نصیحت های اساتید بزرگ اخلاق

آیةاللَّه بهجت (ره)

 

گفتم که الف، گفت دگر هیچ مگوی

در خانه اگر کس است یک حرف بس است

                                                                          

«بارها گفته ام و بار دگر می گویم: کسی که بداند هر که خدا را یاد کند خدا همنشین او است. احتیاج به هیچ وَعظی ندارد، می داند چه باید بکند و چه باید نکند، می داند که آنچه را که می داند باید انجام دهد و آنچه را که نمی داند باید احتیاط کند».^[1]

سیدبن طاووس به فرزندش محمد

«و ای محمد، ای فرزند، اساس مطلبی که باید در نظر داشته باشی و از کف ندهی، آن است که پیوسته متذکر باشی که در پیشگاه خدای (جل جلاله) قرارداری، و او بر همه احوال تو آگاه است و هر چگونگی که بر تو رود از احسان است که او به تو دارد...».^[2]

توصیه علامه حلی به فرزندش

«... تو را وصیت می کنم به:

- ملازمه تقوای الهی و... مواظب باش بر پیروی از دستورهای الهی، آنچه را خدا می پسندد انجام بده و از آنچه نمی پسندد دوری کن.

- محرمات را ترک کن، عمر خود را در راه کسب کمالات و فضیلت ها و اوج گیری از پستی نقصان، به قله کمال سپری کن.

- لحظه های زندگیت را بر نیکی و یاری برادران ایمانی وقف نما، بدی را با نیکی و نیکی را با اظهار امتنان پاسخ گو.

- از همنشینی با فرومایگان و معاشرت با نادانان سخت بپرهیز که بهره معاشرت با ایشان جز خلق و خویی پست و مذموم نیست؛ بلکه با دانشمندان و اهل فضیلت همنشین شو، که حاصلش آمادگی کامل برای تحصیل کمال و ملکه استنباط و کشف مجهولات است. باید امروزت از دیروزت بهتر باشد.

- مواظبت کن بر صبر، توکل و رضا، کارهایت را هر صبح و شام محاسبه کن.

- از خدای خویش فراوان آمرزش بخواه، از نفرین مظلوم حذر کن، به ویژه نفرین یتیمان و بیوه زنان، زیرا که خداوند در مورد شکستن دل های شکسته و بی پناه گذشت نمی کند.

- متعهد باش به خواندن نماز شب که حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله با تشویق و ترغیب به آن می فرماید:

«من ختم له بقیام اللیل ثم مات فله الجنه»^[3]

؛ «کسی که با شب زنده داری عمرش به پایان رسد بهشت از آن او خواهد بود».

- بر تو باد به نیکی به خویشاوندان، که صله رحم بر عمر می افزاید و بر تو باد به خوش خلقی؛ زیرا، پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: «شما را آن توان نیست که با دارایی هایتان به همه مردم احسان کنید، پس با رفتار نیک خود، آنان را خشنود سازید»^[4].

- بر تو باد به نیکی به اولاد پیامبر خدا، زیرا خدا با تأکید درباره آنان سفارش کرده و دوستی آنان را اجر رسالت قرار داده است.

قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَیهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی^[5]؛ «بگو بر این رسالت اجری از شما نمی خواهم جز مودت خویشاوندانم».

- بر تو باد به بزرگداشت فقیهان و احترام به علما... نیز نگاه به چهره عالم و همنشینی با او را عبادت قرار بده...»^[6]

پی نوشت ها

[1] . به سوى محبوب، ص 25؛ نامه‏هاى عرفانى، ص 96، ج 95.

[2] . برنامه سلوک، ص 204. گفتنى است از کتاب‏هاى سیدبن طاووس «کشف المحجه لثمره المهجه» است با ترجمه‏ها و تلخیص‏هاى متعدد مثل ترجمه اسدالله مبشرى به نام «مشعل» و ترجمه سید محمد باقر شهیدى به نام «برنامه سعادت» و تلخیص فیض کاشانى.

[3] . وسائل ‏الشیعه، کتاب الصلاه، ب 38، از ابواب بقیه الصلواه، حدیث 24.

[4] . همان، کتاب الحج، باب 107، ابواب العشره، ح 7.

[5] . شورى(42)، آیه 23.

[6] . برنامه سلوک، ص 274، ج 277، با تلخیص و ویرایش؛ ایضاح الفوائد، ج 4، ص 752 ج 756.