وظایف منتظران جوان
تلاش دشمن این است که تعهد ما را به احکام دین کم رنگ و ضعیف سازد. آنها زن و مرد و جوان و پیر را هدف قرار داده و می خواهند سنگرهای فرهنگی و علمی ما را تصرف کنند و آن را از اسلام و از افتخار مسلمین به گذشته های خود تهی کنند. اینان به اسم ملیت، تمدن، وطن و حمایت از آزادی، تجدّد، دفاع از حقوق بانوان، روشن فکری و طرح عناوین فریبنده به معنویت، اسلامیت و ولایت، حمله می کنند. هم چنین از موج اسلام گرایی در دریای متلاطم جامعه میلیاردی و شور و شوق مسلمانان برای بازگشت به مبانی اصیل اسلامی به وحشت افتاده و در برابر انقلاب عظیم اسلامی از هیچ گونه توطئه ای فروگذار نیستند.
جوانان ما باید در راه عقیده و روش خود ثابت قدم و استوار بوده و دین خدا را یاری کنند تا آقا و مولای خود را شاد و مسرور سازند. در برابر این همه کینه، مکر، سیاست های مکارانه، هجوم فرهنگی، افکار الحادی و اسلام زدا، تبلیغات شوم و قلم به دست های مزدور، این جوانان غیرتمند مسلمان هستند که باید از اسلام، آرمان ها و اهداف آن دفاع کنند و توطئه ها را بی اثر سازند. همه منتظران باید از سنگرهای اسلام و مرزهای فکری و عقیدتی اسلام حفاظت کنند.
اگر جهاد اکبر و جهاد کبیر جزء وظایف منتظران عصر غیبت است، مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. هم جهاد اکبر این مشکلات را دارد و هم جهاد کبیر. کسی که می خواهد خود را بسازد با این مشکلات روبه رو می شود و کسی که درصدد ساختن دیگران است، باز با این مشکلات درگیر است، البته منتظران حقیقی در مسیر ایفای مسئولیت خویش پایداری و مقاومت می کنند. توجه به بعضی از وظایفی که می تواند در رشد، بالندگی و پویایی جامعه اسلامی مؤثر باشد عبارتند از:
1. شناخت حجت خدا و امام عصر (عج)
اوّلین و مهم ترین وظیفه ای که هرشیعه منتظر بر عهده دارد کسب معرفت از وجود مقدس امام و حجت زمان خویش است. این موضوع بدان درجه اهمیت دارد که در روایت آمده است:
من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة؛[1]
هرکسی بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلی مرده است.
البته مقصود از «معرفت امام» را که در روایت های متعدد به آن اشاره شده می توان چنین تبین کرد:
بدون تردید، مقصود از شناختی که امامان ما، که درودها و سلام های خداوند برایشان باد، تحصیل آن را نسبت به امام زمان مان امر فرموده اند، این است که ما آن حضرت را آن چنان که هست بشناسیم، به گونه ای که این شناخت سبب در امان ماندن ما از شبهه های ملحدان و مایه نجات مان از اعمال گمراه کننده مدعیان دروغین باشد و این چنین شناختی جز به دو امر حاصل نمی گردد: اوّل شناختن مشخص امام (عج) به نام و نسب و دوم، شناخت صفات و ویژگی های او و به دست آوردن این دو شناخت از اهم واجبات است.[2]
البته شناخت دوم می تواند در زندگی فردی و اجتماعی منتظران، منشأ اثر و تحوّل باشد، زیرا اگر کسی به حقیقت به صفات و ویژگی های امام عصر (عج) و نقش و جایگاه آن حضرت در عالم هستی و فقر و نیاز خود نسبت به او واقف شود، هرگز از یاد و نام آن حضرت غافل نمی شود. البته شناخت و معرفت حقیقی به آن حضرت جز با عنایت خداوندی میسور نیست. بنابراین، باید از درگاه الهی توفیق شناخت حجتش را درخواست کرد.
