امام(ع) اولین خلیفه ای است که در بازار نگهبان گماشت، او خود در بازار می گشت و مردم را به تقوای خدای متعال سفارش می کرد و آن ها را از گناه باز می داشت و به درستی در معاملاتشان دستور می داد، به آن ها می گفت:

"نیکی کنید و کالایتان را به مسلمانان ارزان بفروشید که این بزرگ ترین برکت است".

1. با تجار:

امام(ع) در حالی که شلاقی در دستش بود در بازار می گشت و به تجار می گفت:

"یامعشر التُّجار! خُذوا الحقَّ وأعطوا الحقَّ تَسلَموا"[1]:

ای گروه تجار، حق بگیرید و حق بدهید تا سالم بمانید".

2. با قصاب ها:

امام(ع) در بازار راه می رفت و مردم را به تقوای الهی و خرید و فروش نیک دستور می داد و می گفت:

"اوفوا الکیل والمیزان ولا تَنفُخوا اللَّحم"[2]:

"اجناس را با دقت وزن کنید و در گوشت ندمید".

3. با غالب بن صعصعه:

"غالب بن صعصعه" پدر "فرزدق" بر امام وارد شد. امام از او پرسید:

"شتران زیادی داشتی با آن ها چه کردی؟".

غالب گفت: برای پرداخت حقوق مردم آن ها را خرج کردم.

امام او را ستود و فرمود:

"این نیکوترین راه بود"[3].

این موارد گوشه کوچکی از اصول حاکم بر سیاست اقتصادی امام در تنظیم بازار مسلمانان بود ضمن اینکه امام همواره تجار را به یادگیری احکام تجارت فرا میخواند و آنان را از فرو غلطیدن در ربا می ترساند.

 

[1] أخبار القضاة لوکیع 1 : 196.

[2] طبقات ابن سعد 2 / ق 1 / 18.

[3] خزانة الادب 1 : 222.