی که از علت غیبت سوال کرد فرمودند: «غیبت سرّی از اسرار الهی است ولی چون می دانیم که خداوند بزرگ حکیم است می پذیریم که همه کارهای او بر اساس حکمت است اگر چه علّت آن کارها برای ما معلوم نباشد»( کمال الدین و تمام النعمه، ج2، باب 44،ح 11)

اما اگر با پذیرش حکمت خداوند به دنبال دانستن راز و رمز بعضی از رویداد های عالم باشیم تا اطمینان قلبی بیشتری پیدا کنیم ایرادی ندارد، بنابر این با اندک جستجویی در می یابیم در مورد علت غیبت امام زمان (علیه السلام) هم روایاتی بیان شده و دلایل مختلفی از جمله محفوظ ماندن جان حضرت، بیعت نکردن با طاغوت، تأدیب و آزمایش مردم مطرح شده است که در این نوشتار به احادیث آزمایش و امتحان مردم اشاره می شود. 

امتحان یک سنت الهی

یکی از علل غیبت امام زمان علیه السلام آزمایش مردم است تا از یک سو، گروهی که بی ایمانند، باطنشان ظاهر شود و از سوی دیگر، کسانی که ایمان در ژرفای دلشان ریشه کرده است با انتظار فرج و شکیبایی در سختیها و ایمان به غیب کامل تر شوند و به درجاتی از اجر و پاداش دست یابند. همچنانکه قرآن کریم می فرماید: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ» آیا مردم گمان کردند همین اندازه که اظهار ایمان کنند و شهادت به توحید و رسالت پیامبر دهند به حال خود واگذارده خواهند شد و امتحان نمى شوند ؟! (سوره عنکبوت آیه 1)

در قرآن کریم بیش از بیست مورد امتحان به خدا نسبت داده شده است، این یک قانون کلى و سنت دائمى پروردگار است که براى شکوفا کردن استعدادهاى نهفته (و از قوه به فعل رساندن آنها) و در نتیجه پرورش دادن بندگان آنان را مى آزماید، یعنى همانگونه که فولاد را براى استحکام بیشتر در کوره مى گدازند تا به اصطلاح آب دیده شود، آدمى را نیز در کوره حوادث سخت پرورش مى دهد تا مقاوم گردد.( تفسیر نمونه  ج 1  527) دوری از امام معصوم و تحمل غیبت ایشان و در عین حال باور و یقین داشتن به حضور امام ایمان بالایی می خواهد، بسیارند کسانی که دم از عشق خدا و محبت امام زمان می زنند ولی در عمل استقامت نداشته آنچنان سست و ناتوانند که وقتی منافع مادی شان به خطر افتد همان ایمان ضعیف را هم از دست می دهند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: " او [امام زمان علیه السلام] کسی است که از یاران و شیعیانش غایب می شود، غیبتی که در آن غیبت کسی در اعتقاد به امامت حضرت ثابت نمی ماند، مگر کسی که خدا قلبش را به ایمان آزموده باشد." (البرهان فی تفسیر القرآن ؛ ج 2 ؛ ص104)

