اعجاز حقوقی قرآن کریم

نظام حقوقی قرآن دارای ویژگی هایی است که جمع آنها در تشریعات بشری وجود ندارد و تا زمان نزول قرآن، بشریت بدان راه نیافته بود و همیشه همراه با ادعای نبوت و تحدی بوده است. اعجاز حقوقی قرآن دارای ابعاد متعددی است. ارایه نظام حقوقی ممتاز، هماهنگ، مترقی، مطابق فطرت و مبرّای از هر گونه خطای افراطی و تفریطی در عصر جاهلی و رکود فوق العاده فرهنگی؛ تأثیر و نقش آفرینی ممتاز آن نظام در تحول جامعه؛ نحوه ورود و ارایه تک تک قواعد و دستورات حقوقی به شیوه ای بدیع به همراه مبانی متقن، امری تحیر آور است. از سوی دیگر، با نظریه پردازی های حقوقی در قرآن مواجه هستیم که بعد از صدها سال بشر به آن پی برده است و بلکه در مواردی به رغم گذشت قرن ها بشر هنوز به رمز و راز تمام ابعاد آنها پی نبرده است؛ لذا این بُعد زیر مجموعه اخبار غیبی است. از دیگر ابعاد اعجاز حقوقی قرآن، ویژگی های اساسی موجود در تشریع احکام و نظام حقوقی آن است. مواردی مانند خدا محوری؛ ابتنای بر وحی؛ نظام­مند بودن مکتب حقوقی قرآن؛ ارتباط قوانین حقوقی با صفات حق تعالی؛ عدالت محوری حاکمیت ارزش های اخلاقی و معنوی؛ مطابقت مقررات با فطرت بشری؛ یسرگرایی و در حد طاقت بشر؛ بیان عام و پرهیز از ورود به جزئیات، تدریج در بیان احکام؛ ابتنای احکام بر مصلحت و مفسده؛ جامعیت؛ عقل گرایی؛ پرهیز از وهم و خرافه؛ سبک های مختلف بیان احکام؛ ضمانت های اجرای قانون و...از جمله اصولی است که نظام حقوقی قرآن مبتنی بر آن است. این نوشتار در راستای تشریح ابعاد این اعجاز به صورت اجمالی و با ذکر نمونه هایی از اعجاز تشریعی قرآن سامان یافته است.

حدود آزادی

آزادی اجتماعی، نیاز فطری انسان محسوب می شود و اساس آن قابل بحث نیست و مورد وفاق جمیع اندیشمندان است. ولی حدود و صغور آن هر از چند گاهی شبهاتی ایجاد می نماید، بطوری که برخی تعریفی برای آن وضع و دایره ای رسم کرده و آن را در محدوده همان دایره می بینند وبرخی عینکی با برد قوی تر بر چشم گذارده و محدوده وسیعتری را در زیر پرچم آزادی مشاهده می کنند. ولی به هر حال آزادی مطلق را هیچ انسانی نپذیرفته و هرکس به شیوه ای محدودیتی برای آن قائل شده است. در دین اسلام همانند همه ادیان دیگر، انسان در حوزه اختیارات شخصی خود آزاد است، ولی اگر بخواهد به حریم شخصی دیگران تجاوز کند و یا مقدسات دیگران را مورد تعرض قرار دهد، چون همه آئین های دیگر دنیا، با قوانین مخصوص به خود، وی را از عملش باز می دارد.

قرآن و مسأله شفاعت

«شفاعت» در معنای صحیحش برای حفظ تعادل و وسیله ای است برای بازگشت گناهکاران و آلودگان، و در معنای نادرستش موجب تشویق و جرأت بر گناه است. کسانی که جنبه های مختلف شفاعت و مفاهیم صحیح آن را از هم تفکیک نکرده اند گاه به کلّی منکر مسأله شفاعت شده، آن را با توصیه و پارتی بازی در برابر سلاطین و حاکمان ظالم برابر می دانند. و گاه مانند وهّابیان، آیه «لَا یقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ؛ در قیامت از کسی شفاعت پذیرفته نمی شود» را بدون توجّه به آیات دیگر دستاویز قرار داده و به کلّی منکر شفاعت شده اند.

فلسفه نماز در اوقات متعدد

                   

از آنجا که غرض اصلی از نماز ذکر است و ذکر ملازم با ترک گناهان و انجام وظایف عبادی است، ازاین رو نمازهای واجب در اوقات مختلف وارد شدند که ذکر خداوند تداوم یابد و انسان را از غفلت رها سازد.

