روایات درباره پژوهش 2
نشانِ فرزانگی
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«کتاب المرء معیار فضله و مسبار نبله.»
«نوشتار هر کسی نشان از فرزانگی اش دارد و میزان فرهیختگی اش را می نمایاند.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 960
بر کرانه قلمت چه جلوه گر است؟
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«عقول الفضلاء فی أطراف أقلامها.»
«خردورزیهای فرهیختگان بر کرانه قلمهایشان جلوه گر است.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 939
کیفیت نوشته ات، نشانه عقل توست
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«ثلاثة تدلّ علی عقول اربابها: الرّسول و الکتاب و الهدیة.»
«سه چیز نمودار خرد خردمندان است: پیک، نوشتار و ارمغان.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 961
فرصت از دست مده که پشیمان می شوی
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«اکتبوا العلم قبل ذهاب العلماء و انّما ذهاب العلم بموت العلماء.»
«دانشها را مکتوب کنید پیش از آنکه دانشوران از دست روند، که با از دست رفتن دانشوران، دانش نیز از دست رود.»
میزان الحکمة، ج 8، ص 324
تا نوشته ات باقی است، پاداش تو هم جاری است
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«من کتب عنّی علماً أو حدیثاً لم یزل یکتب له الأجر ما بقی ذلک العلم و الحدیث.»
«هر که دانش یا سخنی از من نگاشته است، پاداش او نیز هماره نگاشته شده است تا هنگامی که آن دانش و سخن بر جا مانده است.»
میزان الحکمة، ج 8، ص 325
خوشا آنان که دائم در کتاب اند!
امام صادق ـ علیه السلام ـ (به مفضّل فرمود):
«اکتب و بثّ علمک فی اخوانک فان متّ فأورث کتبکَ بنیکَ فانّه یأتی علی النّاس زمان هرج لا یأنسون فیه إلاّ بکتبهم.»
«دانش خویش را به نگارش درآر و در میان برادرانت گسترده دار؛ و چون مرگت فرارسد، نگاشته های خویش را برای فرزندانت به ارث گذار که مردمان را روزگاری پریشان در پیش است که در آن به جز نوشتار همدمی ندارند.»
تویی دلارام من!
امام صادق ـ علیه السلام ـ :
«دل با نگارش مطمئن می شود.»
الکافی، ج 1، ص 52
بنویس و بر جای نه!
امام حسن ـ علیه السلام ـ (به فرزندان خود و فرزندان برادر خود فرمود):
«... فتعلّموا العلم فمن لم یستطع منکم أن یحفظه فَلْیکتْبهُ وَلْیَضَعْهُ فی بیته.»
«دانش فراگیرید؛ و هر که از شما حفظ آن را برنتابد، دانش به نگارش آرد و در خانه خود نگه دارد.»
بحارالانوار، ج 2، ص 52
دانش در بند نگارش کِش!
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«با نگارش، دانش را در بند خویش کشید.»
تحف العقول، ص 36
بی نام تو نامه کی کنم باز؟
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«کلّ کتابٍ لا یبدأ فیه بذکر اللّه فهو أقطع.»
«هر نگاشته که یاد کردی از کردگار در آغازش نباشد، ناتمام است.»
مستدرک الوسائل، ج 8، ص 434
با خط زیبا بنویس: «بسم الله ...»
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«من کتب "بسم اللّه الرّحمن الرّحیم" فجوّده تعظیماً [للّه] فقد غفر [اللّه] له.»</P>
«هر که "بسم الله ..." را با خط خوش نگارد تا بزرگی خدا را پاس دارد، خدا نیز وی را ببخشاید.»
مستدرک الوسائل، ج 8، ص 433
به پُر برگی کتابت نناز! به پُرباری کتابت بناز!
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«أحمق الناس من حشی کتابه بِالتُّرّهات ... .»
«هر که نوشتار خویش با یاوه نگاریها انباشته کرده است، نابخردترین مردم است.»
مستدرک الوسائل، ج 11، ص 322
چرا نوشته هایت را دسته بندی نمی کنی؟
امام باقر ـ علیه السلام ـ (به نویسنده نوشته هایشان فرمود):
«أن یصنع هذه الدّفاتر کراریس و قال علیه السلام: وجدنا کتب علیّ ـ علیه السلام ـ مدرّجة.»
«این دفترها باید دسته بندی شوند که ما خودمان نوشته های علی ـ علیه السلام ـ را نیز تقسیم بندی شده دیدیم.»