آزمایش و غربال انسان های صالح

در مورد غیبت امام زمان علیه السلام، ائمه معصومین مطالبی را بیان فرمودند و به مسلمانان هشدار دادند، از جمله، مفضّل بن عمر گوید شنیدم امام صادق علیه السلام می فرمود: «بپرهیزید از شهرت دادن و فاش کردن (خصوصیات امر امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف) همانا به خدا که امام شما سالهای سال از روزگار این جهان غایب شود و هرآینه شما در فشار آزمایش قرار گیرید تا آنجا که بگویند: امام مُرد، کشته شد، به کدام درّه افتاد، ولی دیده اهل ایمان بر او اشک بارد، و شما مانند کشتیهای گرفتار امواج دریا متزلزل و سرنگون شوید، و نجات و خلاصی نیست، جز برای کسی که خدا از او پیمان گرفته و ایمان را در دلش ثبت کرده است و به وسیله روحی از جانب خود تقویتش نموده، همانا دوازده پرچم مشتبه برافراشته گردد که هیچ یک از دیگری تشخیص داده نشود (حق از باطل شناخته نشود). مفضّل گوید: من گریستم و عرض کردم: پس ما چه کنیم؟ حضرت به شعاعی از خورشید اشاره کرد و فرمود: ای اباعبدالله این آفتاب را می بینی؟ عرض کردم: آری فرمود: به خدا امر ما از این آفتاب روشن تر است»(شیخ کلینی،  اصول کافی، ج2، ص134، ح3) یعنی علوم و معجزات و اخلاق و کمالات امام زمان برای راهنمایی مردم به حق از آفتاب روشن تر است. در این حدیث شریف امام صادق علیه السلام در ضمن پیشگویی غیبت امام دوازدهم و آگاهی دادن به شیعیان به روشن و واضح بودن حق و حقیقت اشاره فرمودند که با کمی دقت و آگاهی میتوان در راه درست قدم گذاشت و پیرو امام زمان(علیه السلام) بود. 

غربال شدن انسان ها 

در روایات امتحان شدن انسان ها در زمان غیبت به غربال شدن تشبیه شده است یعنی در اثر غیبت امام درجه ایمان انسان ها سنجیده می شود و همان طور که با غربال کردن ناخالصی های مواد از آن جدا می شود، با طول غیبت امام افراد سست ایمان و دنیا طلب از مومنین خالص جدا می شوند. امام باقر علیه السلام فرمودند: به خدا قسم حتماً باید تمییز یابید، به خدا قسم حتماً باید پاک شوید به خدا قسم حتماً بایدغربال شوید همانطور که گندم را از زوان [علف هرزی شبیه گندم] غربال می کنند. (همان ،ص240، ح 8) 

و نیز غیبت کبرای آنحضرت چنین توصیف شده است: و دومین غیبت همان است که سفیران و واسطه ها از میان برداشته شدند به جهت کاری که خدای تعالی خواسته بود و به خاطر تدبیری که خداوند در میان مردم  به کار برد تا مدعیان این امر از یکدیگر جدا شوند و آزمایش به عمل آید و زیر و رو و غربال و تصفیه شوند چنانچه خدای عزّوجل می فرماید: «ما کَانَ اَللهُ لِیذَرَالمُومِنینَ عَلی ما اَنتُم عَلَیهِ حَتّی یمِیزَ الخَبیثَ مِنَ الطَّیبِ وَ ما کانَ اَللهُ لِیطلِعَکُم عَلَی الغَیبِ » خدا افرادی را که بر طریقه شما ایمان دارند فرو نمی گذارد تا آنکه ناپاک را از پاک جدا کند و خداوند شما را از غیب آگاه نسازد. (آل عمران 178-179)

و اکنون همان زمان است که فرا رسیده است. خداوند، مارا از ثابت قدمان بر حق قرار دهد و از افرادی باشیم که در غربال گرفتاری از غربال بیرون نشویم. از خداوند می خواهیم که فرج دوستان خود را از آن غیبت نزدیک فرماید و ما را در جایگاه برگزیده ای که از آنان راضی است و آنان را برای یاری دینش و خلیفه اش انتخاب فرموده است، قرار دهد. 

خلاصه سخن

در روایات آمده است که، حکمت غیبت حضرت ولی عصر،امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) غربال شدن انسان های  صالح و آزمایش مردم است. چه بسا که بر اثر طولانی شدن غیبت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ، گروهی از مردم منکر وجود مبارک حضرت می شوند و از عقیده خود باز می گردند، بنابر این وظیفه داریم هر چه بیشتر نسبت به امام زمانمان معرفت کسب کرده و اعتقاداتمان را محکم کنیم تا در صراط مستقیم باقی بمانیم.