رستگاران در قرآن چه کسانی هستند؟

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ(۱)
.........................
چه کسانى رستگارند؟
۱ عابدان. «وَ اعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ افْعَلُوا الْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» «۴» پروردگارتان را پرستش کنید، شاید رستگار شوید.
۲ آنان که اعمالشان ارزشمند و سنگین است. «فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» «۵» ۳ دورى کنندگان از بخل. «وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» «۶» ۴ حزب اللَّه. «أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» «۷» حزب خدا رستگارند.
۵ اهل ذکر کثیر. «وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» «۸» خدارا بسیار یادکنید تا رستگار شوید.
۶ تقوا پیشگان. «فَاتَّقُوا اللَّهَ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» «۱» اى خردمندان! تقوا پیشه کنید تا رستگار شوید.
۷ مجاهدان. «وَ جاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» «۲» در راه خدا جهاد کنید تا رستگار شوید.
۸ توبه کنندگان. «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» «۳» اى اهل ایمان! همگى توبه کنید تا رستگار شوید.
پیام‏ها
۱ رستگارى مؤمنان حتمى است. «قَدْ أَفْلَحَ» ۲ ایمان، شرایط و نشانه‏هایى دارد. «الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ» ...
۳ نماز، در رأس برنامه‏هاى اسلامى است. «فِی صَلاتِهِمْ» ۴ در نماز، حالت و کیفیّت مهم است. «خاشِعُونَ»
................
وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ (۳) وَ الَّذِینَ هُمْ لِلزَّکاةِ فاعِلُونَ (۴) وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ (۵) إِلاَّ عَلى‏ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ (۶)
و آنان که از بیهوده روى گردانند.
و همان کسانى که زکات مى‏پردازند.
و آنان که دامان خود را (از گناه) حفظ مى‏کنند.
مگر در مورد همسرانشان یا کنیزانى که به دست آورده‏اند، پس آنان (در آمیزش با این دو گروه) ملامت نمى‏شوند.
نکته‏ها:
«لغو»، به کار و سخن بیهوده مى‏گویند.
__________________________________________________
(۱). مائده، ۱۰۰.
(۲). مائده، ۳۵.
(۳). نور، ۳۱.
تفسیر نور، ج‏۸، ص: ۸۳
دورى و پرهیز از لغو، مخصوص مسلمانان نیست، قرآن درباره‏ى خوبان اهل کتاب نیز مى‏فرماید: «وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ» ... «۱» اهل کتاب با ایمان، از لغو گریزانند.
«زکات» در لغت، به معناى رشد و نموّ و پاکیزگى است و در اصطلاح، یک نوع مالیات شرعى و از ارکان و واجبات دین است.
در جامعه اسلامى، پاسدارى از نماز و ناموس، بسیار مهم است. در همین چند آیه، نسبت به ناموس با تعبیر «حافِظُونَ» و درباره نماز با جمله «عَلى‏ صَلَواتِهِمْ یُحافِظُونَ» یاد شده است.
دورى از لغو در دنیا، بهره‏اش، محفوظ ماندن از لغو در قیامت است. «عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ»، «لا تَسْمَعُ فِیها لاغِیَةً» «۲» اعراض از لغو، نباید با بدگویى و تندخویى همراه باشد، زیرا در آیه‏ى دیگر مى‏فرماید: «وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً» «۳» در روایات براى لغو، نمونه‏هایى آمده است از جمله: سخنى که در آن یاد خدا نباشد و یا غنا و لهویّات باشد. «۴»
در روایات مى‏خوانیم: جز با زن عفیفه ازدواج نکنید و با کسى که در مال خود او را امین نمى‏دانید، هم‏بستر نشوید. «۵»
اهمیّت زکات
زکات، یکى از پنج چیزى است که بناى اسلام بر آن استوار است.
در قرآن ۳۲ بار کلمه «زکات» و ۳۲ بار واژه «برک» آمده، گویا زکات مساوى با برکت است.
پیامبر اکرم (صلوات اللَّه علیه) افرادى را که زکات نمى‏دادند، از مسجد بیرون کرد.
حضرت مهدى (علیه السلام) در انقلاب بزرگ خود، با تارکین زکات مى‏جنگد.
کسى که زکات ندهد، هنگام مرگش به او گفته مى‏شود: یهودى بمیر یا مسیحى.
تارک زکات در لحظه‏ى مرگ از خداوند مى‏خواهد که او را به دنیا باز گرداند تا کار نیک انجام
...........................................................................
تفسیر نور، ج‏۸، ص: ۸۴
دهد، امّا مهلت او پایان یافته است.
امام صادق (علیه السلام) فرمود: اگر مردم زکات بدهند، هیچ فقیرى در زمین باقى نمى‏ماند.
پیام‏ها
۱ نشانه‏ى ایمان، دورى از لغو است. «وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ» (مؤمن باید در تمام کارها و سخنان خود هدف صحیح داشته باشد) ۲ دورى از لغو، به اندازه‏اى مهم است که بین نماز و زکات ذکر شده است.
«خاشِعُونَ مُعْرِضُونَ لِلزَّکاةِ فاعِلُونَ» ۳ اهمیّت زکات مانند اهمیّت نماز است. (در ۲۸ آیه، نماز و زکات در کنار هم آمده است) «فِی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ، لِلزَّکاةِ فاعِلُونَ» ۴ اعتقاد به تنهایى کافى نیست، عمل هم لازم است. «الْمُؤْمِنُونَ ... فاعِلُونَ» ۵ حیا شرط ایمان است. «لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ» (آلودگى جنسى نشانه‏ى ضعف ایمان است) ۶ شهوت، طغیانگر است و به کنترل و حفاظت نیاز دارد. «حافِظُونَ» ۷ در ارضاى غریزه‏ى جنسى، محدودیّت لازم است ولى ممنوعیّت خلاف فطرت است. «إِلَّا عَلى‏ أَزْواجِهِمْ» ۸ حیاى نابجا ممنوع. همین که اسلام، انجام کارى را اجازه داد، همه‏ى سنّت‏ها و عادت‏ها و سلیقه‏هاى شخصى و مخالف دین، محکوم است. «غَیْرُ مَلُومِینَ»