ماه ذی الحجه یکی از ماههای شریفی است که عبادت در آن و ذکر و یاد خدا اثرات عمیقی به همراه دارد . این ماه در نهایت برکت و عظمت است و از رسول خدا مروی است عمل خیر و عبادت خدا در هیج ایامی نزد حق تعالی محبوبتر از این دهه نیست. از همین روست که یکی از بزرگترین ارکان دین یعنی حج خانه خدا، در این ایام جای گرفته است.
روز عرفه همانگونه که از نامش پیداست روز شناخت حقیقی است. روز کسب معرفت و بهرهگیری از دریای بزرگ تعالیم آسمانی است
دهه اول ذی الحجه در شمار بهترین روزهای خدا قرار دارد و دو روز آخر آن از اهمیتی فزاینده برخوردار هستند. حاجیان در این روزها پس از انجام دستورات الهی و کسب درجات مختلفی از کمال به روزهای عرفه و قربان میرسند. روزهایی که چگونگی به پایان رساندن آن در آینده دینیشان تأثیری بسیار عمیق خواهد داشت.
روزه در کنار نماز از اهمیت ویژه ای برخوردار است علاوه بر اینکه روزه داری، نوعی اطاعت و فرمانبرداری از امر الهی است در سلامت جسمی انسان نیز تاثیر گذار است رسول_خدا صلی الله علیه و آله برای هر چیزی زکاتی است زکات بدنها، روزه است ( الکافی، ج۴، ص62)
از طرفی موجب رشد روحی و معنوی وی نیز می شود پیامبر اکرم در این باره می فرماید:
«اللَّهُمَّ ارْزُقنِی فِیهِ رَحْمَةَ الْأیتَامِ وَإطعَامَ الطَّعَامِ وَإفشَاءَ السلامِ وَصحبَةَ الْکِرَامِ بِطُولِکَ یَا مَلْجَأَ الَآمِلینَ؛ خدایا! در این روز مهربانی به یتیمان و خوراندن طعام و آشکار کردن سلام و همنشینی خوبان را با منت خود به من ده! ای پناه آرزومندان!»
از رفتارهای پسندیده، اطعام، به ویژه در ماه مبارک رمضان است. این سنت نیکو همواره سبب نزدیکی دلها شده و این تأثیر در ماه مبارک رمضان مضاعف می شود. چه نیکوست که فرد درِ خانة خود را به روی میهمانان بگشاید و از ایشان پذیرایی کند.
میهمان دوستی و میهمان نوازی از ویژگیهای سخاوتمندان است.
«اَللَّهُمَّ اَعِنِّی فیهِ عَلَی صِیَامِهِ وَقِیَامِهِ وَجَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ هَفَوَاتِهِ وَآثَامِهِ وَارْزُقْنِی فِیهِ ذِکرَکَ بدَوَامِهِ بتَوْفِیقِکَ یَا هَادِیَ الْمُضِلِّینَ؛ بار خدایا! در این روز مرا بر روزه و نماز یاری کن و از لغزشها و گناهان این روز مرا دور گردان و یاد خود را همیشه روزی ام کن، به سازگاری تو ای راهنمای گمراهان!»
توجه به خداوند باعث آرامش انسان در تمامی لحظات می شود و یاد خدا اطمینان و قوت قلب به همراه می آورد: «اَلَا بِذِکْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ».[1]
«اللَّهُمَّ اجْعَلنِی فِیهِ مِنَ المُسْتَغْفِرِینَ وَاجْعَلنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ وَاجعَلنِی فیهِ منْ أوْلِیائِکَ الْمُقَرَّبِینَ بِرَأفَتِکَ یَا أرْحَمَ الرَّاحِمِینَ؛ بار خدایا! مرا در این روز از آمرزش خواهان قرار بده و مرا از بندگان نیکوکار [و فرمان بردارت] بدار و در این روز مرا از دوست داران نزدیک خود بگردان، به مهربانی ات ای دلسوزترین مهربانان!»