مراقبت از بیمار و تضمین از عدم تعرض و بازگشت بیماری به او و ضمانت دکتر در صورت دچار شدن بیمار به مشکل و فراهم ساختن محیط مناسب برای بهبودی و سلامتی بیمار، مسأ له ای آسان نیست، بلکه مسأ له ای بس دشوار است و نیاز به کوشش و کار جدی دارد.

اینک ما در نظر داریم به برخی از نکات لازم الاجراء در بیمارستانها که اسلام مدّ نظر دارد اشاره نماییم:

1 - بیمارستان باید در مکانی باشد که برای همگان قابل دسترسی باشد. این مطلب قابل درک است که باید تعداد بیمارستانها زیاد باشد و می توان به جای آنها در بعضی مناطق و مکانهای مختلف، درمانگاه عمومی قرار داد.

در آخر فصل گذشته، روایتی آمد مبنی براینکه لقمان به فرزندش دستور می دهد که در سفر، همراه خود دارو ببرد تا اگر یکی از مسافرین نیاز پیدا کرد، در دسترس باشد. این مطلب بیانگر اهمیت سلامتی مردم و تندرستی آنان از دیدگاه اسلام می باشد.

از این مطلب نیز می توان این موضوع را فهمید که اسلام خواستار تعمیم طب و سهل الوصول بودن آن می باشد که برای هر فردی و در هر مکانی بدون هر دشواری قابل دسترس باشد.

همچنانکه این موضوع را می توان فهمید که شارع مقدس به این موضوع اهمیت می دهد که در بیمارستانها، هیچگونه قوانین دست و پا گیر اداری نباید باشد، تا مراجعین را از رسیدن به پزشک و دارو به مدت کوتاه و سریع، دچار مشکل سازد.

2 - از آنچه گذشت و خواهد آمد ما را وادار می سازد تا بگوییم: در بیمارستانها هیچگونه مطلبی که موجب ناخشنودی خداوند سبحان گردد نباید باشد، مطلبی که ما را از رحمت و لطف الهی محروم سازد؛ چرا که بیمار در حالت لطف و رحمت خداوندی و بزرگواری الهی به سر می برد و این مطلب باعث تزکیه نفس و پاکی از گناه می گردد، این مطلب را روایات متعدد بازگو می کند.

اینها که گفته شد در ((نبایدها)) بود و اینک به ((بایدها)) اشاره می کنیم: بیمارستانها باید سرشار از روحیه ای باشد که با گفتار معصومین: که قرب بیمار به عیادت کنندگان و پرستاران و بینندگان را خداوند در نظر دارند هماهنگی داشته باشد.

3 - افزون بر آن، در بیمارستانها نباید سروصدا باشد؛ بلکه باید آرامش و سکوت درآنجا حکم فرما باشد؛ زیرا سر و صدا باعث آزار و ناخشنودی بیمار می گردد. چرا که بیمار بیش از هر شخص، نیازمند استراحت و آرامش می باشد. و باید با مهربانی و ملاطفت با او رفتار کرد. بنابراین، هرگز نباید با عواطف او بازی کرد و نه او را به خشم آورد.

از امام صادق (علیه السلام ) وارد شده که فرمود: ((سه گروه دعایشان مستجاب می شود: حج گزار و جنگجوی در راه خدا و شخص بیمار؛ بنابراین آنان را نرنجانید)).

در قرآن مجید نیز از زبان لقمان در پندهایی به فرزندش چنین آمده است:

(. . . وَاغْضُضْ مِن صَوْتِک إِنَّ اءَنکرَ الاْصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ).

((ازصدای خودبکاه (وهرگز فریاد مزن ) که زشت ترین صداها صدای خران است )).

قرآن مجید نیز آنانی که صدای خود را بر صدای نبی اکرم (صلی الله علیه و آله ) بلندتر می کردند، به شدت سرزنش نمود. از آیات دیگر قرآن مجید هم استفاده می شود که صدا را پایین آوردن، نیکوست. . .

