سفارشات رسول خدا(ص) به حضرت امیر المومنین(ع)

یا علی! خدای متعال برای امت من چهار چیز را مکروه می دارد: در نماز به خود ور رفتن و بازی کردن، برای صدقه منت گذاردن، به صورت جنب به مسجد رفتن، در قبرستان خندیدن، و به خانه مردم سرکشیدن، و به عورت زنان (به هنگام آمیزش ) نگریستن که موجب کوری فرزند شود، و در وقت جماع حرف زدن که جنین لال گردد، و بین نماز مغرب و عشاء خوابیدن که در روزی را به روی آدمی می بندد و زیر آسمان بدون لنگ غسل کردن، و بی لنگ به نهرها در آمدن، و بی لنگ به حمام رفتن، و در نماز صبح بین اذان و اقامه حرف زدن، و در وقت تلاطم دریا به کشتی نشستن، و بر پشت بام بی حفاظ (بدون نرده و دیوار) خوابیدن که خون چنین کس گردن خود اوست، و مرد در اطاق تنها خوابیدن، و با زن در حال حیض آمیزش کردن، که اگر در حیض آمیزش کند و فرزندش جذامی یا پیس متولد شود جز خود را ملامت نکند، و با مجذوم جز از فاصله یک ذرع حرف نزند، و فرمود: از جذامی بگریز چنان که از شیر می گریزی، و پس از احتلام و قبل از غسل با زن نزدیکی کردن، که اگر چنین کند و فرزندی دیوانه متولد شود جز خود را ملامت نکند، و برکنار نهر جاری بول کردن، و زیر درخت میوه دار مدفوع گذاردن، و ایستاده نعلین پوشیدن و به خانه تاریک بی چراغ در آمدن. یا علی! آفت سجایای خوب، به خود بالیدن است.

یا علی! هر که از خدای عزوجل بترسد همه چیز از هیبت او ترسان باشند و هر که از خدا نترسد خداوند او را از هر چیز به هراس اندازد.

یا علی! هشت نفرند که نماز و روزه ایشان مقبول نباشد: بنده فراری تا آنگاه که به سوی مولایش باز گردد، و زنی که از شوهر نافرمانی کند، و همسر بر او خشمگین باشد، و آن که زکات ندهد، و آن کس که وضو و شستشو را ترک کند، و دختر بالغی که بی مقنعه نماز گزارد، و پیش نمازی که برای مردمی پیش نمازی کند که او را کراهت دارند و آدم مست، و آن که بول و مدفوع را به زور نگه دارد و به وقت لازم آنها را دفع نکند.

یا علی! چهار چیز است که هر کس واجد آنها باشد خداوند خانه ای در بهشت برایش خواهد ساخت: کسی که یتیمی را پذیرایی کند و بزرگ نماید، و بر ناتوانی ترحم نماید، و به پدر و مادر خود مهربان و دلسوز باشد، و نسبت به مملوک و زیر دست، رعایت و مدارا داشته باشد.

یا علی! سه چیز است که هر که با داشتن آنها خدا را ملاقات کند از بهترین مردمان است: آن کس که با انجام واجبات الهی به او امر او وفا کند از عابدترین مردم است، و هر کس که از محرمات و گناهان به پرهیزد از پارساترین مردم است، و هر که به آنچه خداوند روزیش داده قانع گردد از بی نیازترین مردم است.

یا علی! سه چیز است که هیچ کس از این امت طاقت آن را ندارد: برادر مؤمن را در مال خود بر خویش ترجیح دهد، و درباره مردم و خود انصاف را مراعات کند، و خدا را در هر حال به یاد داشته باشد، و یاد خدا این نیست که بگوید: (سبحان الله. . ) بلکه آن است که به هنگام پیش آمدن گناه و حرامی از خداوند عزوجل بترسد و از آن گناه به پرهیزد.

یا علی! سه نفرند که اگر با آنان با انصاف رفتار کنی به تو ستم کنند: پسر آدم و زن تو، و خدمتگزار، سه تن درباره سه تن رعایت انصاف نمی کنند: آزاد به برده، دانا به نادان، قوی به ضعیف.

یا علی! هفت چیز است که در هر کس وجود باشد حقیقت ایمان در او به کمال رسیده است و درهای بهشت به رویش گشاده است: کسی که وضویش را کامل بگیرد و نماز را خوب ادا کند، و زکات مالش را بپردازد و خشم خود را نگه دارد، و زبانش را حفظ نماید، و بر گناهش استغفار کند، و حق خیرخواهی و نصیحت را درباره اهل خانه اش ادا نماید.

