آیا فقط روزه بر شما واجب است؟

آیه:

یأَیها الَّذِینَ ءَامَنُوا کتِبَ عَلَیکمُ الصِّیامُ کمَا کتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ [1]

ترجمه:

ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرر شده، همان گونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر شد؛ تا شاید شما [خودتان را] حفظ کنید.

نکته ها و اشاره ها:

1.فرمان روزه [2] هم چون دستور جهاد و پرداخت زکات، در سال دوم هجری و در مدینه صادر شد. «1» و مسلمانان موظف شدند که از بامداد تا شامگاه روزهای ماه مبارک رمضان از خوردن و آشامیدن و برخی کارهای دیگر پرهیز کنند.

2.روزه در ابعاد گوناگون آثار مفید مادی و معنوی فراوانی در وجود انسان به جای می گذارد که برخی از آنها عبارت اند از:

الف) بُعد اخلاقی که همان تلطیف روح و قوت اراده و تعدیل غرایز انسان است و در حقیقت بزرگ ترین فلسفه ی روزه همین اثر روحانی و معنوی آن است.

ب) اثر اجتماعی که همان درس مساوات و برابری افراد اجتماع است.

ثروتمندان جامعه با روزه گرفتن طعم گرسنگی و تشنگی را می چشند و وضع گرسنگان و محرومان جامعه را حس می کنند.

 مسلم کسی را بود روزه داشت که درمانده ای را دهد نان چاشت

 وگرنه چه حاجت که زحمت بری زخود بازگیری و هم خود خوری

ج) تأثیرات بهداشتی و درمانی روزه، در علوم پزشکی امروز به اثبات رسیده است و بسیاری از پزشکان به آن اشاره کرده اند. عامل بسیاری از بیماری ها، زیاده روی در خوردن غذاها و باقی ماندن مواد اضافی در بدن است و روزه وسیله ی خانه تکانی بدن و استراحت دادن دستگاه گوارش است و سبب رفع این عوارض می شود.

3.همان طور که در آیه اشاره شده، روزه در امت های قبل از اسلام، مثل یهودیان و مسیحیان، بوده و در تورات و انجیل فعلی نیز به روزه اشاره شده است[3] هر چند کمیت و کیفیت روزه گرفتن در میان امت ها متفاوت است.

تذکر: این نکته که در امت های پیش هم این دستور وجود داشته است و مخصوص شما مسلمانان نیست، یکی از شیوه های تبلیغی است و موجب می شود دستورات مشکل، آسان جلوه کنند و علاوه براین، نوعی «تسهیل اجتماعی» است که فرد خود را در انجام وظیفه در میان افراد بی شمار مشاهده می کند و این تأثیر مثبت روان شناختی بر او دارد.

4.روزه در میان عبادات اسلامی اهمیت زیادی دارد و در روایتی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایت شده که

برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن، روزه است.[4]

و در حدیث دیگری نیز آمده است:

روزه سپری در برابر آتش است.[5]

5.معیار روزه ی واقعی:

امام خمینی رحمه الله در این باره می فرمایند:

اگر با پایان یافتن ماه مبارک رمضان، در اعمال و کردار شما هیچ گونه تغییری پدید نیامد و راه و روش شما با قبل از ماه صیام فرقی نکرد، معلوم می شود روزه ای که از شما خواسته اند محقق نشده است، آنچه انجام داده اید روزه ی عامه و حیوانی بوده است.

... تصمیم بگیرید در این سی روز ماه مبارک رمضان مراقب زبان، چشم، گوش و همه ی اعضا و جوارح خود باشید. «3»

آموزه ها و پیام ها:

1.روزه گرفتن ریشه در ایمان شما دارد و زمینه ساز تقوامداری شماست.

2.به پیشینه ی تاریخی روزه در ملت های گذشته توجه کنید (و به اهمیت آن پی ببرید).

3.اگر می خواهید خود نگه دار و پارسا شوید، روزه بگیرید.

پی نوشت:

[1] سوره بقره، آیه 183

[2] واژه‏ى« صیام و صوم» به معناى« امساک و خوددارى از انجام کارى»( مثل خوردن یاگفتن یا رفتن) است و در شریعت به معناى« خوددارى از خوردن و آشامیدن از اذان صبح تا مغرب» است.

[3] ر. ک: قاموس کتاب مقدس، ص 427 و نیز تورات، سفر تثنیه، باب 9، ش 9 و انجیل متى، باب 4، ش 1- 2.

[4]  ر. ک: بحارالانوار، ج 69، ص 380.

[5] همان، ص 256.