شهید دکتر پاک نژاد؛ می گویند: ((آزمایش بر روی حیوانات ثابت کرده که سروصداها باعث افزایش حساسیت آنان در سرایت میکروب می باشد. همچنین باعث بیماری کلیه ها و زخم معده و حتی باعث مرگ زودهنگام می شود، چه اینکه همین حالت در مورد انسان هم مصداق پیدا می کند)).

همچنین می گوید: ((نزد دانشمندان ثابت شده که علت زیادی مصرف داروهای آرام بخش، سروصداهایی است که در شهرهای شلوغ و پر ازدحام وجود دارد؛ چرا که وجود ساختمانهای آسمانخراش اثر قطعی در خراب شدن اعصاب دارد)).

دکتر ((هال )) می گوید: ((به نظر می رسد که ساکنین طبقات بالایی آپارتمانها، محل سکونت آنان نقشی حساس در ایجاد افسردگی و نا امیدی در آنان دارد. و کسانی که در اتاقهایی زندگی می کنند که پنجره ندارد و ارتباطی با دنیای خارج به طور کم دارند؛ اینان اشتباه بزرگتری مرتکب شده اند)).

پس روشن می شود که بیمارستان نباید دارای چند طبقه باشد؛ چرا که این امر به زیان بیمار است. قطعاً از جهات دیگر نیز، ضرر و زیان آور است که جای بحث آن در اینجانیست.

ائمه گرامی: هم از ساختن بناهای بلند نهی فرمودند. از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که فرمود: ((چنانکه شخصی ساختمانی بلندتر از هشت ذراع بسازد، به او خطاب می شود: ای فاسقترین فاسقها! کجا را می خواهی؟ )).

روایات دیگری نیز با همین مضامین وجود دارد.

همچنین این مطلب روشن می گردد که محل بیمارستان ضرورتاً باید دور از اماکن و خیابانهای پُر ازدحام باشد تا از هیاهو و سروصداهای ماشینها و مردم به دور باشد. و تأ کید شده در مکانهای آرام و بدون سروصدا ساخته شود.

همچنین نباید اجازه داد تا در داخل بیمارستانها سر و صدا ایجاد شود بویژه هنگام استراحت بیماران؛ زیرا خواب فراهم آورنده راحتی بدن می باشد.  پس باید این امکان را داد تا بدن در استراحت به سر برد.

4 - به ناچار باید اتاقهای بیمارستانها وسیع و بزرگ باشد تا بیش از یک تخت در آنها جای داده شود، این به دلیل احادیث زیادی است که از تنها خوابیدن انسان در یک مکان، نهی کرده است. و این را هم می توان برای بیمارانی که هرآن ممکن است در معرض حالتی قرار گیرند، توصیه و سفارش نمود؛ مطلبی که وجود همراه و یا دیگر بیماران را در یک مکان لازم می داند.

همچنانکه آسایش خاطر بیمار، وسعت بخشها، اتاقها و حیاط بیمارستانها را می طلبد. همچنین باید در نظر داشت این جدای از لزوم وسعت اتاقها جهت رفاه حال بیمار و عیادت کنندگان بیمار در موقع عیادت بیمار است که اگر جا و مکان وسیع نباشد، قطعاً موجب عدم آسایش بیمار و صدمه زدن به او می شود.

همچنین بیمار باید مشرف بر فضایی وسیع باشد و حیاط بیمارستانی که بخشها مشرف برآنهاست، باید قادر باشد این منظور را تأ مین نماید. افزون برآن باید قادر باشد نیازهای طبیعی چنین مؤ سساتی را برآورده سازد. روایات زیادی وجود دارد که بر لزوم وسعت و فراخی منزل و حیاط آن، تأ کید و اصرار می ورزد. . .

5 - اوقات ملاقات عیادت کنندگان با بیماران باید هر سه روز یک بار باشد و با رعایت کمی وقت جهت رفاه حال بیماران