سوره هل أتی سند فضیلت اهل بیت (علیهم السلام)

ابن عباس مىگوید حسن و حسین (علیهماالسلام ) بیمار شدند پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم)با جمعى از یاران به عیادتشان آمدند، و به على (علیه السلام ) گفتند: اى ابوالحسن! خوب بود نذرى براى شفاى فرزندان خود مى کردى ، على (علیه السلام ) و فاطمه(علیهاالسلام) و فضه که خادمه آنها بود نذر کردند که اگر آنها شفا یابند سه روزروزه بگیرند (طبق بعضى از روایات حسن و حسین (علیهماالسلام ) نیز گفتند ما هم نذرمى کنیم روزه بگیریم.

چیزى نگذشت که هر دو شفا یافتند، در حالى که از نظر موادغذائى دست خالى بودند على (علیه السلام ) سه من جو قرض نمود، و فاطمه (سلام الله علیها) آن را آرد کرد، و نان پخت ، هنگام افطار سائلى بر در خانه آمدو گفت : السلام علیکم اهل بیت محمد (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) سلام بر شما اىخاندان محمد! مستمندى از مستمندان مسلمین هستم ، غذائى به من بدهید خداوند به شمااز غذاهاى بهشتى مرحمت کند، آنها همگى مسکین را بر خود مقدم داشتند، و سهم خود رابه او دادند و آن شب جز آب ننوشیدند.

روز دوم را همچنان روزه گرفتند و موقعافطار وقتى که غذا را آماده کرده بودند (همان نان جوین ) یتیمى بر در خانه آمد آنروز نیز ایثار کردند و غذاى خود را به او دادند (بار دیگر با آب افطار کردند و روزبعد را نیز روزه گرفتند.

در سومین روز اسیرى به هنگامغروب آفتاب بر در خانه آمد باز سهم غذاى خود را به او دادند هنگامى که صبح شد على(علیه السلام ) دست حسن (علیه السلام ) و حسین (علیه السلام ) را گرفته بود و خدمتپیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمدند هنگامى که پیامبر (صلى اللّه علیه وآله و سلّم ) آنها را مشاهده کرد دید از شدت گرسنگى مى لرزند! فرمود! این حالى راکه در شما مى بینم براى من بسیار گران است ، سپس ‍ برخاست و با آنها حرکت کردهنگامى که وارد خانه فاطمه (علیهاالسلام ) شد دید در محراب عبادت ایستاده ، در حالىکه از شدت گرسنگى شکم او به پشت چسبیده ، و چشمهایش به گودى نشسته پیامبر (صلىاللّه علیه و آله و سلّم ) ناراحت شد.
در همین هنگام جبرئیل نازل گشت و گفت اىمحمد! این سوره را بگیر، خداوند با چنین خاندانى به تو تهنیت مى گوید، سپس سوره«هل اتى« را بر او خواند (بعضى گفتهاند که از آیه«ان الابرار«تا آیه کانسعیکم مشکورا که مجموعا هیجده آیه است در این موقع نازل گشت

آنچه را در بالاآوردیم نص حدیثى است که با کمى اختصار در«الغدیر«به عنوان«قدر مشترک« میان روایات زیادى که در این باره نقل شده آمده است ، و در همان کتاب از 34 نفر ازعلماى معروف اهل سنت نام مى برد که این حدیث را در کتابهاى خود آورده اند (با ذکرنام کتاب و صفحه آن(

به این ترتیب روایت فوق از روایاتى است که در میان اهلسنت مشهور بلکه متواتر است.

و اما علماى شیعه همه اتفاقنظر دارند که این هیجده آیه یا مجموع این سوره ، در ماجراى فوق نازل شده است ، وهمگى بدون استثناء در کتب تفسیر یا حدیث ، روایت مربوط به آن را به عنوان یکى ازافتخارات و فضائل مهم على (علیه السلام ) و فاطمه زهرا و فرزندانشان آوردهاند.

حتى چنانکه در آغاز سوره گفتیم این مطلب به قدرى معروف و مشهور است که دراشعار شعرا، و حتى در شعر معروف«امام شافعى« آمده است.

در اینجا بهانه جویانى که هر وقت به فضائل عل (علیه السلام ) مى رسند حساسیت فوق العاده اى نشان مى دهند منتهاى دقت را در اشکالتراشى به عمل آورده و خرده گیریهائى بر این شاءن نزول دارند از جمله:

1) اینسوره«مکى« است در حالى که داستان شاءننزول مربوط به بعد از تولد امام حسن (علیه السلام ) و امام حسین (علیه السلام ) استکه قطعا در مدینه واقع شده، ولى چنانکه در آغاز این سوره مشروحا بیان کردیمدلائل روشنى در دست داریم که نشان مى دهد تمام سوره«هل اتى« و یا لااقل«هیجده آیه« در مدینه نازل شده است.

