زبان به شکایت نگشودن

هرکس دیگری، هر شخصیت تاریخی در شرایطی قرار بگیرد که حسین بن علی علیه السلام در شب عاشورا قرار گرفت، یعنی در شرایطی که تمام راههای قوّت و غلبه ظاهری بر دشمن بر او بسته باشد و قطعاً بداند که خود و اصحابش به دست دشمن کشته می شوند، در چنین شرایطی زبان به شکایت باز می کند و این را تاریخ گواهی می دهد. جملاتی می گویند نظیر «تف بر این روزگار»، «افسوس که طبیعت با من مساعدت نکرد». می گویند وقتی ناپلئون در مسکو دچار آن حادثه شد، گفت: افسوس که طبیعت چند ساعت با من مخالفت کرد. دیگری دستش را بهم می زند و می گوید:

روی تو ای روزگار سیاه باد که ما را به این شکل درآوردی.

اما حسین بن علی اصحابش را جمع می کند چنانکه گویی روحش از هر شخص موفقی بیشتر موج می زند، و می فرماید: «اثْنی عَلَی اللَّهِ احْسَنَ الثَّناءِ وَ احْمَدُهُ عَلَی السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ، اللَّهُمَّ انّی احْمَدُک عَلی انْ اکرَمْتَنا بِالنُّبُوَّةِ وَ عَلَّمْتَنَا الْقُرْآنَ وَ فَقَّهْتَنا فِی الدّین»[1]. مثل اینکه تمام محیط برایش مساعد است و واقعاً هم مساعد بود؛ آن شرایط برای کسی نامساعد است که هدفش حکومت دنیوی باشد. برای کسی که حتی حکومت و همه چیز را در راه حق و حقیقت می خواهد، و می بیند در راه خودش قدم برداشته، محیط مساعد است. او جز سپاس و شکر چیز دیگری نمی بیند.

از شعارهای روز عاشورای حسین علیه السلام یکی این است:

الْمَوْتُ اوْلی مِنْ رُکوبِ الْعارِوَ الْعارُ اوْلی مِنْ دُخولِ النّارِ [2]

                                                                          

تا آخرین لحظه ها عملش، حرکاتش، سکناتش، سخنانش، تمامْ حق خواهی، حق پرستی و موجی از حماسه است. شب تاسوعا که برای آخرین بار به او عرضه می دارند: یا کشته شدن یا تسلیم! اظهار می دارد: «وَ اللَّهِ لا اعْطیکمْ بِیدی اعْطاءَ الذَّلیلِ وَ لا افِرُّ فِرارَ الْعَبِیدِ» [3] به خدا قسم که من هرگز نه دست ذلت به شما می دهم و نه مثل بردگان فرار می کنم؛ مردانه مقاومت می کنم تا کشته بشوم.

آن ساعتهای آخر، أبا عبد اللَّه باز همان است. باور نکنید که أبا عبد اللَّه این جمله را گفته باشد: «اسْقونی شَرْبَةً مِنَ الْماءِ فَقَدْ نَشَطَتْ کبِدی». من که این جمله را در جایی ندیده ام. حسین اهل اینجور درخواستها نبود، بلکه او در مقابل لشکر دشمن می ایستد و فریاد می کند: «الا وَ انَّ الدَّعِی ابْنَ الدَّعِی قَدْ رَکزَ بَینَ اثْنَتَینِ بَینَ السِّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ هَیهاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ! یأْبَی اللَّهُ ذلِک لَنا وَ رَسولُهُ وَ الْمُؤْمِنونَ وَ حُجورٌ طابَتْ وَ طَهُرَتْ» [4] مردم کوفه! آن ناکس پسر ناکس، آن زنازاده پسر زنازاده، امیر شما، فرمانده کلّ شما، آن کسی که شما به فرمان او آمده اید، به من گفته است که از این دو کار یکی را انتخاب کن:

یا شمشیر یا تن به ذلت دادن. آیا من تن به ذلت بدهم؟ هیهات که ما زیر بار ذلت برویم! ما تن خودمان را در جلوی شمشیرها قرار می دهیم ولی روح خودمان را در جلوی شمشیر ذلت هرگز فرود نمی آوریم. خدای من که در راه رضای او قدم برمی دارم راضی نیست و می گوید نکن، پیغمبر که وابسته به مکتب او هستم می گوید نکن، آن دامنهایی که من در آنها بزرگ شده ام، دامن علی که روی زانوی او نشسته ام به من می گوید تن به ذلت نده.

این یک حماسه است اما نه یک حماسه شخصی یا قومی. در آن منیت نیست،

خودپرستی نیست، خداپرستی است.

در روز عاشورا حسین علیه السلام حدّ آخر مقاومت را هم می کند. دیگر وقتی است که به کلی توانایی از بدنش سلب شده است. یکی از تیراندازان ستمکار، تیر زهرآلودی را به کمان می کند و به سوی أبا عبد اللَّه می اندازد که در سینه أبا عبد اللَّه می نشیند و آقا دیگر بی اختیار روی زمین می افتد. چه می گوید؟ آیا در این لحظه تن به ذلت می دهد؟ آیا خواهش و تمنّا می کند؟ نه، بلکه بعد از گذشت این دوره جنگیدن رویش را به سوی همان قبله ای که از آن هرگز منحرف نشده است می کند و می فرماید: «رِضاً بِقَضائِک وَ تَسْلیماً لِامْرِک وَ لا مَعْبودَ سِواک یا غِیاثَ الْمُسْتَغیثینَ». این است حماسه الهی، این است حماسه انسانی.

و لا حول و لا قوّة الّا باللَّه العلی العظیم و صلّی اللَّه علی محمّد و آله الطاهرین

 پی نو شت ها:

[1] بحار الأنوار، ج 44/ ص 392

[2] بحار الأنوار، ج 45/ ص 50

[3] ارشاد شیخ مفید، ص 235

[4] اللهوف، ص 47