مستدرک الوسائل، ج 17، ص 293
همراه خود چرا قلم نداری؟
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ (به کسی که برخی از کارهایشان را به وی می گفتند و او می نوشت، فرمود):
«ضع القلم علی أذنک فهو أذکی لِلْمُمْلی.»
«قلم بر گوش خود بگذار که یادآورنده تر است این کار هر نگارنده ای را.»
بحارالانوار، ج 73، ص 50
قلم به داد حافظه می رسد!
(مردی از انصار هماره در مجلس پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ حضور می یافت و احادیثی را می شنید و شیفته آنها می شد، ولی نمی توانست آنها را حفظ کند. مشکل خود را به پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ عرض کرد. حضرت به او فرمود):
«استعن بیمینک (و أومأ بیده، أی خُطَّ).»</P>
«یاری بجو از راست خویش (و حضرت به دست او اشاره فرمود که با آن بنویس).»
بحارالانوار، ج 2، ص 152
غلط نگوییم؛ غلط ننویسیم
امام صادق ـ علیه السلام ـ :
«أَعْرِبُوا حدیثنا فإنّا قومٌ فصحاءُ.»
«سخن ما را درست و شیوا بیان کنید، که ما از تبار شیوا سخنانیم.»
الکافی، ج 1، ص 52
چرا نمی نویسید؟!
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:
«دخل علیّ أناس من أهل البصرة فسألونی عن أحادیث و کتبوها فما یمنعکم من الکتاب؟ أَما إِنَّکم لن تحفظوا حتّی تکتبوا.»
«مردمانی از بصره نزد من آمدند و سخنانی از من پرسیدند و همه آنها را نوشتند. پس چه چیز است که شما را از نوشتن بازداشته است؟ هان! تا به نوشتن رو نیاورید، به حفظ نوشته ها هم دست نمی یابید.»
بحارالانوار، ج 2، ص 153
خوش خط بنگار و فاصله هم بگذار!
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«ألق دواتک و أطل جِلفة قلمک و فرّج بین السطور و قرمط بین الحروف فانّ ذلک أجدر بصباحة الخطّ.»
«در دوات خویش لیقه(2) گذار و نوک قلم خویش دراز بدار و میان سطرها فاصله بگذار و حروف نزدیک به یکدیگر نگار که این چنین کار، زیبایی خط را سزاوار است.»
نهج البلاغه، سخن کوتاه 307
چرا نوشته هایت را بازنگری و بازنگاری نمی کنی؟
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«اذا کتبت کتاباً فأعد فیه النّظر قبل ختمه فإنّما تختم علی عقلک.»
«هرگاه چیزی نوشتی، باید که پیش از مُهر نمودنش دگربار در آن بنگری؛ چرا که بر خردورزی خویش مُهر پایان می زنی.»
کتاب، مایه آرامش دلهاست
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«من تسلّی بالکتب لم تَفُتْهُ سَلْوَةٌ.»
«آرامشی از دست نداده است آن که با کتابها آرامش به دست آورده است.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 961
هر کتابی، ترجمانی است
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«کتاب یک برگردان است از آنچه درون کتاب نگار است.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 960
گُلسرای دانشوران چیست؟
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«کتابها گلسرای دانشوران است.»
معجم الفاظ غررالحکم، ص 961
این سخنگو کیست که در برابرت نیست؟
امام امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ :
«کتاب، خوش سخنگویی است!»
معجم الفاظ غرر الحکم، ص 961
آینده را هم به تماشا بایست!
امام صادق ـ علیه السلام ـ :
«احتفظوا بکتبکم فَاِنَّکُمْ سوف تحتاجون الیها.»
«کتابهای خویش را نگاهبان باشید، که به زودی نیازمندشان شوید.»
الکافی، ج 1، ص 52
یک «چهل حدیث» نوشته ای؟
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ :
«من کتب عنّی أربعین حدیثاً رجآءَ أن یغفر اللّه له غفر له و أعطاه ثواب الشّهداء.»
«هر کس چهل حدیث از من نگارد به آن امید که خدا او را بیامرزد، خدا نیز او را می آمرزد و پاداش شهیدانش می دهد.»
مکاتیب الرسول، ج 1، ص 361
1- اگرچه تحقیق، به معنای مطلقِ حقیقت جویی است، اما از آن رو که پژوهش علمی نیز نوعی کشف حقیقت است، تحقیق به معنای عام کلمه شامل پژوهشهای علمی نیز می شود.
2- «لیقه» چیزهایی همچون ابریشم و نخ و موی است که در دوات می گذارند و مرکب بر آن می ریزند تا مرکب «لایق» و شایسته نوشتن شود.