2. تهذیب نفس و کسب فضایل اخلاقی
وظیفه مهم شیعه منتظر، تهذیب نفس و آراستگی به اخلاق نیکوست. در روایتی از امام صادق علیه السّلام آمده است:
هرکس دوست می دارد از یاران حضرت قائم (عج) باشد باید منتظر باشد و در این حال، به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید، پس چنان چه در این حال بمیرد و پس از مردنش قائم (عج) به پا خیزد، پاداش او هم چون پاداش کسی خواهد بود که آن حضرت را درک کرده است، پس کوشش کنید و در انتظار بمانید، گوارا باد شما را ای گروه مشمول رحمت خداوند.[3]
در توقیع شریفی که از سوی حضرت برای شیخ مفید صادر شد، اعمال ناشایست و گناهانی که از شیعیان آن حضرت سر می زند یکی از اسباب طولانی شدن غیبت و دوری شیعیان از لقای ایشان شمرده شده است.
3. پیوند با مقام ولایت
حفظ و تقویت پیوند قلبی با امام عصر (عج) و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت از وظایف مهمی است که شیعیان منتظر به عهده دارند. یک شیعه و منتظر واقعی علی رغم غیبت ظاهری آن حجت الهی هرگز نباید احساس کند که در جامعه رها و بی مسئولیت بوده و هیچ تکلیفی نسبت به امام و مقتدای خود ندارد. از شیعیان خواسته شده که در آغاز هرروز و حتی بعد از نماز واجب دعای عهد بخوانند که نشان از اهمیت پیوند دایمی شیعیان با مقام عظمای ولایت دارد.
اگر شیعه، در آغاز روز با حضور قلب و توجه، چنین عهد و پیمانی را با امام علیه السّلام تجدید کند، هرگز تن به رکود، ذلت، خواری، ظلم و بی عدالتی نمی دهد، هرگز دچار بحران فرهنگی و از خودبیگانگی، یأس و نومیدی و انحطاط نخواهد شد. به دلیل اهمیت و اعتبار دعای عهد بخشی از آن را نقل می کنیم:
بار خدایا! من در بامداد این روز و تمام دوران زندگانی ام، عهد و عقد و بیعتی را که از آن حضرت برگردن دارم با او تجدید می کنم که هرگز از آن عهد و بیعت برنگردم و بر آن پایدار بمانم. بار خدایا! مرا از انصار و یاران آن حضرت و مدافعان از حریم مقدس او و شتابندگان در پی انجام مقاصدش و امتثال کنندگان اوامر و نواهی اش و حمایت کنندگان از وجود شریفش و سبقت جویان به سوی خواسته اش و شهید شدگان در رکاب و در حضور حضرتش قرار ده.[4]
4. کسب آمادگی برای ظهور حجت حق
در این عصر بر شیعیان لازم است که با مسلح شدن به تجهیزات نظامی روز خود را برای مقابله با دشمنان قائم (عج) آماده سازند. البته در حال حاضر، به دلیل وجود حکومتی شیعی و حاکمیت فقیه جامع الشرایط بر سرزمین اسلامی این وظیفه در درجه اوّل بر عهده حکومت اسلامی است که قوای مسلح کشور را در بالاترین حدّ آمادگی نظامی قرار دهند تا به فضل خدا در هرلحظه که اراده الهی بر ظهور منجی عالم بشریت قرار گرفت بتوانند به بهترین نحو در خدمت آن حضرت باشند.[5]
در خصوص این وظیفه از امام صادق علیه السّلام چنین نقل شده است:
هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم (عج) سلاحی مهیا کند، هر چند یک تیر شد که خدای تعالی هرگاه بداند که کسی چنین نیتی دارد امیدوارم عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند. [و از یاران و همراهانش قرار گیرد.][6]
سخنی دوستانه با منتظران جوان
انقلاب اسلامی آن گاه ارزش خود را نشان داد که در برابر بزرگ ترین قدرت های شیطانی ایستاد، با آنها مبارزه کرد و رسالت جهانی خود را به جهانیان ارائه نمود. با این وصف، کسانی که فکر می کنند باید گوشه ای استراحت کنند تا امام زمان (عج) ظهور کند و جهان را پر از عدل و قسط نماید، سخت در اشتباهند. جوانان ما باید بیشتر بکوشند و مبارزه کنند و این تحوّل و تکامل نفسی را هرچه سریع تر در روح و قلب خود ایجاد نمایند تا باعث تسریع در ظهور حضرت شوند. اما در عین حال، باید دانست که امام حاضر است و بر اعمالمان نظارت دارد. امام پیروان خود را رها نکرده و به دست هواها نسپرده، مراقب آنهاست، اگر به آنها ناراحتی برسد قلب مبارکش به درد می آید، اگر خونریزی ناحقی در جایی صورت بگیرد، حضرت ناراحت می شود.
