حرمت ترک حج

چشم: عامل ترک حج کیست؟

پا: ترک حج عوامل زیادی دارد که یکی از آنها منم.

چشم: بلکه بفرمائید: عامل عمده آنها منم زیرا حج بوسیله شما انجام می گیرد.

پا: یعنی شما می فرمائید کسی که پا ندارد نمی تواند حج کند؟

چشم: جنابعالی یک نفر بی پا را حساب می کنی و می بینی که دیگران او را به حج برده و کمکش می کنند ولی اگر در اصل وجود پا تامل کنی، خواهی دید که اگر پا نباشد، احدی موفق به زیارت نمی شود و کسی قدرت ندارد از جا حرکت کند.

پا: اگر چنین حساب می کنی می پذیرم، حال بفرمائید مگر ترک حج چیست، مگر کسی که به زیارت خانه خدا نرود چه زیانی دارد، مگر با انجام این عمل چه مفاسدی مترتب می گردد؟

چشم: حج از ارکان دین بوده، و بر کسی که مستطیع گردد (به این معنی که قدرت مالی باندازه رفت و برگشت داشته باشد و صحت بدن، و باز بودن راه نیز تحقق پیدا کند) در تمام عمر یکبار واجب می شود و ترک آن از گناهان بزرگ و وجوب آن فوری است، یعنی کسی که دارای شرایط حج گردید نمی تواند حتی یک سال هم تاخیر بیندازد، و اگر تاخیر انداخت گناه کرده و بر او لازم است که سال آینده حج کنید.

پا: این که بد شد، چون بسیاری از مردم هستند که مستطیعند، ولی حج خود را تاخیر می اندازند و نمی فهمند بمجرد این که مستطیع شدند باید به مکه بروند، با خود فکر می کنند یک سالی خواهند رفت، و متوجه گناه تاخیر آن نیستند.

چشم: آری بسیار دیه می شود که از چنین مساله ای بی خبرند.

پا: آیا وجوب حج و حرمت ترک آن مدرک قرآنی هم دارد؟

چشم: آری! حج از ضروریات دین بوده که منکرش کافر خواهد بود و در قرآن بر وجوب آن آیاتی دلالت دارد، که از باب نمونه به یک آیه از آن می پردازیم.

خداوند می فرماید: و برای خداست بر مردم قصد خانه کعبه هر که توانائی رفتن به سوی آن را دارد و هر که کفران ورزد و ترک حج کند، پس براستی که خداوند بی نیاز از تمام جهانیان است.

روایت شده که از علی (ع ) از معنای این آیه پرسیدند؟

فرمودن آیه در حق کسی است که قدرت بر حج دارد و ترک حج می نماید.

در تفسیر علی بن ابراهیم همی از معاویة بن عمار نقل کرده، که از امام صادق (ع ) پرسیدم: کسی که دارای مال است و هرگز حج نکرده چگونه است؟ فرمود: او از کسانی است که خداوند فرموده: و ما او را در روز قیامت کور محشور خواهیم کرد.

معاویه گوید: سبحان الله کور است؟ حضرت فرمود: او را از راه بهشت نابینا خواهد کرد. و نظیر همین روایت از ابو بصیر نقل شده که از امام صادق (ع ) از آیه شریفه: هر که در دنیا کور باشد، در آخرت نیز کور و گمراه است، پرسیدم فرمود: آن کسی است که در رفتن به حج، امسال و سال دیگر می کند، تا آن که مرگ او را دریابد

در وصیت پیامبر بزرگوار اسلام به علی (ع ) دارد که فرمود: یا علی! از این امت ده دسته به خدای بزرگ کافر شوند: دهمی آنها کسی است که وسعت مالی داشته و مرده و حج ننموده است.

ابو بصیر گوید: از امام صادق (ع ) شنیدم که فرمود: بیدار باشید! اگر مدرم حج این خانه را ترک کنند، عذاب بر آنها فرود آید، و مهلت داده نشوند.