پرسش: بعضی می گویند ما منکر فلسفه و اهمیت نماز و اثرات تربیتی آن نیستیم اما چه لزومی دارد که در اوقات معینی انجام شود. آیا بهتر نیست که مردم آزاد گذارده شوند و هرکس به هنگام فرصت و آمادگی روحی، این وظیفه را انجام دهد؟

بررسی چگونگی دلالت آیه ده سوره روم بر کفر یزید در بیانات حضرت زینب کبری علیها السلام در خطبه شام

در این مقاله به بررسی یکی از آیاتی که حضرت زینب کبری علیها السلام در خطبه شان به آن اشاره دارند پرداخته شده است، به این صورت که اول جو حاکم در شام و مجلس یزید بیان، و بعد به کمک تفسیر و مراجعه به کتب، دلالت این آیه بر کفر یزید بیان شده است.

تطابق قرآن و مصیبت امام حسین علیه السلام در جاودانگی

شیخ شوشتری در مقام تطبیق میان قرآن و حسین علیه السلام می فرماید:

«از عظمت بلکه معجزه قرآن آن است که تکرارش ملال آور نیست.

هر کتاب به هر شیرینی که باشد، چند مرتبه که آن را بخوانند ملال می آورد مگر قرآن که لطفش بیشتر می گردد».

شیخ می فرماید: «مصیبت حسین علیه السلام هم همین طور است. انسان هر چه بخواند یا بشنود، باز برایش تازه است.

آخرین آیه و سوره

در روایات منقول از اهل بیت علیهم السلام آمده است که آخرین سوره،سوره نصر است.

در این سوره به ظاهر بشارت به پیروزی مطلق شریعت داده شده که پایه های آن استوار و مستحکم گشته است و گروه گروه مردم آن را پذیرفته اند: بسم الله الرحمان الرحیم،اذا جاء نصر الله و الفتح،و رایت الناس یدخلون فی دین الله افواجا،فسبح بحمد ربک و استغفره انه کان توابا ⁽¹⁾.با نزول این سوره،صحابه خرسند شدند.زیرا پیروزی مطلق اسلام بر کفر و تثبیت و استحکام پایه های دین را بشارت می داد.ولی عباس عموی پیامبر از نزول این سوره سخت غمناک گردید و گریان شد.پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمود:

«ای عم چرا گریانی؟»گفت:«به گمانم از پایان کار تو خبر می دهد».پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«همان گونه است که گمان برده ای ».پیامبر پس از آن دو سال بیش تر زیست نکرد ⁽²⁾.

تولی و تبری باید با عمل صالح همراه باشد

تبری، تولی و عمل صالح باید در کنار یکدیگر باشند، برخی از افراد فکر می‎کنند تنها دوستی ائمه علیهم السلام و یا عمل صالح آن‎ها را نجات می‎دهد.

بعضی فکر می کنند که با داشتن تولی و یا تبری به تنهایی اهل نجاتند. در زمان ما افرادی هستند که فکر می‎کنند هر چه هست و نیست در «مرگ بر آمریکا و اسرائیل» گفتن است. پشت سر مردم حرف می‎زنند؛ آبروی افراد را نابود می‎کنند و می‎گویند عیبی ندارد و مرگ بر آمریکا و اسرائیل گفتن و شرکت در راهپیمایی‎ها کافی است.

پرسش و پاسخهای قرآنی

سوره فاتحه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ [1]

 سؤال 1: به چه دلیل «الرَّحْمنِ» بر «الرَّحِیمِ» مقدم شده است با اینکه بنا به قول زجاج و دیگران در توصیف رحمت بلیغ تر از آن می باشد و عادت عرب آن است که در صفات مدح از پایین تر شروع و به بالاتر ختم می کنند، مثلا می گویند: «فلان عالم نحریر»[2]

سوره ای که علی علیه السلام‌ برای مشرکان می خواند

نهمین‌ سوره‌ای است که مـسلمانان آن را تلاوت می کنند. این سوره نام های گوناگونی دارد از جمله ‌«توبه» است، چه این‌ کـلمه‌ و برخی از مشتقاتش در آیات ایـن سـوره بیشتر استعمال شده است.

گاهی آن را سوره ی «برائت» نیز می نامند زیرا پیغمبر اکرم به وسیله ی آیات این سوره برائت و بیزاری خود را از مشرکان و بت ‌پرستان‌ اعلام کرده است. نام سوم آن «فاضحه» است زیرا مـنافقان بر اثر نزول این سوره رسوا شدند.نام های دیگری هم دارد که هر کدام به مناسبتی بر آن اطلاق می شود.