آن بزرگوار مراقب است و با تمام وجود می کوشد تا این تحوّل نفسی را در این امت به وجود بیاورد. به راستی آیا آن گونه که حضرت در مقابل مشکلات و گرفتاری های ما دردمند می شود. ما هم در برابر کینه توزی ها و کم لطفی هایی که در حق آن حضرت می شود عکس العمل نشان می دهیم!؟ اگر مؤمنین حمیت در دین نداشته باشند و نسبت به مقدساتشان حساسیت نشان ندهند، رفته رفته دین از میان می رود. بنابراین، امر به معروف و نهی از منکر بر همه کس واجب و لازم است و با کوتاهی در آن انواع فسق و فجور ظاهر می شود.
اگر جوانان ما در اعتقادشان به خود بقبولانند که امام زمان (عج) در میان آنها زندگی می کند و شاهد اعمالشان است، رفتار و زندگی و مرگ و حیات آنها تغییر کیفی می یابد. متأسفانه این ویژگی در بین جوانان ما کم رنگ شده است. شاید برای لحظاتی یا روزهایی درباره وجود مبارکش فکر کنند، اما بعد او را به فراموشی می سپارند. اگر آنها امام زمان (عج) را اسطوره ای در تاریخ به حساب آورند، اشتباه بزرگی کرده اند. امام زمان حضور دارد و هرعملی را که ما انجام می دهیم می بیند و می شنود. روزی که ما به این اعتقاد برسیم و آن را لمس کنیم، بزرگ ترین جهش ها را در راه تکامل زندگی مان برداشته ایم و این قدم اصلی برای تسریع در ظهور حضرت است. بنابراین، باید هرچه سریع تر در خود تحوّل ایجاد کنیم و خود را آماده سازیم و به آن درجه از رشد عقلی، ایمانی و اخلاقی برسیم که توان تحمل آن وجود مبارک را داشته باشیم.
مطمئنا اگر به آن درجه از آگاهی برسیم، به طور قطع، حضرت ظهور خواهند فرمود. امام زمان (عج) در انتظار لحظه ای است که این تحوّلات درونی که باید در قلب و روح انسان ها به وجود آید، به حدّ کمال خود برسد تا حضرت بتواند ظهور کند. امام زمان (عج) در میان ما حاضر است و زندگی می کند، او ما را می بیند، ولی ما از دیدنش محروم هستیم، این ماییم که قلب و روحمان از بار گناهان پوشیده شده و قادر نیستم وجود مبارکش را درک کنیم. او از ما غیبت نکرده، ماییم که از او غیبت کرده ایم.[7]
هشدار به مدعیان انتظار
اگر کسی برخلاف ادعای دوستی، صفاتی ضد صفات اهل بیت دارد؛ طبیعی است که در صدق ادعای او دچار تردید شویم و احیانا تکذیبش کنیم.
