چرا امام سجاد علیه السّلام پس از حادثه عاشورا زبان دعا را برگزیدند؟؟؟

چرا امام سجاد(ع) پس از حادثه عاشورا زبان دعا را برگزیدند؟
برای روشن شدن این موضوع بایستی اوضاع سیاسی و جو موجود در زمان امام سجاد(ع) را مورد بررسی قرارداد. در روزگار امام که جامعه دچار انحراف شده، روحیه رفاه‌طلبی و دنیازدگی بر آن غلبه کرده و فساد سیاسی، اخلاقی و اجتماعی آن را در محاصره قرار داد و از نظر سیاسی هیچ روزنه‌ای برای تنفس وجود نداشت، امام سجاد(ع) توانست از دعا برای بیان بخشی از عقاید خود بهره گرفته و بار دیگر تحرکی در جامعه برای توجه به معرفت، عبادت و بندگی خداوند ایجاد کند. 

دعا‌های امام سجاد(ع) در کتابی به نام «صحیفه سجادیه» تدوین شده است. ایشان به دلیل شرایط خفقانی که وجود داشت، از این روش استفاده کردند تا دشمن را حساس نکرده و سوژه به دست دشمن ندهند، به همین دلیل در قالبی دیگر این رویکرد را در پیش گرفتند. 

گرچه بدون تردید، مقصود اصلی در این دعاها، همان معرفت و عبادت بوده است، ولی با توجه به تعابیری که در آن‌ها وجود دارد، می‌توان گفت که مردم می‌توانستند از لابه‌لای این تعبیرات آشنایی با مفاهیم سیاسی موردنظر امام سجاد(ع) نیز پیدا کنند.

هدف از دعا‌های امام سجاد(ع) حفظ آرمان‌های تشیع به مفهوم اعتقاد به امامت و عصمت و خلافت بوده است

صحیفه سجادیه مشهور، که اندکی بیش از پنجاه دعا را دربردارد، تنها بخشی از دعاهای امام سجاد(ع) است که گردآوری‌ شده است. در کنار آن مجموعه‌های دیگری نیز به گردآوری دعاهای آن حضرت پرداخته‌اند، که تعداد این مجموعه با صحیفه معروف، به شش عدد رسیده و برخی از آن‌ها حاوی بیش از 180 دعا است. این ادعیه نه‌ تنها در بین شیعه، بلکه در فرهنگ نوشتاری اهل سنت نیز وجود داشته و اجمالاً مورد توجه بوده است -(ر.ک. به شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 5، ص 113 و ج 6، ص 178 ـ 186 و ج 11، ص 192)- و این حاکی از آن است که دعاهای امام سجاد(ع) در درون جامعه آن روز نفوذ داشته است.

در میان دعاها تعبیری وجود دارد که اغلب تکرار شده و کمتر دعایی است که از آن خالی باشد؛ این تعبیر صلوات بر محمد و آل محمد است. 

بیشتر بخوانید

 حد و مرز رازداری و پرده‌پوشی در اسلام

یکی از شبهاتی که پیرامون کتاب صحیفه سجادیه وارد می‌شود این است که چرا در این کتاب سلامی خطاب به امام علی(ع) و امام حسین(ع) به چشم نمی‌خورد؟
هدف از دعا‌های امام سجاد(ع) حفظ آرمان‌های تشیع به مفهوم اعتقاد به امامت و عصمت و خلافت بوده است در آن شرایطی که گذاشتن نام حضرت علی(ع) بر فرزندان تقبیح می شد و همه دست به دست هم داده بودند تا نام آن خاندان را از صفحه روزگار محو کنند، مناسبت نداشت که امام سجاد(ع) در یکی از فراز‌های دعایشان، به امام علی(ع) و امام حسین(ع) سلام کنند. 

امام سجاد(ع) طرف سخن و خطابشان خداوند بوده و راز و نیاز با خداوند داشته است و اصلاً در صدد زیارت خواندن نبوده تا به حضرت امام علی(ع) و یا امام حسین(ع) سلام بفرستد. و در بسیاری از فراز‌های دعا‌های آن حضرت مضمون سلام آمده است که بر ائمه اطهار(ع) فرستاده و آنان را مورد توجه داشته‌اند.

فلسفه  دعا‌های آن حضرت چیزی دیگری بوده که آن عبارت از معرفی ائمه اطهار(ع) و حقوق ضایع شده آن‌ها و حفظ اندیشه امامت در قالب این گونه دعاها، با این وصف، دیگر لزومی نداشت که بیاید به صراحت سلام بر آن بزرگواران بفرستند.

ازجمله مضامین سیاسی-دینی صحیفه طرح مسئله امامت است. امامت به مفهوم شیعی آن علاوه بر جنبه‌های الهی آن، که عصمت و بهره‌گیری از علوم انبیاء و مخصوصاً پیامبر اکرم(ص)، جنبه حقانیت برای خلافت و رهبری را نیز نشان می‌دهد. البته آنچه در فوق به آن اشاره شد، گوشه‌ای از فعالیت‌های سیاسی امام سجاد(ع) بود، که در این مختصر بیان شد.