و از آن حضرت نیز نقل گردیده: کسی که بمیرد و حجة الاسلام را انجام ندهد و حاجتی که بر او مشقت داشته باشد (یعنی زاد و توشه برای او فراهم نگردد) یا مرضی که حج با آن امکان نداشته باشد یا اجازه ندادن سلطان، او را مانع نشود، باید یا یهودی بمیرد و یا نصرانی

پا: ممکن است شرائط و مسائل و فوائد آن را بیان کنید؟

چشم: مسائل مربوط به حج در رساله های عملیه و مناسک ذکر شده ذکر مسائل آن نیاز بوقت بسیاری دارد.

و اما فوائد آن بسیار است که از جمله آنها این است: 1- شخص حج کننده بر میزبان واقعی خود، پروردگار با عظمت وارد می شود، و در حقیقت مهمان خداست، و لذا باید خود را آماده تشرف کرده، آلودگی های روحی و جسمی را از خود دور ساخته، محبت غیر خدا را از دل بیرون کرده، همه را پشت سر اندازد.

2- حج باعث آشنائی مسلمین دنیا با یکدیگر می شود. 3- بدست آمدن سودهائی که مسلمین از یکدیگر توسط تجارتها و مسافرتها کسب می کنند. 4- ملتها به آثار رسول خدا (ص ) پی می برند و با یاد آوری اعمال و مراسم حج؛ یاد رسول خدا و ذکر خدا برای همیشه باقی می ماند. 5- آمرزش گناهان. 6- به دست آوردن نعمتهای بیشتر از خدا.

7- کشیدن ریاضتهای گوناگون از قبیل زحمت بدن و رنج سفر و دوری از اله و اولاد، و دروی از لذات جنسی و چشیدن گرما و سرما و صرف اموال که نتیجه همه اینها خود سازی و تکامل روحی انسان است.

8- بر آوردن حاجات مومنین. 9- یاد گرفتن احکام اسلام 10- رساندن اخبار ائمه (علیهم السلام ) به اکثر نواحی و شهرها. 11- وسعت روزی، 12- صحت بدن 13- اصلاح ایمان 14- برکت در روزی 15- وصول منافع به مردم 16- رسیدن به بهشت 17- محفوظ ماندن اهل و مال 18- بی نیازی از خلق 19- حج، جهاد افرادی است که توانائی جهاد را ندارند. 20- حج انسان را به یاد مردن و قیامت می اندازد 21- حج عامل آبادی و عمران ممالک است.

و بطور خلاصه باید دانست که بالاترین فائده آن قیام مسلمین در آن بوده - چنان که حضرت صادق (ع ) فرموده: خداوند این خانه را قیام برای مردم قرار داده است - که تمام مسلمین در آن جا از تمام ممالک اجتماع کرده، از حال یکدیگر مطلع گشته، و مشکلات را بر طرف ساخته، طاغوتها را ذلیل و خوار کرده، به قرآن و دین مقدس اسلام عظمت داده و صدای اسلام را بتمام نقاط دنیا برسانند و در آن جا سرنوشت مسلمین مشخص شده، به داد مستضعفین جهان برسند، احکام خدا از آن جا پخش شده، پشت ابر قدرتها را با گرد هم آئی خود و کنفرانسهای مذهبی خود بلرزانند و با اجتماع خود نقشه های شوم دشمنان را نقش بر آب ساخته، قدرتهای آنها را از بین برده، مانع تقویت آنان شوند و نگذارند حتی برای یکبار قدرت حرکت داشته آنها را فلج ساخته، دیوانه و سرگردان نمایند و قدرت تفکر را از آنها بگیرند.

پا: راستی حج خیلی مهم است و نقش بزرگی را در امر دین دارا می باشد!

چشم: آری چنین است، و لذا در خصوص پر بودن خانه خدا از مسلمین و تعطیل نشدن آن، سفارشات فراوانی از ائمه دین (علیهم السلام ) شده، که از جمله آنها است وصیت مولی الموحدین امیرالمومنین (ع ) که فرمود: حج خانه پروردگارتان را ترک ننمائید که (اگر حج را ترک کنید) هلاک می شوید.