2)لفظ آیه عام است چگونه مى توان آنرا تخصیص به افراد معینى داد.

ولى ناگفته پیدا است که عام بودن مفهوم آیهمنافاتى با نزول آن در مورد خاصى ندارد، بسیارى از آیات قرآن مفهوم عام و گسترده اىدارد، ولى شاءن نزول که مصداق اتم و اعلاى آن است مورد خاصى مى باشد، و این عجیباست که عمومیت مفهوم آیه اى را کسى دلیل بر نفى شاءن نزول آن بگیرد.

3) بعضى ،شاءن نزولهاى دیگرى نقل کرده اند که با شاءن نزول فوق سازگار نیست ، از جمله اینکه«سیوطى« در«درالمنثور»نقل کرده که مرد سیاه پوستى خدمت پیامبر (صلى اللّهعلیه و آله و سلّم ) آمد و از«تسبیح« و«تهلیل»سؤ ال کرد.

عمر گفت: بس است زیاد از رسولخدا سؤ ال کردى ، پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمود عمر خاموش باش ، ودر این هنگام سوره«هل اتى« بر پیامبر(صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نازل شد!.

در حدیث دیگرى در همان کتاب آمده استکه مردى از حبشه خدمت رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمد و مى خواست ازاو سؤ ال کند، پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمود سؤ ال کن و فرا گیر،عرض کرد اى رسول خدا گروه شما از نظر رنگ و صورت و نبوت به ما برترى دارید، اگر منبه آنچه تو ایمان آورده اى ایمان بیاورم ، و همانند آنچه عمل مى کنى عمل کنم ، منبا تو در بهشت خواهم بود؟ فرمود آرى، سوگند به کسى که جانم به دست او است سفیدىسیاه پوستان در بهشت از هزار سال راه دیده مى شود، سپس پیامبر ثوابهاى مهمى براىگفتن لا اله الا الله و سبحان الله و بحمده بیان فرمود و در این هنگام سوره هل اتىنازل شد!

ولى با توجه به اینکه این روایات تقریبا هیچگونه تناسبى با مضمون آیاتسوره«هل اتى« ندارد، به نظر مى رسد کهبراى پایمال کردن شاءن نزول سابق از سوى عمال بنى امیه یا مانند آنان جعل شدهباشد.

4) بهانه دیگر که ممکن است در اینجا مطرح شود این است که چگونه انسان مىتواند سه روز گرسنه بماند و تنها با آب افطار کند؟!

ولى این ایراد عجیبى استبراى اینکه خود ما افراد متعددى را دیده ایم که براى بعضى از معالجات طبى سه روز کهسهل است امساک معروف«چهل روز«را انجامداده اند، یعنى چهل روز تمام تنها آب نوشیده اند! و مطلقا غذائى نخورده اند! و همینامر باعث درمان بسیارى از بیماریهاى آنها شده ،

حتى یکى از اطباى معروف غیرمسلمان بنام«الکسى سوفورین« کتابى درزمینه آثار درمانى مهم چنین امساکى با ذکر برنامه دقیق آن نوشته است.

حتى اگرتعجب نکنید بعضى از همکاران در تفسیر نمونه ، این امساک را تا 22 روز عملا انجامداده اند.
5) بعضى دیگر براى اینکه به سادگى از کنار این فضیلت بگذرند از طریقدیگرى وارد شده اند، مثلا«آلوسى« مىگوید: اگر بگوئیم این سوره درباره على (علیه السلام ) و فاطمه (علیهاالسلام ) نازلنشده چیزى از قدر آنها نمى کاهد، زیرا داخل بودن آنها در عنوان«ابرار«مطلب آشکارى است که هر کس مى داند،سپس به بیان بعضى از فضائل آنها پرداخته ، مى گوید: انسان چه درباره این دو بزرگوارمى تواند بگوید جز اینکه على (علیه السلام ) مولاى مؤ منان و وصى پیامبر (صلى اللّهعلیه و آله و سلّم ) و فاطمه (علیهاالسلام ) پاره تن رسول خدا (صلى اللّه علیه وآله و سلّم ) و جزء وجود محمدى (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و حسنین(علیهماالسلام ) روح و ریحان ، و آقایان جوانان بهشتند، اما مفهوم این سخن ترکدیگران نیست ، بلکه هر کس غیر این راه را بپوید گمراه است.
ولى ما مى گوییم اگربنا شود فضیلتى را با این شهرت نادیده بگیریم ، بقیه فضائل نیز تدریجا به چنینسرنوشتى دچار مى شود، و روزى فرا خواهد رسید که بعضى اصل فضیلت على و بانوى اسلام وحسنین (علیهم السلام ) را نیز انکار کنند!

قابل توجه اینکه در بعضى از روایات ازخود على (علیه السلام ) نقل شده که در موارد متعدد به نزول این آیات در مورد خود وفرزندانش در مقابل مخالفان استدلال کرده است.