امام صادق علیه السّلام در این باره معیار خوبی را ارائه کرده اند:
ما اساس هرخوبی و خیری هستیم و هرچه نیکی است از فروع ماست، یعنی ما درخت مبارک و شجره طیبه ای هستیم که شاخه های آن جز فضیلت و تقوا و خوبی میوه ای ندارد.
و در شمار نیکی هاست، توحید و نماز و روزه و فروبردن خشم و بخشیدن خطاکار و دلجویی از فقیران و رعایت حال همسایگان و اعتراف به فضل صاحبان فضل.
و دشمنان ما ریشه و اصل هرشر و بدی هستند. و هرچه پلیدی و زشتی است از شاخه های «شجره خبیثه» آنهاست و دروغ، بخل، سخن چینی، قطع رحم، رباخواری، تجاوز به مال یتیمان، سرقت، زنا و ارتکاب هرگونه خطا و تبهکاری از آنها ناشی می گردد.
بنابراین، دروغ گفته است کسی که پنداشته است که با ماست، در حالی که او به گواهی اعمال زشتش وابسته به غیر ماست و از پیوندخوردگان به درخت ناپاک دشمنان ماست.[8]
این حدیث در حقیقت، هشداری به دوستان و منتظران حضرت است تا به خود آیند و در اعمال و رفتار خود بیندیشند و با تأمّل در اعمال دریابند که خلق و خو و رفتار و گفتارشان با کدام گروه مشابهت دارد و میوه کدام یک از آن دو درخت «خبیث» و «طیب» است.
اگر دیدند آن چه از دل و مغز و اعضایشان تراوش می کند توحید، تقوا و طهارت است، دل خوش دارند که شاخه وجودشان با شجره طیبه اهل بیت و ذخیره آنان، یعنی امام زمان (عج) پیوند خورده است و اگر دیدند خدای ناکرده آن چه از درون و برونشان برمی خیزد نقطه مقابل اعمال و رفتار آن حضرت است، نه کسب و تجارتی منزه دارند، نه خانواده ای مزکی، نه از فضایل اخلاقی برخوردارند و نه از قبایح عملی دورند، چشمانشان ناپاک و زبانشان نامهذب است، نگران باشند که مبادا شاخه وجودشان با شجره خبیثه دشمنان امام زمان (عج) پیوند خورده است، چراکه پیام امام زمان (عج) همان پیام اجداد طاهرین شان است. که در زیارت جامعه فرموده اند:
و وصیکم التّقوی.
با کلام نورانی حضرت صاحب الزمان (عج) که خواهان عهد و پیمان قلبی شیعیان است، این مقال را به پایان می بریم:
و لو أنّ أشیاعنا- وفّقهم اللّه لطاعته- علی اجتماع من القلوب فی الوفاء بالعهد علیهم لما تأخّر عنهم الیمن بلقائنا؛[9]
اگر شیعیان ما- که خداوند آنها را موفق به اطاعتش بدارد- دل هایشان در وفا به عهد و پیمانی که با ما دارند گرد هم می آمد، از فیض دیدار ما محروم نمی شدند.
پی نوشت ها
[1] کافى، ج 1، ص 371، ح 5.
[2] ر. ک: همان، ص 194، ح 1.
[3] بحار الانوار، ج 53، ص 177.
[4] ر. ک: مفاتیح الجنان، اللهمّ إنّی أجدّد له فی صبیحة یومی هذا و ...
[5] موعود، ابراهیم شفیعى سروستانى، پیش شماره دوم.
[6] بحار الانوار، ج 53، ص 177.
[7] تلخیص نوار سخنرانى شهید چمران، 13/ 4/ 59، مسجد الهادى تهران.
[8] کافى، ج 8، ص 243.« نحن أصل کلّ خیر و من فروعنا کلّ برّ ...».
[9] بحار الانوار، ج 53، ص 177.