و نیز در آخرین لحظات عمر به فرزندانش سفارش کرد: شما را به پرهیز از مخالفت پروردگار سفارش می کنم تا به آنجا که فرمود: - خدا را خدا را در مراعات خانه پروردگارتان در نظر بگیرید، تا مادامی که زنده هستید آن را خالی نگذارید زیرا اگر متروک بماند، مهلت داده نشوید.

و به همین جهت است که بزرگان دین فتوی داده اند که اگر زمانی خانه خدا از جمعیت خالی باشد، وظیفه رهبر اسلام است که مردم را به رفتن حج مجبور سازد و اگر پولی نبود از بیت المال مسلمین مخارج آنها را بدهد، و بر این معنی روایاتی است که به عنوان نمونه به یکی از آنها می پردازم.

معاویة بن عمار از امام صادق (ع ) نقل می نماید که فرمود: اگر مردم حج را ترک کردند، بر والی (زمامدار) لازم است آنان را بر حج و بر ماندن در نزد خانه مجبور سازد، و اگر زیارت پیامبر اکرم (ص ) را ترک نمودند، بر والی لازم است که آنها را بر زیارت و ماندن در نزد او مجبور سازد، پس اگر مالهائی برای آنها نبود بر آنها از بیت المال مسلمین انفاق نماید.

پا: آیا کسی که این فریضه بزرگ را انجام نداده و مرده است راستی یهودی یا نصرانی است؟

چشم: شکی نیست در این که اگر از جهت انکار بوده - و علنا می گفته: رفتن به حج عمل درستی نیست، چرا انسان برود پول خود را به عرب ها بدهد، من آن را در محل خود، صرف فقرا کنم بهتر است - مسلم در زمان حیات کافر بوده، زیرا منکر ضروری دین شده؛ ولی اگر ترک حج از جهت تنبلی و سستی بوده، البته ممکن است یهودی یا نصرانی مرده باشد، ولی علاجش اینست که وارثهایش برای او حج نیابتی بخرند او او را از این دین نجات دهند، امید است خداوند بخشنده و مهربان از او در گذرد.

پا: آیا انفاق به فقراء جای آن را نمی گیرد؟

چشم: نه عزیزم! از حضرت صادق (ع ) روایت شده: اگر برای یکی از شما مانند کوه ابوقبیس طلا باشد و آن را در راه خدا انفاق نماید، جای حج را نخواهد گرفت. و همانا یک درهمی که حاجی انفاق می کند، معادل است با دو هزار هزار درهم در راه خدا.

پس برادر!شما باید قدر خود را بدانی، چون می توانی بانجام این فریضه بالاترین خدمت را به انسانها بکنی و آنها را به بهترین پاداش برسانی! و بر شما لازم است که در وظیفه خود کوتاهی نکرده، مبادا با ترک حج انسان را بدبخت نموده او را نابود ساخته و سرانجام کافرش نمائید!

باید بکوشی هر فریضه ای که مربوط به توست. با قدرت تمام بطور کامل، آنطور که مورد رضای خداست انجام دهی، باید در کمال و اتمام آن سعی وافر نمائی، باید بدانی که حج از اهم تکالیف الهی بوده و از اعظم ارکان دین و سخت ترین عبادات بدنیه است، و بقول علمای اخلاق عمده ترین چیزی است که آدمی را به حضرت ربوبی نزدیک می سازد به سفری می روی که تنها قصدت در آن، قرب به خدا، و تنها هدفت وصول به حق، و تنها آرزویت، گرفتن رنگ خدائی، و قبولی اعمال همه عمر باشد.

زبان: اعمال خودشان از من بمراتب بالاتر است پیوسته به بدگوئیهای من می پردازند.

چشم: چه کسی فعلا از شما بد گوئی کرده.

زبان من که نمی گویم الان بد گوئی کرده اید.

پا: زبان کارش اینست او نمی تواند آرام بگیرد.

زبان: من که نمی توانم تصور کنم. خوب! مثل این که دیگر نمی خواهید از من بد گوئی کنید؟

چشم: جناب دست! به هر حال ما سراغ هر صفت بدی که برویم می بینیم که به نحوی با جنابعالی مرتبط است!