چه آیاتى در قرآن کریم درباره مراسم اعتکاف و آداب آن ذکر شده است؟
با توجه به نیاز انسان، به خلوت کردن با خدای خود، آن را به گونه ای صحیح و پسندیده، مورد توجه قرار داده است و برنامه هایی برای او در این زمینه ترتیب داده است که از خلوت بسیار ساده و مختصر نماز، شروع می شود و با خلوت شبانه که برای نماز شب و مناجات شبانه پیشنهاد شده و کمی از خلوت های اوقات نماز، طولانی تر و دارای آداب بیش تری است ادامه می یابد
چه آیاتى در قرآن کریم درباره مراسم اعتکاف و آداب آن ذکر شده است؟(معناى اعتکاف چیست؟)
آیاتی که درباره اعتکاف نازل شده، عبارت است از:
1... وَ عَهِدْنَآ إِلَی إِبْرَ ی ن وَ إِسْمَعیل أَن طَهِراَ بَیتِی لِلطَّآئِفِینَ وَ الْعَکفِین وَ الرُّکعِ السُّجُودِ (بقره، 125) و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان پاک و پاکیزه کنید.
این آیه شریفه اشاره دارد به پیمانی که خداوند متعال از حضرت ابراهیم و فرزند بزرگوارش گرفته است تا خانه خدا را برای طواف کنندگان و کسانی که در آن جا می خواهند معتکف شوند پاکیزه کنند.
2... وَأَنتُمْ عَکفِوُن فِی الْمَسَجدِ... (بقره، 187)... و در حالی که در مساجد مشغول اعتکاف هستید... در این آیه شریفه چهار دستور الهی بیان شده است از جمله آن چهار حکم، انجام دادن واجبات و مستحبات و ترک کردن برخی مباحات در حال اعتکاف در مساجد است.
چنان که مشخص است، آیه اول، مسئله اعتکاف را در مسجدالحرام و اطراف خانه خدا و آیه دوم، اجرای این عمل الهی را در کلیه مساجد بیان کرده است.
آنچه در قرآن کریم درباره اعتکاف مشاهده می شود، کلی است. جزئیات مراسم اعتکاف و آداب آن در روایات و کتب فقهی بیان شده است.
ضمناً آیات 90، طه 138، اعراف 51 تا 53، انبیأ 69 تا 74، شعرأ مسئله اعتکاف را درباره بت پرستان که حاکی از جمع شدن به دور بتان و انجام دادن مراسم بت پرستی است بیان می کند.
اعتکاف، از نظر معنای لغوی، به معنای محبوس ماندن و مدت طولانی در کنار چیزی بودن است، ولی وقتی به عنوان یک عبادت از آن یاد می شود، مقصود، ماندن در مسجد برای عبادت می باشد که دارای احکام و آداب مخصوصی است، از جمله آن که این مدت دست کم باید سه روز باشد و در آن سه روز، روزه گرفته شود و یک سری رفتارها و عادات نیز باید ترک گردد. (تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج 1، ص 649، نشر دارالکتب السلامیه.)
اسلام با رهبانیت و کناره گیری از اجتماع، سخت مخالف است و حدیث مشهور: لا رهبانیه فی الاسلام در اسلام رهبانیت نداریم. (بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 65، ص 319، نشر وفأ بیروت.)
شاهد این مطلب است، ولی با توجه به نیاز انسان، به خلوت کردن با خدای خود، آن را به گونه ای صحیح و پسندیده، مورد توجه قرار داده است و برنامه هایی برای او در این زمینه ترتیب داده است که از خلوت بسیار ساده و مختصر نماز، شروع می شود و با خلوت شبانه که برای نماز شب و مناجات شبانه پیشنهاد شده و کمی از خلوت های اوقات نماز، طولانی تر و دارای آداب بیش تری است ادامه می یابد: وَ مِنَ الَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ ی نَافِلَهً لَّک عَسَی أَن یبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا (اسرأ، 79) و پاسی از شب را] از خواب برخیز و [قرآن ] و نماز [بخوان. این یک وظیفه اضافی برای توست امید است که پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد. این سیر تکاملی در برنامه خلوت، پس از تهجد شبانه، با خلوت اعتکاف که دست کم سه روز ادامه می یابد، کامل می شود که پیامبر 6 نیز بر همین اساس، دهه هایی را از برخی ماه ها، مانند ماه رمضان در مسجد اعتکاف می کردند. (مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص 408، نشر مؤسسه انتشارات عصر ظهور.) با بیان این مطالب، فلسفه برنامه اعتکاف روشن می شود و با توجه به این مطلب است که انسان می تواند برنامه اعتکاف را هر چه پربارتر نماید، زیرا می فهمد غرض از این گونه خلوت گزینی ها، توسعه و تعمیق توجهات خود به خداوند متعال است به همین جهت است که اگر هر چه از چیزهایی که بین او و توجه به خدا فاصله می اندازد، بکاهد، از اعتکاف، بهره بیش تری می برد مانند: کم خوردن و آشامیدن، توجه بیش تر به عبادات درحال اعتکاف. در عین حال چون خداوند متعال نخواسته است، شخص مسلمان، ارتباطش از جامعه قطع شود به همین منظور، به او اجازه داده است در ایام اعتکاف، برای انجام وظایف ضروری و عاطفی از مسجد خارج شود اموری مانند: عیادت مریض، تشییع جنازه، تهیه غذا و لباس مورد نیاز و.... (عروه الوثقی، سید یزدی، ج 2، ص 255، نشر مؤسسه علمی.
) خلاصه آن که انسان باید به گونه ای اعتکاف کند که خدا از او می خواهد و احکامش در رساله ها و کتاب ها موجود است، نه آن گونه ای که سلیقه و یا احساسات او ایجاب می کند. به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
