مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت خادم الرضا ( علیه السّلام )کوثر

مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت
بایگانی
پنجشنبه, ۱۵ شهریور ۱۳۹۷، ۱۰:۱۵ ق.ظ

بایسته های همسرداری

                   

بایسته های همسرداری

اموری که رعایت آنها بر مردان لازم است، عبارتنداز:

1- آموزش دین

رسول اکرم صلی الله علیه و آله در روایتی، خطاب به «حَوْلا» که از زنان پاکدامن آن عصر بوده می فرمایند:

... یا حَوْلاءُ: لِلْمَرْئَةِ عَلی زَوْجِها انْ یشْبَعَ بَطْنَها وَ یکسُوَ ظَهْرَها وَ یعَلِّمَها الصَّلاةَ وَ الصَّومَ و الزَّکاةَ انْ کانَ فی مالِها حَقٌ وَلا تُخالِفَهُ فی ذلِک.[1]

ای حولاء: حق زن بر مرد این است که شکمش را سیر کند، بدنش را بپوشاند، و به وی نماز و روزه یاد دهد و اگر در اموال وی حقی نهفته است زکات به وی بیاموزد، و زن در این گونه امور با وی مخالفت نورزد.

تعلیمات عقیدتی و فرائض علمی و آنچه که رعایت آن شرعاً واجب است و زن از پیش آنها را فرا نگرفته و یا وقت عمل به آنها نرسیده است، می بایست در منزل شوهر و به وسیله او فرا گیرد، نمونه هائی که در روایت بالا دیدیم، اهمّیت این فریضه را روشن می سازد.

2- مجبور ننمودن به غیر وظایف

زن در قبال شوهر وظایفی برعهده دارد؛ بقیه اموری که زن انجام می دهد چون پخت و پز، شستن ظروف، تطهیر و نظافت، رختشوئی، شیردادن به طفل، پرورش کودک و تربیت اولاد، احسان زن به همسر خود و خانه خود تلقی می شود و هیچکدام بر زن واجب نیست، به طوری که می تواند برای یکایک اینها مزد طلب نماید و در صورت قبول، پرداخت اجرت بر شوهر واجب است. علی هذا، مرد به هیچ وجه نمی تواند زن را مجبور به انجام امور فوق نماید. البته چون محیط خانه محیطی خشک نیست، طبعاً پذیرای قوانین خشک هم نمی باشد. زن و مرد برای ایجاد محیطی امن به انجام چیزی فراتر از وظایف و واجبات نیاز دارند. مرد در مقابل احسان زن، چیزهایی که بر وی فرض نیست و تنها احسان اوست بجا می آورد. نمونه هایی از این موارد عبارتند از محبت زیاد به همسر، تلاش بیشتر در کسب معیشت برای ایجاد رفاهی افزونتر، همکاری و هماهنگی در امور زندگی با همسر، مشورت با وی در امور زندگی، احترام اخلاقی به او نزد افراد فامیل و احیاناً خدمت در منزل و از همه مهمتر ناراحت نکردن زن در بیان چیزی که شنیدن آن، دل وی را جریحه دار می کند و.. .

به هر حال این دو مکمل یکدیگرند. آنان می بایست با عطوفت و مهربانی، محیط خانواده را، پر از صلح و صفا نمایند و نباید هرکدام بر دیگری خارج از توان وی چیزی را تحمیل کند. به این دو روایت در این زمینه توجه فرمایید:

حضرت امیر علیه السلام در نامه ای به امام حسن مجتبی علیه السلام فرمودند:

وَ لا تُمَلِّک الْمَرْئَةَ مِنْ امْرِها ما جاوَزَ نَفْسَها فَانَّ الْمَرْئَةَ رَیحانَةٌ وَ لَیسَتْ بِقَهْرَمانَةٍ.[2]

به زن چیزی را بیش از توانش تحمیل نکن، زیرا او چون شاخه گلی است خوشبو، نه قهرمانی خشن در میدان کار.

امام صادق علیه السلام نیز فرموده اند:

اتَّقُواللَّهَ فی الضَّعیفَینِ، یعْنی بِذالِک الْیتیمَ وَ النِّساءَ.[3]

از خدا بترسید در مورد دو ضعیف، راوی( سماعة بن مهران) می گوید مراد امام علیه السلام از دو ضعیف، یتیم و زن است.

