منظور از بداء چیست؟؟؟؟

سوال

منظور از  بدا چیست؟ چرا قضای الهی تغییر می کند؟ آیا برای خدا مصالح جدیدی حاصل می شود که ابتدا بدان آگاه نبوده است؟ یا منظور از بداء چیز دیگری است؟

پاسخ

یکی از مفاهیمی که در آموزه های دینی بدان اشاره شده است مساله بدا هست. برخی خیال می کنند که بدا به این معناست که قضای الهی در ابتدا به امری تعلق گرفته است ولی بعدها نظر خداوند عوض شده است و تصمیم دیگری را گرفته است چنین افرادی همان گونه که در خصوصیات ظاهری از خداوندف تصوری انسان گونه دارند در این مساله هم به همان مشکل دچار شده اند و ترسیمی انسان گونه از قضای الهی داده اند در حالی که بدا به این معنا نیست همان گونه که امام صادق (ع) می فرماید:

من زَعَمَ اَنَّ الله عَزَّوَجَلَّ یَبدُو لَهُ فی شَیء لَم یَعلَمهُ اَمس فابرَئوا منه

هر کس بگوید برای خدای عزوجل در چیزی، رای تازه و جدیدی پیدا می شود که پیش تر آن را نمی دانسته، از او بیزاری بجویید.

برای همین علما در تعریف بدا گفته اند که: 《بداء》دربارۀخداوند، آشکار کردن چیزی است که بر بندگان مخفی بوده و ظهورش برای آنان تازگی دارد.

بنابراین، کسانی که پنداشته اند مقصود از 《بداء》 دربارۀخداوند این است که برای حق تعالی نیز، همانند مخلوقات، رای تازه غیر از آنچه پیش از بداء داشته پیدا می شود، سخت در اشتباهند.

در قرآن کریم آمده است؛

. . *. . . وَمَا کانَ لِرَسُولٍ أَن یأْتِی بِآیةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ لِکلِّ أَجَلٍ کتَابٌ * یمْحُو اللَّهُ مَا یشَاءُ وَیثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْکتَابِ *. (رعد 38-40)

هیچ پیامبری نمی تواند که آیت و معجزه ای بیاورد مگر به فرمان خدا، هر دورانی را سرنوشنی است. خداوند، هرچه را بخواهد، محو و نابود و هر چه را بخواهد، اثبات و برجای می گذارد و امّ الکتاب(لوح محفوظ) نزد اوست.

 منظور از این آیه این است که، دست خدا بسته نیست و هر جا که خواست، رزق و اجل و سعادت و شقاوت را در این مکتوب مقدر، تغییر می دهد. هر چه را بخواهد از نانوشته ها در آن جای می دهد.

اصل کتاب که لوح محفوظ باشد، هیچ گونه تغییر و تبدل در آن نیست و آن نزد خداست.

و در برخی نقل قولها از اصجاب پیامبر (ص) هم هم به این مطلب اشاره شده است؛ شخصی از ابن عباس، پرسید: چگونه در عمر و اجل، زیادتی می شود؟

ابن عباس گفت؛ خداوند فرموده است: . . * هُوَ الَّذِی خَلَقَکم مِّن طِینٍ ثُمَّ قَضَی أَجَلًا وَأَجَلٌ مُّسَمًّی. . . *. .

او کسی است که شما را از گل آفرید، سپس مدتی مقرر داشت و اجل حتمی نزد اوست (انعام 2)

در تفسیر آیه گفت: اجل اول در آیه ( أَجَلًا )، اجل بنده از تولد تا مرگ است، و اجل دوم ( أَجَلٌ ) _یعنی آنچه نزد خداست_از زمان مرگ تا قیامت است که در برزخ به سر می برد و کسی جز خدا، آن را نمی داند. پس اگر بنده ای از خدا بترسد و صله ی_رَحِم به جای آورد، خداوند هر چه بخواهد از عمر برزخی او کاسته و به عمر اولش می افزاید و اگر نا فرمانی کند، و قطع رَحِم نماید، خداوند هرچه بخواهد از عمر دنیایی اش کاسته و به عمر برزخی اش می افزاید. . .

پس اگر کسی فکر کند او در زمره نیک بختان قرار گرفته و هیچ گاه حالش عوض نگردد و در زمره گناه کاران قرار نگیرد و همچنین شخص گناهکار چنین پنداری داشته باشد چون شقاوت سرنوشت حتمی اوست، هیج گاه از گناهان توبه نکند و شیطان هم بندگان با ایمان را وسوسه کند که هیچ وقت، در زمره بد بختان نخواهی رفت، همین وسوسه، موجب سستی در عبادت او می شود. . .