انجام برخی از کارها برای روزه دار مکروه است و ثواب روزه را کم می کند که در روایات پیشوایان معصوم (ع) به آنها اشاره شده، برخی از آنها در رساله های عملیه (توضیح المسائل) مراجع عظام تقلید نیز آمده و مرحوم سید کاظم یزدی چهارده مورد از آنها را در «عروه الوثقی» آورده است. [1] در این درس، فقط آن چهارده مورد را بدون اشاره به دلایل آنها نقل می کنیم که عبارتند از:

1- مباشرت با زن خود با لمس، بوسیدن و هرکاری که موجب تحریک شهوت باشد، به شرط اینکه بدون قصد بیرون آمدن منی باشد و عادتش هم این نباشد که با این قبیل کارها منی از او بیرون آید، وگرنه حرام است (به فتوای بعضی از مراجع روزه اش هم باطل است، اگرچه منی بیرون نیاید)؛

2- سرمه کشیدن یا دارو ریختن به چشم، در صورتی که بو یا مزۀ آن به حلق برسد؛

3- حمام رفتن در صورتی که باعث ضعف گردد؛

4- خون گرفتن به وسیلۀ حجامت و غیر آن که موجب ضعف می شود، و اگر بداند که خون گرفتن در حال روزه منجر به اغما و بیهوشی او می گردد، حرام است؛ بلکه هر کاری که موجب ضعف یا هیجان صفرا می شود، مکروه است؛

5- انفیه کشیدن، اگر نداند که به حلق می رسد؛ و اگر بداند به حلق می رسد، جایز نیست؛

6- بو کردن گیاه های معطر (ولی عطر زدن، نه تنها مکروه نیست؛ بلکه مستحب است)؛

7- تر کردن (خیس کردن) لباسی که در بدن است؛

8- نشستن زن در آب؛ بلکه احتیاط در ترک آن است؛

9- استعمال شیاف؛

10- دندان کشیدن و هر کاری که به واسطۀ آن از دهان خون بیاید؛

11- مسواک کردن با چوب تر؛

12- مضمضۀ بی جا، همچنین بی جهت چیزی را داخل دهان کردن؛

13- شعر خواندن در غیر مطالب دینی حق و در غیر مراثی یا مدح معصومین (ع) بدون اغراق و مبالغه؛

14- جدال، مراء، خودنمایی و سرعت در قسم خوردن (راست) و اذیت به خادم و افراد زیردست.

و هر عملی که در غیر حال روزه حرام یا مکروه است، در حال روزه حرمت یا کراهت آن شدیدتر می شود.

این درس را با نقل یک حدیث به پایان می بریم: از امام صادق (ع) روایت شده است: «إِذَا صامَ أَحَدُکمُ الثَّلَاثَةَ الْأَیامِ مِنَ الشَّهْرِ فَلَا یجادِلَنَّ أَحداً وَ لَا یجهَلْ وَ لَا یسرِعْ إِلَی الْحلْفِ وَ الْأَیمانِ بِاللَّهِ فَإِنْ جَهِلَ عَلَیهِ أَحَدٌ فَلْیتَحَمَّلْ؛ [2]

زمانی که یکی از شما در ماه سه روز روزه گرفت، [3] با کسی جدال و نزاع نکند، نادانی ننماید، برای قسم به خدا نشتابد، اگر کسی به او نادانی کرد، تحمل کند. »

پی نوشت

[1] العروة الوثقی، سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، اسماعیلیان، قم، چاپ 1370ش، ج 2، ص 34، فصل 5

[2] وسائل الشیعه، ج 10، ص 167؛ ابواب آداب الصائم، باب12، ح 1

[3] منظور از سه روز، اولین پنجشنبه دهه اول، اولین چهارشنبه دهه دوم، و آخرین پنجشنبه دهه سوم ماه های قمری است که روزه در آنها مستحب می باشد. البته دستورات فوق اختصاص به سه روز مذکور ندارد، و رعایت آنها در حال روزه در هر زمان مطلوب است.