یا علی! خداوند سه کس را لعن کرده، کسی که توشه اش را تنها بخورد، و در بیابان تنها سفر کند، و در خانه تنها بخوابد.

یا علی! سه چیز است که دروغ در آنها پسندیده است: حیله در جنگ، و وعده دادن به زوجه و همسر، و اصلاح بین مردم، و سه کس است که همنشینی آنها دل را بمیراند: مردم پست و دون صفت، ثروتمندان سخن گفتن با زنان.

یا علی! سه چیز است که از حقیقت ایمان است: در تنگدستی انفاق کردن و درباره خود با مردم به انصاف حکم و رفتار کردن، و به متعلم و دانش پژوه بخشش نمودن.

یا علی! سه چیز است که هر کس آنها را نداشته باشد عملش کامل نیست: پارسایی که او را از ارتکاب محارم و گناهان نگه دارد، و اخلاقی که با مردم مدارا کند، و حلمی که با نادان کاری جاهل کنار آید.

یا علی! سه چیز وسیله سرور مؤمن است در دنیا: دیدار برادران مؤمن، افطار دادن به روزه دار، و عبادت و نماز آخر شب.

یا علی! تو را از سه چیز برحذر می دارم: حسد و حرص و کبر.

یا علی! چهار خصلت از شقاوت است: خشکی چشم، قساوت قلب، آرزوی دراز، علاقه به ماند در دنیا.

یا علی! سه چیز برای مؤمن درجات (بلند است ) و سه چیز کفاره های (گناه ) است، و سه چیز هلاک کننده است و سه چیز نجات دهنده: اما درجات: در هوای سرد و بامداد وضوی کامل گرفتن و بعد از هر نماز به انتظار نماز بعدی بودن و صبح و شب نماز را به جماعت خواندن، امام کفارات: سلام بلند و فصیح کردن، و اطعام نمودن، و شب هنگام که مردم در خوابند به عبادت برخاستن، و اما هلاک کننده ها: بخلی که عملی شود، و هوس و تمایل نفسانی که دنبال گردد، مغرور و از خود راضی بودن، و اما نجات دهندگان: از خداوند در آشکار و نهان ترسیدن و در حالت غنی و فقر میانه روی را رعایت نمودن، و در خوشی و ناخوشی و در حال خشم حق گفتن.

یا علی! کودک که از شیر گرفته شد دیگر شیر داده نمی شود، و کودک پس از بلوغ یتیم نمی باشد.

یا علی! برای نیکی به والدین دو سال راه پیمایی و برای صله رحم یک سال راه پیمایی شایسته است، و برای عیادت بیمار یک میل و برای تشییع جنازه دو میل و برای اجابت دعوت مؤمن سه میل و برای زیارت مؤمن چهار میل و برای دستگیری گرفتار پنج میل و برای یاری مظلوم، شش میل راه پیمایی کن و بر تو باد به استغفار.

یا علی! مؤمن سه علامت دارد: ادای نماز و گرفتن روزه، و پرداخت زکات و متکلف (آن کسی که با تصنع زندگی می کند نه طبیعی و ساده ) را به سه علامت است: در حضور تو تملق گوید، و در غیاب و نبود تو، غیبت کند، و در مصیبتها شماتت کند، و ظالم را سه علامت است: بر زیردست بازور پیروزی جوید، و با زبردست به عصیان و مخالفت و با ستمکاران یاری و همکاری نمودن، و ظاهرساز را سه علامت است: در پیش مردم اظهار فعالیت و کوشش، و در خلوت تنبل باشد، و دوست دارد که در هر کاری ستایش گردد، و منافق را سه علامت است: در سخنانش دروغ آمیزد، و به وعده هایش عمل نکند، و در امانت، خیانت روا دارد.

یا علی! نه چیز فراموشی آرد: سیب ترش خوردن، گشنیز، پنیر، و پس مانده موش خوردن، و سنگ نبشته قبرها را خواندن، و بین دو زن راه رفتن، و شپش را رها ساختن، و در گودی پس گردن حجامت نمودن، و در آب راکد بول کردن.

یا علی! زندگی در سه چیز است: خانه وسیع، زن زیبا، و سواری راهوار.

یا علی! اگر فروتن ته چاهی باشد خداوند بادی را بفرستد تا او را در فرق اخیار و نیکوکاران در دوران دولت اشرار بالا ببرد.

منبع : دفتر اول آداب زندگی اسلامی، (ترجمه فارسی مکارم الاخلاق)، حسن بن فضل بن حسن طبرسی، مترجم: عبد الرحیم عقیقی بخشایشی