پاسخ بهتر به اظهار محبت دیگران

آیه:

وَإِذَا حُییتُم بِتَحِیةٍ فَحَیواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَی کلِّ شَی ءٍ حَسِیباً[1]

ترجمه:

و هر گاه با زنده بادی به شما زنده باد گفته شود (و به شما سلام یا اظهار محبت نمایند،) پس بهتر از آن، زنده باد گویید (و پاسخ بهتری به محبت ها دهید)، و یا (همانند) آن را پاسخ دهید، که خدا بر هر چیزی حسابگر است.

نکته ها و اشاره ها:

1.واژه ی «تحیت» از ماده ی «حیات» و به معنای دعا برای زندگی دیگری است؛ خواه این دعا به صورت لفظی مانند «سلام» یا «زنده باشی» باشد و خواه اظهار محبت عملی (مثل هدیه دادن).

2.در روایتی از امام باقر و امام صادق علیهما السلام حکایت شده که مقصود از تحیت، سلام کردن و هر گونه نیکی (مثل هدیه دادن یا نامه دادن و امثال آن) است[2]

3.در حدیثی حکایت شده که کنیزی شاخه ی گلی خدمت امام حسن علیه السلام هدیه کرد و حضرت، در مقابل، او را آزاد ساخت و به آیه ی فوق استدلال کرد که این آیه به ما این ادب را می آموزد.[3]

4.در آیه آمده است که تحیت و اظهار محبت را به صورت بهتری پاسخ دهید؛ یعنی اگر کسی گفت «سلام»، شما بگویید «سلام علیکم» و یا اگر کسی هدیه یا نامه ی محبت آمیزی به شما داد، شما اقدام بهتری بنمایید؛ که این امری مستحب و نیکوست.

5.پاسخ مساوی به سلام، واجب است؛ زیرا تحیت و اظهار محبت را دست کم باید به همان صورت پاسخ داد.

6.در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که تحیت و اظهار محبت کامل، برای غیرمسافر، همان دست دادن است و برای مسافر، معانقه و در آغوش کشیدن هم دیگر است.[4]

آموزه ها و پیام ها:

1.روابط عاطفی افراد جامعه را تقویت کنید.

2.اظهار محبت و سلام دیگران را بی پاسخ نگذارید.

3.لطف دیگران را با لطف بالاتری جبران کنید.

4.به دیگران لطف کنید که خدا حساب کارهای نیک شما را دارد.

سلام در قرآن و حدیث

1.«سلام» تحیت بزرگ اسلامی است و در قرآن دستور داده شده است که هرگاه وارد خانه ای شدید، بر یک دیگر تحیت الهی بفرستید (نور، 61).

2.اظهار محبت اهل بهشت به هم دیگر، همان «سلام» است (فرقان، 75 و ابراهیم، 3).

3.سلام در اقوام پیشین نیز بوده است؛ از این رو می بینیم که فرشتگانی به ابراهیم علیه السلام سلام کردند (ذاریات، 25).

4.در روایتی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایت شده که هر کس، پیش از سلام کردن، آغاز به سخن کند، پاسخ او را نگویید.[5]

5.در حدیث دیگری از امام صادق علیه السلام حکایت شده که خدا افشا کردن (و بلند گفتن) سلام را دوست دارد.[6] و در روایتی دیگری از امام صادق آمده است:

بخیل کسی است که از سلام کردن بخل ورزد.[7] آری اسلام می خواهد که رابطه ی عاطفی انسان ها با سلام و هدیه و مانند آن گرم تر شود.

6.سلام کردن مخصوص آشنایان نیست؛ در احادیث آمده بر کسی که نمی شناسی نیز سلام کن و در دستورات دینی آمده که سواره بر پیاده سلام کند (تا از تکبّر او کاسته شود) و حتی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به کودکان سلام می کرد.

7.در حدیثی از امام علی علیه السلام حکایت شده که

سلام هفتاد ثواب دارد که شصت ونه ثواب آن برای کسی است که آغاز می کند و یک ثواب آن برای کسی است که پاسخ می دهد.[8]

8.در برخی روایات آمده است که به افراد رباخوار، فاسق و منحرف سلام نکنید. و این نوعی مبارزه با فساد است (مگر این که سلام کردن به این افراد وسیله ای برای آشنایی و هدایت آنها شود).[9]

پی نوشت:

[1] سوره نساء، آیه 86

[2] عوالى اللالى، ج 2، ص 51 و بحار الانوار، ج 73، ص 7.

[3] اصول کافى، ج 2، ص 646 و تفسیر صافى، ج 1، ص 478.

[4] ر. ک: اصول کافى، ج 2، ص 646 و تفسیر صافى، ج 1، ص 478.

[5] اصول کافى، ج 2، ص 644.

[6] همان.

[7] همان.

[8] بحارالانوار، ج 73، ص 11.

[9] همان، ص 1- 13.