توبه راه یأس را بسته و راه امید به رحمت را باز می‌کند

توبه به معنای بازگشت و خدا نیز خود جزء توبه کنندگان است. کسانی که با ارتکاب گناه از رحمت خدا دور می‌شوند، به واسطه توبه، رحمت خدا دوباره به سوی آنها باز می گردد.

 این بازگشت به چند دسته تقسیم می‌شود، یک نوع آن بازگشت عقیدتی است، به این معنا که اگر عقاید فرد گرفتار شرک و کفر و نفاق باشد، توبه آن این است که عقاید صحیح نسبت به خداوند، نبوت، معاد و ... پیدا کند و همین که عقایدش اصلاح شد، یعنی توبه کرده است.

نوع دوم توبه را توبه در نیت : ممکن است برخی در نیت خود دچار ریا بوده و کارهایی که انجام می‌دهند، نه برای خدا که برای اسم و رسم و شهرت خودشان باشد. این افراد باید نیت خود را اصلاح کنند و توبه آنها در اخلاص نیت است و این توبه از آنها پذیرفته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه نوع سوم توبه و بازگشت برای کسی است که اعمالی را از روی نادانی انجام دهد، گفت: همان‌طور که در قرآن آمده:« اِنَّما التَّوْبَه عَلی اللهِ لِلَّذِینَ یعْمَلُونَ السُّوءَ بِجِهالةٍ ثُمَّ یتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ فَاؤُلئِک یتوب الله عَلَیهِمْ وَ کانَ الله عَلِیماً حَکیماً»، کسانی که گناهی را به جهالت انجام می‌دهند، خدا به آنها سخت نمی‌گیرد و همین که این جهل را برطرف کنند و آگاه شوند، توبه آنها پذیرفته می شود. اگر انسان جاهل اظهار ندامت کند، خداوند نیز او را خواهد بخشید.

 انواع بعدی توبه را مرتبط با اعمال نامید و بیان کرد: توبه برای کسی که مثلا نماز نخوانده، کمی متفاوت است. چنین فردی ابتدا باید از این مسئله پشیمان شود و سپس قضای نمازهای نخوانده را ادا کند. توبه روزه نگرفتن، گرفتن قضای روزه‌ها و توبه خمس و زکات نیز پرداخت آنهاست.

وی اضافه کرد: توبه واجبات این است که واجب ترک شده انجام شود، اما توبه انجام محرمات آسان‌تر بوده و این است که آن عمل دیگر تکرار نشود. برای مثال فردی که شراب می‌نوشد، برای توبه باید نوشیدن آن را ترک کند.

حجت‌الاسلام اژه‌ای گفت: توبه اعمالی که حق‌الناس محسوب می‌شود، کمی مشکل‌تر است، مثل دزدی، رشوه، کم‌فروشی، تقلب و کلاه‌برداری. برای توبه این اعمال باید حق‌الناس را جبران کرد. این‌گونه نیست که فرد چنین گناهانی را انجام دهد و سپس با گفتن «الهی العفو» بخشیده شود. این فرد باید حق مردم را برگردانده و آثار سوء گناهش را به وسیله حسنات جبران کند.

وی افزود: اگر فردی به دلایلی مانند هوی و هوس و جهل گناهی را انجام دهد و بر ادامه دادن آن گناه اصرار بورزد، کم‌کم در راه انجام این گناه تمام سعادت دنیا و آخرت خود را از بین می‌برد. حال توبه فرصتی است که خداوند به این بنده خطا کار عطا کرده که نشانه لطف خداست، اینکه انسان با یک گناه نابود نمی‌شود و تا زنده است، فرصت بازگشت دارد. 

این استاد حوزه علمیه ادامه داد: مثلا زمانی که ماشینی در جاده در حال حرکت است، هر زمان که متوجه شود مسیر را اشتباه آمده، باز می‌گردد و لذا اثر توبه، احیای شخصیت و امید برای انسان است و اگر خدا توبه نمی‌پذیرفت، بنده با انجام یک گناه همیشه معذب بود.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که انسان گناه می‌کند، ممکن است در اثر این گناه دچار انکسار روح و یا افسردگی شود. خداوند به چنین افرادی وعده داده که اگر توبه کنید، بخشیده و پاک خواهید شد؛ لذا این افراد می‌توانند امیدوار به لطف و رحمت خدا باشند و نیز خداوند می‌فرماید که من توبه کنندگان را دوست دارم.

حجت‌الاسلام اژه‌ای تصریح کرد: توبه راه یأس را بسته و راه امید به رحمت را باز می‌کند. در تاریخ نیز موارد زیادی بوده که افراد توبه کرده و به انسان‌هایی بزرگ و شایسته تبدیل شده‌اند، مثل توبه نصوح که در قرآن آمده و وی پس از توبه تبدیل به انسانی با مقام والا شد.