 

گفت پیامبر که رعایت کنید

تنگ بلورند زنان نشکنید

 

گفت امام من و تو زن گل است

امر مده آنچه بر او مشکل است

                                                                          

3- پرهیز از تهمت و افتراء

افتراء و تهمت ناموسی اصطلاحاً «قذف» نامیده می شود. کسی که به زن مؤمنه ای تهمتی بزند و قادر به اثبات آن نباشد، طی مراحلی حاکم شرع می بایست 80 ضربه تازیانه به وی بزند. این حکم بخاطر صیانت اجتماع مسلمین از یاوه های احتمالی است که باعث ترور شخصیت انسانی می شود. و البته اگر مردی به همسر خود افتراء بندد، وی نیز یا باید چهار شاهد بر صدق گفته خود اقامه کند و یا چهار بار سوگند یاد نماید تا بتواند حد را از خود دفع کند و در غیر این صورت می بایست 80 ضربه تازیانه را متحمل شود[4] بدیهی است اگر این مجازات عملی نگردد، عذاب روحی و روانی و عقوبت سخت قیامت، تهمت زنند را دربر خواهد گرفت.

قال الصادق علیه السلام: لا تَقْذِفُوا نِسائَکمْ فَانَّ فی قَذْفِهِنَّ نِدامَةً طَویلَةً وَ عُقُوبَةً شَدیدَةً.[5]

به زنانتان تهمت نزنید که در قذب آنها ندامتی طولانی و عقوبتی شدید نهفته شده است.

4- منع از تنبیه

مرد حق ندارد به هیچ وجه به تنبیه بدنی زن بپردازد و اگر آزار جسمانی وی به حد سرخ شدن یا کبود گشتن و یا سیاه شدن صورت و بدن زن برسد، پرداخت دیه بر وی واجب می گردد. اگر محل ضرب، صورت باشد در صورت سرخ شدنش 5/ 1 مثقال و در صورت کبود شدنش 3 مثقال و در صورت سیاه شدن 6 مثقال طلا دیه دارد و اگر سایر بدن سرخ شود 34 مثقال شرعی، و اگر کبود شود 5/ 1 مثقال و در صورت سیاه شدنش 3 مثقال شرعی[6] طلا به عنوان دیه واجب می گردد.

در داستان زندگی حضرت ایوب علی نبینا و آله و علیه السلام آمده است که همسر حضرت، فریب شیطان خورد و شوهر را نصیحت می کرد که از گوشتی که با نام خدا ذبح نشده بخورد تا شفا یابد. پیامبرخدا صلی الله علیه و آله متوجه اغوای وی شد، سوگند یاد کرد که اگر از حال بیماری بهبودی یابد، یکصد ضربه یا کمتر به او بزند. وقتی حضرت سلامتی خود را باز یافت، بر سر دو راهی مانده بود، از یک سو آن همه وفاداری در طول هفت سال و طبق نقل برخی روایات هیجده سال بیماری، از همسرش، قابل چشم پوشی نبود و از سوی دیگر سوگندی یاد کرده و لاجرم به انجام آن بود. خداوند متعال مشکل وی را حل نمود و دستور دادند دسته ای از ساقه گندم و امثال آن را برگیرد و سوگندش را چنین اداء کند.

وَ خُذْ بِیدِک ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ...[7]

و به ایوب گفتیم بسته ای از ساقه ها را برگیر و با آن همسرت را بزن و سوگند خود را مشکن.

قرآن کریم در مورد زنان ناشزه می فرماید:

... وَ اللَّاتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیهِنَّ سَبِیلًا إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیا کبِیراً.[8]

آن دسته از زنان که از طغیانشان بیم دارید پند و اندرز دهید، اگر مؤثر نبود از بستر آنها دوری کنید، اگر باز هم اثر نکرد آنها را بزنید و اگر از شما پیروی کردند تعدی ننمایند که خداوند بلندمرتبه و بزرگ است.

دستور تنبیه زنان در این آیه شریفه خاص زنهایی است که، اوّلًا: ناشزه اند، ثانیاً: پند و اندرز آنها را اصلاح نمی کند، ثالثاً: دوری گزیدن از آنها بیماری عناد و سرپیچی آنان را برطرف نکرده است و راه تنها منحصر به زدن می شود.

شیوه زدن نیز باید به صورتی ملایم و لطیف باشد که بدن وی را سرخ یا کبود و سیاه نکند. چنانچه متخصصین علوم روان درمانی و روانکاوی گفته اند، برخی زنان حالتی به نام «مازوشیسم» یا «آزارطلبی» دارند و راه درمان آنها منحصر به تنبیه بدنی مختصر است.

نهایت اینکه تنبیه بدنی زنان، جزء در صورت نشوز و در پی پایان مراحل دیگری چون پند و اندرز و کناره گیری و تنها با کیفیتی که بیان شد جایز نیست و حرام می باشد.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: فَای رَجُلٍ لَطَمَ امْرَئتَهُ لَطَمَةً امَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خازِنُ النّیرانِ فَیلْطَمُهُ عَلی حَرِّ وَجْهِهِ سَبْعینَ لَطْمَةً فی نارِ جَهَنَّم.[9]

هر مردی به زن خود یک سیلی بنوازد خداوند عزّ و جلّ به خازن آتش، امر می کند تا هفتاد سیلی با آن گرما و حرارت در جهنم به صورتش بزند.

