روزه دارای حکمت ها و فوایدی است. مهم ترین آنها عبارت است:
1- روزه روح انسان را تلطیف، اراده او را قوی و غریزه هایش را تعدیل می کند و به آدمی در مسیر تقوا و پرهیزگاری کمک می کند.[1]
2- روزه برای برقراری مساوات میان فقیر و غنی است تا مردم با چشیدن طعم گرسنگی، به یاد فقیران و محرومان بیفتند و حق آنان را ادا کنند.[2]
3- روزه آرام بخش دل ها است.[3]
.jpg)
نخستین ارزش منفی، در زمینه امور مالی، تجاوز به اموال دیگران است که به صورت های مختلف، مثل سرقت و غصب، انجام می گیرد و زیر عناوینی چون: ظلم، منکر، فساد و دیگر مفاهیم عامه اخلاق اجتماعی قرار خواهد گرفت. تجاوز به اموال مردم، گاهی آشکار و با زور، عنف و ارعاب و احیاناً، تهدید با سلاح انجام می گیرد و نمونه روشنش غارتگران و راهزنانی بودند که در سر گردنه ها با تهدید و ارعاب و ضرب و جرح و قتل، اموال مردم را از آنان می گرفتند.
جابر می گوید:
از امام باقر علیه السلام درباره کودکانی که در نماز واجب شرکت می کنند، سؤال کردم. امام علیه السلام فرمود: آنان را یک جا در قسمت عقب صف های نماز جماعت قرار ندهید، بلکه آنان را (در میان بزرگسالان) پراکنده سازید.[1]
فلسفه قرائت حمد و سوره در نماز این است که قرآن پیوسته مورد توجه و در روح و پیکر مؤمن جاری باشد و همواره تازه و مورد استقبال و توجه باشد و هرگز در میان مسلمین مهجور نباشد. امام رضا علیه السلام فرمود:
انّما أُمِرَ النَّاسُ بِالْقِرَاءَةِ فِی الصَّلَاةِ لِئَلَّا یکونَ الْقُرْآنُ مَهْجُوراً مُضَیعاً وَ لیکون مَحْفُوظاً مَدْرُوساً فَلَا یضْمَحِلَّ وَ لَا یجْهَل[1]
جز این نیست که مردم در نماز مأمور بر قرائت شدند تا این که قرآن متروک و مهجور نشود و مردم از علوم آن بهره مند گردند.
روزی روزگاری، نوجوانی به همراه پدر و مادرش به سفر کربلا رفت، نوجوان که علی نام داشت وقتی از سفر بازگشت لقب کربلایی علی گرفت و در طی سال ها مردم لقب او را برای اینکه راحت تر بیان کنند، مختصر کردند و صدایش می کردند «کل علی» علی آقا کم کم بزرگ شد و ازدواج کرد و صاحب زندگی مستقلی شد. ولی مردم هنوز او را «کل علی» صدا می کردند این نحوه صدا کردن او را خیلی ناراحت می کرد. کم کم کار و کاسبی اش گرفت و پولدار شد ولی مردم مانند سابق او را کل علی صدا می کردند.
همه دستورات دینی به گونه ای، برای تطهیر است. انسان نماز می خواند. روزه می گیرد. زکات می پردازد[1] تا پاک شود. حتّی برای آن که طاهر و پاک شود ازدواج می کند[2] و با نفس جهاد می کند تا زمینه را برای پاک شدن مهیا کند.
وضو نیز ازجمله دستورات دینی است که احکامی ظاهری و اسراری باطنی دارد که حکمت مهم آن ایجاد طهارت درجسم و مهم تر از آن، در روان انسان است و این طهارت زمانی حاصل می شود که انسان هنگام وضو و غسل متوجه باشد برای ایستادن در پیشگاه حضرت حق تبارک و تعالی و کسب آمادگی روحی این کار را انجام می دهد.[3]
