وضع انسان ها در محشر

وَ جاءَتْ کلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ (21سوره ق)

21- و هر انسانی وارد محشر می گردد در حالی که همراه او سوق دهنده و گواهی است.

 

در این آیه وضع انسانها را به هنگام ورود در محشر چنین بیان می کند:

" در آن روز هر انسانی (اعم از نیکوکار و بدکار) وارد عرصه محشر می شود، در حالی که همراه او سوق دهنده و گواهی است" (وَ جاءَتْ کلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ).

" سائق" او را به سوی دادگاه عدل الهی می راند، و" شهید" بر اعمال او گواهی می دهد.

درست همچون دادگاههای این جهان که ماموری همراه شخص متهم است و شاهدی بر اعمال او، شهادت می دهد.

بعضی احتمال داده اند که" سائق"، آن کسی است که نیکوکاران را به سوی بهشت" سوق" می دهد و بدکاران را به سوی دوزخ، ولی با توجه به کلمه" شهید" (شاهد و گواه) معنی اول یعنی سوق به دادگاه عدل الهی مناسبتر است.

در اینکه این سوق دهنده و شاهد از فرشتگان است یا غیر آنها؟ تفسیرهای گوناگونی کرده اند.

بعضی گفته اند" سائق" فرشته نویسنده حسنات است، و شهید فرشته نویسنده سیئات، و به این ترتیب آنها فرشتگانی هستند که در آیات گذشته اشاره شده.

از روایتی چنین استفاده می شود که" سائق"، فرشته، مرگ است و" شهید" پیامبر اسلام ص اما این روایت با توجه به لحن آیات، ضعیف به نظر می رسد.

بعضی نیز گفته اند:" سائق" فرشته ای است که هر انسانی را سوق می دهد، و شهید عمل انسان است.

و نیز گفته شده" سائق" فرشته است، و" شهید" اعضای تن انسان، و یا نامه اعمال او که به گردنش آویخته می شود.

این احتمال نیز داده شده که" سائق" و" شهید" یک فرشته بیش نیست، و عطف این دو بر یکدیگر به خاطر مغایرت این دو وصف است، یعنی فرشته ای همراه او است که هم او را به دادگاه الهی سوق می دهد، و هم گواه بر اعمال او است.

ولی غالب این تفسیرها خلاف ظاهر آیه است و ظاهر آیه چنان که غالب مفسران نیز فهمیده اند این است که دو فرشته با هر انسانی می آید یکی او را سوق می دهد و دیگری گواه اعمال او است.

ناگفته پیداست که گواهی بعضی از فرشتگان منافاتی با وجود گواهان دیگر در صحنه قیامت ندارد، گواهانی همچون انبیاء، اعضای بدن، نامه اعمال و زمان و مکانی که گناه در آنجا انجام گرفته است.

به هر حال، فرشته اول در حقیقت مانع از" فرار" است، و فرشته دوم مانع از" انکار" و به این ترتیب هر انسانی در آن روز گرفتار اعمال خویش است و راه گریزی از جزاء و کیفر آنها وجود ندارد.