5- حفظ عفت زن

یکی دیگر از وظایف لازم مرد حفظ عفت همسر خود است. بر مرد لازم است که غیرت و مردانگی داشته باشد و اجازه ندهد ناموس وی در اختیار دیگران قرار گیرد. حضرت امام صادق علیه السلام می فرماید: حضرت امیر علیه السلام به مردم کوفه فرمود:

یا اهْلَ الْعِراق نُبِئْتُ انَّ نِسائَکمْ یدافِعْنَ الرِّجالَ فی الطَّریقِ، اما تَسْتَحُیونَ.[10]

ای مردم عراق خبر یافتم که زنان شما در کوچه ها با مردها برخورد می کنند( شانه به شانه مردها می زنند) آیا حیا نمی کنید.

امام صادق علیه السلام نیز می فرمایند:

اذا لَمْ یغِرِ الرَّجُلُ فَهُوَ مَنْکوسُ الْقَلْبِ.[11]

مردی که غیرت نداشته باشد قلبش واژگون است.

البته مقدار غیرت نباید از حد بگذرد، که اگر چنین شود نه تنها موجب حفظ زن نمی گردد، بلکه حالت عناد و لجاجت به زن می دهد و وی را وادار به اعمال قبیحه می نماید. حضرت امیر علیه السلام در نامه ای به امام حسن علیه السلام پیرامون شیوه برخورد با زنان می فرماید:

وَ ایاک و التَّغایرَ فی غَیرِ مَوْضِعِ غَیرَةٍ، فَانَّ ذلِک یدْعُو الصَّحیحَةَ الَی السُّقْمِ وَ الْبَریئَةَ الَی الرَّیبِ.[12]

از غیرت بیجا بپرهیز( از غیرت در جایی که نباید غیرت کنی بپرهیز که نشانه سوء ظن تو است) که غیرت بیجا باعث می شود زنان پاکدامن ناپاک گردند و بیگناهان آلوده شوند.

6- پرهیز از لطمه زدن به نوامیس دیگران

این هم وظیفه ای دیگر از وظایف مرد در مقابل همسر خویش است. مردی که نوامیس دیگران را هتک کند، با زنان نامحرم مزاح و شوخی نماید، قهقهه بزند، و احیاناً مرتکب معاصی دیگر شود، همسرش را آزرده است و علاوه اینکه همسر خودش نیز قطعاً مورد تعرض دیگران قرار می گیرد.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: عَفُّوا عَنْ نِساءِ النّاسِ تَعِفُّ نِسائُکمْ.[13]

متعرض عفت زنان مردم نشوید تا عفت زنان شما مورد تعرض قرار نگیرد.

7- حرمت آزار زن برای بخشش مهر

چه زشت است این داستان که، مردی با چندین واسطه به خانه کسی برای خواستگاری دخترشان وارد شود و یگانه انتظارش در آن لحظات، رضایت اولیای آن دختر باشد و با دخترک پس پرده با هزاران امید و آرزوی خوشبختی، عقد بندد و به خانه خود آورد ولی پس از مدتی بنای ناسازگاری گذارد و برای گریز از مهریه سنگین، زن خویش را آزار دهد تا مهر را ببخشد. چنین عملی از انسانیت بدور است، این مرد اگر خود را مسلمان می داند باید بداند خداوند و رسولش از او بیزارند.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: الا وَ انَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَسُولَهُ بَریئانِ مِمَّنْ اضَرَّ بِامْرَئَةٍ حَتّی تَخْتَلِعَ مِنْهُ.[14]

آگاه باشید که خداوند عز و جل و رسولش از کسی که به زنش آزار می رساند تا وی مهرش را بذل کند، بری هستند.

8- پرهیز از پرخاشگری

یکی از آفت های زندگی زناشویی، تندخویی و پرخاشگری زوجین نسبت به هم و مخصوصاً مردان نسبت به زنان است. برخی عادت کرده اند مشکلات بیرون از منزل را به خانه برند و با گرفتن بهانه های واهی و ایرادگیری هایی بی پایه، و ناراحت کردن اهل منزل، خود را تسکین داده و آرام شوند، البته این عده با از بین بردن روحیه صفا و صمیمیت، محیط منزل را حتی برای خود نامناسب و بلکه زندان خویش می نمایند. در روایات عذاب قبر این دسته از انسانها و برزخ تلخ آنان، مطرح شده است.

پیامبر مکرم اسلام با جلال و عظمتی خاص، سعد معاذ را به خاک سپرد و درباره اش فرمود:

اهْتَزَّ الْعَرْشُ الرَّحْمنِ لِمَوْتِ سَعْدِ بْنِ مَعاذ.[15]

عرش الهی از مرگ سعد به لرزه در آمده است.

