صبر و بردباری
صبر و بردباری از بارزترین صفات حضرت امام ابو جعفر محمّد باقر علیه السّلام است. همه تاریخ نویسان بر این نکته اتّفاق نظر دارند که آن حضرت هیچگاه در برابر کسانی که به آن حضرت ستم و تعدّی روا داشته بودند مقابله به مثل و برخورد سوء انجام نمی دادند. بلکه همیشه مقابله آن حضرت با احسان و نیکویی بوده است. آن حضرت همیشه در مقابل کسانی که به آن حضرت ستم روا می داشتند با گذشت و نیکی برخورد می کرده اند.
تاریخ نویسان موارد بسیاری از صبر و بردباری عظیم آن امام همام ذکر کرده اند.
از آن جمله است:
1- مردی از اهل کتاب (مسیحی یا یهودی) به امام باقر علیه السّلام حمله آورده، آن حضرت را مورد توهین قرار داده، با کلامی تلخ به آن حضرت گفت:
«أنت بقر!؛ تو بقر هستی!» (کلمه «بقر» که از نظر لفظی به کلمه «باقر» شبیه است به معنای گاو می باشد).
امام علیه السّلام با ملاطفت و چهره ای خندان با جوانمردی کامل رو به او کرده فرمود:
«نه، من باقر هستم».
مرد کتابی، حیا نکرده و باز به آن حضرت خطاب کرد و گفت:
«تو فرزند زن آشپز هستی!»
امام علیه السّلام با تبسّمی ملیح نه تنها از حرف او ناراحت نشده بلکه به او فرمودند:
«این شغل و حرفه او بوده است».
امّا مرد کتابی باز دست از گمراهی و لجاجت برنداشته و آن حضرت را این گونه مورد خطاب قرار داد که:
«تو فرزند زنی سیاه و زنگی و هرزه بوده ای!»
امام باقر علیه السّلام از سخن او در غضب نشدند. بلکه با ملاطفت تمام به او پاسخ دادند:
اگر تو راست می گویی خدا آن زن را ببخشد، و اگر تو دروغ می گویی خدا تو را ببخشد.
مرد کتابی از اخلاق امام باقر علیه السّلام مبهوت شد. وی با دیدن چنین اخلاقی که شبیه اخلاق پیامبران است شیفته و فریفته امام باقر علیه السّلام گردید و در همان مجلس اسلام خود را آشکار کرده و طریق حق را که طریق اهل بیت باشد در پیش گرفت [1].
2- از دیگر مظاهر باشکوه و شگفت انگیز صبر و بردباری امام باقر علیه السّلام می توان به داستان زیر اشاره کرد:
آورده اند که مردی شامی به مجلس درس امام محمّد باقر علیه السّلام می آمد و به درس آن حضرت گوش فرامی داد. او بسیار شیفته مباحث علمی امام باقر علیه السّلام گردیده بود. امّا روزی با تندی رو به امام باقر علیه السّلام کرده، به آن حضرت گفت:
محمّد!، گمان نکنی که من از روی دوستی و محبّت به تو به مجلس درست حاضر می شوم. چنین نیست. بلکه من نسبت به کسی در روی زمین بیشتر از تو و اهل بیت تو کینه ندارم. و به این مطلب اعتقاد قلبی دارم که اطاعت و پیروی از فرامین خداوند و فرامین امیر المؤمنین که خلیفه مسلمانان است در بغض و ناپسند داشتن شما خاندان است. امّا از آنجا که می بینم مرد فصیحی هستی و الفاظ و کلمات تو از نظر ادبی زیباست به سوی تو می آیم!!.
امام باقر علیه السّلام نگاهی از روی لطف و دلسوزی به او انداختند. از آن پس آن حضرت او را بیش از پیش غرق در احسان و نیکویی کردند تا حدّی که آن مرد متنبّه شده و راه حقّ و حقیقت بر او آشکار گردید. او از حالت کینه و دشمنی به دوستی و ولایت امام باقر علیه السّلام منتقل گردید، تا آنجا که تا هنگام مرگ ملازم محضر امام باقر علیه السّلام بود و در هنگام مرگ وصیت کرد تا امام باقر علیه السّلام بر او نماز بگذارد[2].
پی نوشت ها
[1] مناقب آل أبى طالب 3/ 337، بحار الانوار 46/ 289، الانوار البهیّه/ 142، مستدرک البحار 2/ 383.
[2] بحار الانوار 11/ 66.
