آدم ها رو چگونه میشود شناخت؟؟؟
فِی تَقَلُّبِ الاَْحْوَالِ، عُلِم جَوَاهِرِ الرِّجَالِ. ( حکمت ۲۱۷ نهج البلاغه)
امام(علیه السلام) فرمود: در دگرگونی حالات گوهر مردان شناخته می شود.
طریقه شناخت افراد
امام(علیه السلام) در این کلام نورانی به طریقه آزمایش شخصیت انسان ها اشاره می کند و می فرماید:
«در دگرگونی حالات گوهر مردان شناخته می شود»;
(فِی تَقَلُّبِ الاَْحْوَالِ، عِلْمُ جَوَاهِرِ الرِّجَالِ).
در کافی در ادامه این کلام نورانی آمده است:
«وَالاْیامُ تُوضِحُ لَک السَّرائِرَ الْکامِنَةَ;
و گذشت روزها اسرار پنهانی را بر تو آشکار می سازد».
«جواهر» جمع «جوهر» به معنای اشیای گرانبهایی است که از معدن استخراج می کنند، به ذات و طبیعت هر چیزی نیز اطلاق می شود و در اینجا نیز منظور همین است.
بسیار می شود که ظاهر و باطن افراد مختلف است;
ظاهری آراسته دارند در حالی که درون، آلوده است.
ظاهرش پاکدامن، زاهد، شجاع و پرمحبت است; ولی باطن کاملاً بر خلاف آن است
و گاه به عکس افرادی ظاهراً کم استقامت، فاقد سخاوت و بی تفاوت به نظر می رسند در حالی که در باطن شجاع و نیرومند و باتقوا هستند.
چگونه می توان به این تفاوت ها پی برد و درون اشخاص را کشف کرد و معیاری برای همکاری و عدم همکاری با آنها جستوجو نمود؟
بهترین راه همان است که مولا در کلام بالا فرموده است.
هنگامی که طوفان های اجتماعی می وزد و تحول ها آشکار می شود و صفحات اجتماع زیر و رو می گردد اینجاست که افراد باطن خود را که در حال عادی نشان نمی دادند آشکار می سازند.
به تعبیر دیگر بهترین راه برای شناخت حقیقت و باطن هر چیز، تجربه و آزمایش و امتحان است.
این حکم درباره انسان ها نیز صادق است و بهترین طریق تجربه، حالاتی است که از خود در دگرگونی های اجتماعی بروز می دهند;
دیروز ثروتی نداشت، امروز به نوایی رسیده و یا مقامی نداشت و مقامی به دست آورده. گاه چنان بر مرکب غرور سوار می شود که هیچ کس به گرد او نمی رسد.
اینها در امتحان شخصیت مردود شده اند;
ولی به عکس، افرادی را می بینیم که نه مال و ثروت و نه جاه و مقام و نه مشکلات زندگی هیچ یک بر آنها تأثیری نمی گذارد; همان راه مستقیمی را می پیمایند که پیش از این می پیمودند و همان مناسبات خوبی را دارند که با دوستانشان داشتند.
«تَقَلُّب اَحوال» مفهوم جامعی است که هرگونه دگرگونی زندگی را شامل می شود:
رسیدن به مال و ثروت یا فقر،
پیدا کردن مقام یا سقوط از آن،
بهبودی و تندرستی یا بیماری،
فراهم آمدن اسباب شادی یا مصائب
و حوادث دردناک
اینها و مانند اینها بوته های امتحانی هستند که انسان ها در آن آزموده می شوند. درست مانند بوته و کوره های معمولی که طلای ناب را در آن می آزمایند و یا سیاه سیم زراندود را به آن می برند تا باطن آن آشکار شود.
به گفته شاعر:
خوش بود گر محک تجربه آید به میان
تا سیه روی شود هر که در او غش باشد
نیز به گفته شاعری دیگر:
سیاه سیم زراندود چون به بوته برند
خلاف آن به در آید که خلق پندارند!
تاریخ اسلام، نمودار عجیبی از همین کلام حکمت آمیز است;
افرادی از یاران پیغمبر(صلی الله علیه وآله)بودند که در غزوات اسلامی به عنوان مجاهدی خستگی ناپذیر و افسری فداکار درخشیدند; ولی بعد از رحلت پیغمبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله) بر اثر حب جاه و مقام یا مال و ثروت راه خود را جدا کردند و همان گونه که در حکمت ۴۴۱ خواهد آمد:
«الْوِلاَیاتُ مَضَامِیرُ الرِّجَالِ;
پست های مهم میدان مسابقه و آزمایش مردان است».
و خلاصه کارهایی برای رسیدن به مال و مقام دنیا انجام دادند که هیچ کس از آنها انتظار نداشت.
در حدیث دیگری از امیرمؤمنان علی(علیه السلام) در غررالحکم می خوانیم:
«الْغِنی وَالْفَقْرُ یکشِفانِ جَواهِرَ الرِّجالِ وَأوْصافِها;
بی نیازی و فقر باطن افراد و اوصاف آنها را آشکار می سازد».
مرحوم کلینی در کافی در حدیث معتبری نقل می کند که بعد از قتل «عثمان»، امیرمؤمنان علی(علیه السلام) به منبر رفت و خطبه ای خواند و در ضمن آن خطبه فرمود:
«... یوْمَ بَعَثَ اللهُ نَبِیه(صلی الله علیه وآله) وَالَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَتُبَلْبَلُنَّ بَلْبَلَةً وَلَتُغَرْبَلُنَّ غَرْبَلَةً حَتَّی یعُودَ أَسْفَلُکمْ أَعْلاَکمْ وَأَعْلاَکمْ أَسْفَلَکمْ وَلَیسْبِقَنَّ سَبَّاقُونَ کانُوا قَصَّرُوا وَلَیقَصِّرَنَّ سَبَّاقُ
ونَ کانُوا سَبَقُوا;
سوگند به خدایی که محمد را به حق مبعوث ساخت، همگی به یکدیگر مخلوط و غربال خواهید شد (تا خالص از ناخالص در آید و پیروان حق از پیروان باطل جدا شوند) تا آنجا که افراد پایین نشین بالا و افراد بالانشین پایین قرار خواهند گرفت و آنها که در اسلام پیشگام بودند و برکنار گشتند سر کار خواهند آمد و کسانی که (با حیله و تزویر) پیشی گرفتند کنار می روند».
این سخن را با ذکر آیه ای از قرآن مجید که در واقع همه این روایات به آن باز می گردد پایان می دهیم آنجا که می فرماید:
«(وَتِلْک الاَْیامُ نُداوِلُها بَینَ النَّاسِ وَلِیعْلَمَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا وَیتَّخِذَ مِنْکمْ شُهَداءَ وَاللَّهُ لا یحِبُّ الظَّالِمینَ * وَلِیمَحِّصَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا وَیمْحَقَ الْکافِرینَ);
و ما این روزها(ی پیروزی و شکست) را در میان مردم می گردانیم; (و این خاصیت زندگی دنیاست) تا خدا، افرادی را که ایمان آورده اند، مشخص سازد; و (خداوند) از میان خودتان، شاهدانی بگیرد. و خدا ستمکاران را دوست نمی دارد و تا خداوند، افراد با ایمان را خالص گرداند (و ورزیده شوند); و کافران را (به تدریج) نابود سازد».