اما پس از آنکه حضرت از تدفین پیکر سعد، فارغ شدند، خبر از عذاب قبر وی داد و فرمود:

قَدْ اصابَتْهُ ضَمَّةً،

فشار قبر، وی را در بر گرفت،

اصحاب که شاید فشار قبر برای سعد معاذ را با آن همه اجلال پیامبر در تشیع و تدفین وی بعید می دانستند پرسیدند چرا؟ حضرت فرمودند:

انَّهُ کانَ فی خُلْقِهِ مَعَ اهْلِهِ سُوءٌ.[16]

در معاشرتش با اهل خانواده خود بدخلق بود.

زن و بچه ای که ساعاتی را منتظر ورود آقای خود بوده اند، و اوّلین نگاه خود را به صورت او دوخته اند، تا با غم چهره او غمناک و در فرح و شادی او خندان گردند، هرگز مستحق تندی و پرخاش بیجا نیستند.

بر غصّه و اندوه آنان، خداوند خشم می گیرد و البته خدای متعال برای هیچ چیزی این اندازه خشمگین نمی شود.

قال ابوالحسن علیه السلام: انَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیسَ یغْضِبُ لِشَی ءٍ کغَضَبِهِ لِلنِّساءِ وَ الصِّبْیانِ.[17]

همانا خداوند عزّ و جلّ برای چیزی به قدر زنان و کودکان غضب نمی کند.

9- رفتار به عدالت

رفتار مرد با زن بایستی مطابق موازین شرعی و در چهارچوب عدالت باشد به طوری که هرگونه تعدی از حد خود و دست یازی به حقوق زن، ظلم نامیده می شود.

این مهم در مردانی که بیش از یک زن دارند، شکلی پر دامنه می یابد. به طوری که کوچکترین تفاوت بینی ظاهری بین همسران، ستم و ظلم به حقوق غیر محسوب می شود، به طوری که قرآن کریم برای کسانی که بنای رفتار غیر عادلانه با همسران دارند، جزء یک همسر را تجویز نمی فرماید.

... فَانْ خِفْتُمْ الّا تَعْدِلُوا فَواحِدَةً...[18]

اگر ترس از آن دارید که به عدالت رفتار نکنید تنها یک زن اختیار کنید.

البته مراد، عدالت ظاهری است و الّا اجرای عدالت واقعی امری ناممکن به نظر می رسد.

چرا که عواطف و عوامل ایجاد آن گسترده ای عظیم دارند و شدت و ضعف آنها به واسطه اختلاف عوامل مرتبط با حبّ و عشق نمی تواند مثل هم باشد، قرآن کریم نیز این مهم را انگشت گذاشته و گو اینکه می فرماید، می دانیم میل باطنی شما به یکی از زنهایتان ممکن است به خاطر زیبایی، یا محبت، یا ادب و.. . بیشتر باشد، ولی شما هیچگاه نباید این شدت و ضعف میل را در ظاهر هم بارز کنید و یا یکی را از چشم خود بیندازید.

وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَینَ النِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلا تَمِیلُوا کلَّ الْمَیلِ فَتَذَرُوها کالْمُعَلَّقَةِ...[19]

شما هرگز نمی توانید میان زنانتان به عدالت رفتار کنید هر چند جدیت نمایید، پس حداقل همه علاقه خود را در یک جانب قرار ندهید تا دیگری را بلاتکلیف کنید و به وی اعتنا ننمایید.

پی نوشت ها

[1] مستدرک الوسائل، ج 14، ص 243.

[2] نهج‏البلاغه، نامه 31.

[3] وسائل الشیعة، ج 14، ص 121 و 124.

[4] به آیات 6 تا 10 سوره نور مراجعه شود.

[5] بحارالأنوار، ج 103، ص 249.

[6] هر مثقال شرعى معادل 18 نخود یعنى 34 مثقال بازارى است.

[7] سوره ص، آیه 44.

[8] سوره نساء، آیه 34.

[9] مستدرک‏الوسائل، ج 14، ص 250.

[10] وسائل الشیعة، ج 14، ص 174.

[11] همان، ص 108.

[12] نهج‏البلاغه، نامه 31.

[13] بحارالأنوار، ج 71، ص 270.

[14] وسائل الشیعة، ج 15، ص 490.

[15] اسدالغابه، ج 2، ص 298.

[16] بحارالأنوار، ج 6، ص 220؛ این روایت منقول از امام صادق علیه السلام است.

[17] فروغ کافى، ج 6، ص 50.

[18] سوره نساء، آیه 3.

[19] سوره نساء، آیه 129.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۷/۰۶/۱۵
khademoreza kusar

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی